13 juni 1917
Een oud man is noodzakelijkerwijs een ordelijk man. Ik moet nu ik zesenvijftig ben op drie soorten brillen letten en dat heeft me aan ordelijkheid gewend. Daarom begin ik opnieuw aan mijn boek met herinneringen in het volste vertrouwen dat ik het ten einde zal voeren.
Zoveel dingen en personen die zo belangrijk voor me waren zijn voorgoed dood, dat het me zeer treurig stemt. Hoe bleek zijn die dingen en die mensen! Ze zijn teruggebracht tot abstracte en wellicht onjuiste begrippen. Ik zelf zou uiteindelijk kunnen gaan geloven dat ik altijd zo geweest ben als ik vandaag ben, terwijl ik me toch gevoelens van haat en liefde herinner die ik niet meer heb. Ik betwijfel echter of ikzelf wezenlijk verander wanneer mijn verlangens veranderen. Misschien gaat het in wezen om de manier waarop. Maar aangezien ik zo weinig heb opgeschreven, kan ik het niet controleren. Ik denk beslist met plezier terug aan verlangens en hevige gevoelens van afkeer, maar ik weet niet meer of het mijn inertie was of het noodlot waardoor de dingen die ik opschreef me ontglipten en of de dingen die ik haatte me mijn hele leven vergezelden omdat ik te weerloos was of omdat zij te sterk waren. Napoleon moet over zijn leven meer geweten hebben, ook al schreef hij het pas op toen zijn ware leven voorbij was. Vier jaar geleden, kort voor de wereldoorlog, ondernam ik een grote reis die mij door heel Europa voerde. Ik herinner me dat ik onderweg wenste dat alle velden goede oogsten zouden geven en dat de boeren gekleed in de meest uiteenlopende drachten voor hun werk beloond zouden worden. En het scheen mij toe dat ik iets geweldigs had gedaan en dat Napoleon jaloers op me had kunnen zijn. Toen daarna de wereldoorlog uitbrak deed iedere nederlaag me verdriet omdat ik de oorlog beslist niet nodig had gehad om me van de haat te bevrijden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten