Sigurd von Ilsemann • 26 november 1918

• Sigurd von Ilsemann (1884-1952) was vleugeladjudant van de Duitse keizer Wilhelm II. Hij schreef Der Kaiser in Holland. Aufzeichnungen des letzten Flügeladjutanten Kaiser Wilhelms II. In het Nederlands vertaald (door J. Bogerd) als Der Kaiser in Nederland.

26 november 1918
Steeds meer houden de Entente-gezinde Nederlandse kranten zich bezig met de persoon van de keizer. Zij spreken over intriges, teweeggebracht door de 'keizerkliek' hier ter plaatse, over uitlevering van de keizer en melden, dat hij nog steeds geen afstand heeft gedaan. De keizer heeft daarop Grünau nog gisteravond naar Den Haag gezonden, om er voor te zorgen, dat zijn abdicatie officieel wordt bekendgemaakt. Inderdaad is dat nog niet geschied. Tot nu toe had alleen prins Max buiten de keizer om radiografisch aan de wereld bekendgemaakt, dat de keizer afstand had gedaan. Een Hollandse krant schreef: 'Iedere Duitser weet van het aftreden, maar de keizer zelf nog niet.' De keizer is hier zonder twijfel aardig opgeknapt. De zorgelijke rimpels zijn verdwenen, het geestelijk evenwicht is weer hersteld, de gedachten zijn rustiger. Dit is zonder twijfel de grote verdienste van de Bentincks. Vader en kinderen zijn de keizer door hun beschaafde en vriendelijke manier van optreden zeer sympathiek.
Op 22 november reed de keizer met de Bentincks naar het bos, waar zij gingen wandelen. Moltke ontving het IJzeren Kruis eerste klasse, het laatste, dat de keizer heeft uitgereikt. Gontard gaat met graaf Bentinck het in de nabijheid gelegen slot Bellemonte bezichtigen, om het eventueel voor de keizer te kopen.
Iedere avond zitten wij in de rookkamer om de haard. Rantzau verstaat uitnemend de kunst de arme keizer door grappige verhalen wat op te monteren. Nu en dan bracht hij hem tot een schaterende lach. Gontard is daarover buiten zichzelf van woede en heeft Rantzau gezegd geen grappen meer te vertellen; tegen de heer des huizes zei hij: 'Ik herken de keizer gewoon niet, wat moet u wel van hem denken!' De graaf antwoordde, dat hij er zich alleen maar over verheugde, dat de keizer na die vreselijke dagen ook weer eens lachen kon.
Heden kwam het bericht, dat de Keizerin op 28 november hier zal aankomen.
Hirschfeld en Moltke zijn zeer in hun wiek geschoten omdat zij moeten vertrekken en willen daarom geen dienst meer doen.