Maandag, 28 augustus 1939
De troepen gaan naar het oosten. [...] Geen mens gelooft nog aan het behoud van de vrede.
Woensdag, 30 augustus 1939
De teerling is geworpen! Uit elke stap, die Hitler sinds gisteren onderneemt, blijkt zijn bedoeling om, koste wat kost, Polen binnen te marcheren. [...] De Führer verlangt'niet alleen de teruggave van Danzig, maar ook de inlijving van de Poolse corridor. [...]
Donderdag, 31 augustus 1939 Gisternacht heeft zich tussen Henderson en Ribbentrop een farce afgespeeld, die zijn weerga niet heeft in de wereldgeschiedenis. Om twaalf uur 's nachts werd de Britse ambassadeur zeer koel ontvangen door de minister van Buitenlandse Zaken. Ribbentrop opent zijn documentenmap, haalt een stuk te voorschijn en leest de inhoud binnensmonds en haastig voor. Sir Neville Henderson verstaat de helft maar. En ook die helft niet helemaal. 'Mag ik om een afschrift voor mijn regering verzoeken?' vraagt hij hoffelijk na het beëindigen van de lezing. - 'Te laat,' zegt Ribbentrop geprikkeld en gooit het geschrift op tafel. - Sinds vanmiddag twee uur zijn de onderhandelingen met Engeland afgebroken. Het Duitse leger marcheert. [...]
Vrijdag, 1 september 1939
Om 4 uur 45 hebben Duitse troepen over een breed front de Poolse grenzen overschreden. De regering komt met een vloed van nieuwe verordeningen op de proppen. Verduisteringsplicht wat betreft straten, winkels en woonhuizen. Luchtbeschermingsplicht. Vanaf heden is het luisteren naar buitenlandse zenders verboden. Er zijn zware straffen op gezet. Drie maal hebben we al 'gezondigd'. Met een deken over de radio, achter gesloten deuren. Frankrijk en Engeland mobiliseren. Italië verklaart zich neutraal.
's Middags zijn we bij dr. Flamm op de thee gevraagd. Sedert de nazi's hem wegens politieke onbetrouwbaarheid als rechter van de arrondissementsrechtbank met pensioen gestuurd hebben, voorziet hij in zijn levensonderhoud als juridisch repetitor, waarbij hij voorzichtig en met wijsheid tracht zijn leerlingen omtrent de dwaalleren van het nazidom voor te lichten. Andrik waardeert hem als zijn intelligentste vriend. We vinden hem, balancerend op een ladder, bezig de ramen met donkerbruin pakpapier dicht te spijkeren. 'Duitser, verduister!' begroet hij ons en slaat de laatste spijker in zijn raam.
We zitten om de tafel en roeren in onze theekopjes. 'Dat wordt een langzame oorlog,' zegt Flamm terneergeslagen. 'De hemel mag weten, wie er aan het eind nog in leven zal zijn.' - 'Herr Hitler zeker niet!' - Hij trekt een grimas. 'Wat baat ons Hitlers dood, wanneer wij eerst in het zand moeten bijten!'
Buiten loeit een merkwaardig geluid. Een langgerekt op en neer. Andrik springt op. 'Luchtalarm!' We kijken elkaar aan en weten niet goed wat te doen. 'Naar de kelder gaan,' raadt Flamm. Op de een of andere manier generen we ons een beetje. Komen onszelf als lafaards voor. Als we beneden komen, hebben zich daar de overige huurders al verzameld. Gasmasker voor het gezicht. Luchtbeschermingstas volgens voorschrift over de schouder. 'Walgelijk!' bromt Andrik. Boven ons zoemt een eenzame vlieger. Gespannen slaan we hem gade door het open kelderraam. Na twintig minuten is het spookbeeld voorbij. Weer klinkt een ongewoon geluid. Een doordringend lang-aangehouden zoemen. 'Veilig' noemen de deskundigen dit signaal. Knopen hun gasmaskers af en aanvaarden voldaan de terugtocht.
Op de terugweg naar huis zien we de sterren boven Berlijn, klaar en ongewoon helder. De maan werpt een melkachtige schijn over de platte en puntige daken. Geen enkel straaltje kunstlicht dringt door tot op straat. 'De grote stad keert terug tot de natuur,' glimlacht Andrik. 'Je zou er romantisch van worden.' Hij haakt bij me in en drukt mijn arm.
Wat hou ik toch veel van hem! denk ik innig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten