Zondag 4 maart 1990
Op 4 maart, om half tien ’s morgens, nadat ik snel over de ingedutte markt ben gelopen, steek ik een eerste maal de Miljacka over om via de andere oever bij de Principuv Most te komen, die ik met tranen in mijn ogen oversteek, mijn blik strak gericht op de nevelige hoek van de kade waar het schot werd gelost dat aartshertog Frans Ferdinand het leven kostte. Ik weet best dat historici zich niet bekommeren om dat soort emotie. Maar voor mij is het juist de enige rechtvaardiging van alle reizen die ik maak. Want die ontroering voert ons terug naar voorbije tijden, die in werkelijkheid niet voorbij zijn, niet achter ons liggen, aangezien wij ze in essentie kunnen terugvinden in de flitsende koppeling van onze aanwezigheid en hun afwezigheid – zesenzeventig jaar en honderd miljoen doden.
Honderd miljoen doden vanwege een enkel schot; een geel met rode tram rijdt voorbij; twee zorgeloze jongens in verschoten spijkerbroeken spelen aanslagje, de een heeft zijn voeten precies in de afdruk op de stoep, de ander doet met een hand op zijn hart of hij neerstort. Als ze vertrokken zijn, loop ik dichter naar de afdruk in het cement maar uit respect en bijgeloof zet ik mijn voeten er niet in. Weer diezelfde vaalwitte hond om me heen; de illusie vervaagt, de fictie lost op, ik heb honger en mijn ontroering is op slag verdwenen.
• Danièle Sallenave (1940) is een Franse schijfster en journaliste, lid van de Académie française. In 1990-1991 reisde ze door vrijwel alle (voormalig-)communistische landen; in Gepasseerd station doet ze verslag van de omslag die daar (en in haarzelf) plaatsvond.
'schuldig' landschap... (Armando)
BeantwoordenVerwijderen