21 maart 1933
Omdat ik Sell tijdens zijn driedaagse verblijf in Doorn nauwelijks gezien had, bracht ik hem zo-even naar het station. Hij vertelde toen dat hij en Dommes de kroonprins verzocht hadden niet aan de plechtigheid van vandaag in de Garnisonskirche in Potsdam deel te nemen, vooral omdat hij daarvoor geen uitnodiging gekregen had. Hij beloofde het. Toch is hij gegaan en zijn broers stonden bij de Stahlhelm opgesteld. De kroonprins telegrafeerde zijn vader dat hij bij de grote historische gebeurtenis heden in Potsdam in alle trouw aan hem gedacht had. Behalve dit telegram kwamen van het zestig miljoen tellende volk nog elf andere telegrammen binnen; Wellicht in verband hiermee zei de keizer tegen Sell dat men hem in Duitsland levend had begraven, 's Morgens zus, 's avonds zo, 't is werkelijk moeilijk vast te stellen hoe de hoge heer zijn kansen op een terugkeer op de troon nu werkelijk inschat.
25 maart 1933
Voor vandaag had ik voor de keizer een uitstapje naar Kasteel 's-Heerenberg gearrangeerd, maar hij ligt in bed en is ziek. Hij zei echter dat zijn kleinzoon Louis Ferdinand en professor Bodo Ebhard, die vanmorgen vroeg arriveerden, samen met alle heren moesten gaan. Alleen ik mocht thuisblijven om hem gezelschap te houden. Er viel echter niets aangenaams te bespreken, integendeel: ik meldde dat Hitler in de Rijksdag verklaard had dat de regering het vraagstuk van het herstel van de monarchie thans als onbespreekbaar beschouwt. Dat was een voltreffer. Ik nam de hoge heer heel nauwkeurig op. Zijn gelaatstrekken verstrakten, zijn ogen werden heel groot en hij kreeg niet meer over zijn lippen dan het ene woord: 'zo!'. Zoals hij dat zei, klonk het als de bevestiging van een veroordeelde die zijn vonnis te horen krijgt. En dat zou het voor hem ook wel eens kunnen zijn.
Jarenlang hebben Kleist, Levetzow, Grancy en zijn eigen vrouw hem wijsgemaakt dat de weg naar de troon via de nazi's zou lopen, hoewel hij daar weliswaar niet altijd in geloofd heeft, toch wel lang genoeg, vooral de laatste dagen weer. Nu weet hij hoe de nazi's denken en wat hij van hen kan verwachten. Vanmiddag zal hij de rede van de nieuwe kanselier lezen, die ik hem zal brengen. Mocht hij in de toekomst anders spreken en schrijven, in zijn onderbewustzijn zal hij aanvoelen dat zijn oordeel geveld is. Dat begreep hij toen ik het hem vandaag zei. Hoewel ik daarna nog een uur aan zijn bed zat, sprak hij er met geen woord meer over.
27 maart 1933
Vandaag zei de keizer mij dat het triumviraat (wie hij behalve Hitler en Göring bedoelde weet ik niet) helemaal niet in staat is te regeren. Zij zullen binnenkort vastgelopen zijn. Praten konden de nazi's wel en vooral propaganda maken, maar tot handelen waren zij niet in staat. Op deze toon vervolgde hij toen en hij sprak jammer genoeg ook weer behoorlijk scherp over Hindenburg, van wie hij de laatste tijd in de Illustrierte meer foto's heeft gezien dan hem lief is, Het irriteerde hem vooral de veldmaarschalk in de staatsopera in zijn loge te zien.
Nog altijd komen er talrijke brieven over de gebeurtenissen in Duitsland bij Z.M. binnen. De inhoud is in drie categorieën te verdelen: brieven over de terugkeer van de keizer als monarch, andere over zijn terugkeer als privépersoon en ten slotte brieven waarin alleen steun wordt betuigd. Schwerin heeft het bevel gekregen alle brieven te beantwoorden met de insteek dat alleen de keizer de orde in het vaderland kan herstellen en dat er derhalve harder dan ooit gewerkt moet worden voor zijn terugkeer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten