Woensdag, 30 maart 1831
We spreken weer over het demonische.
'Het hecht zich graag aan belangrijke persoonlijkheden,' zei Goethe, 'en ook kiest het graag ietwat donkere tijden uit. In een lichte, prozaïsche stad als Berlijn zou het nauwelijks gelegenheid vinden zich te manifesteren.'
Goethe sprak hiermee uit wat ik enkele dagen geleden al had bedacht, wat ik erg aangenaam vond, zoals het altijd plezierig is om je gedachten bevestigd te zien.
Gisteren en vanochtend las ik in het derde deel van zijn biografie, waarbij het me te moede was als bij een vreemde taal waarin we, nadat we er vorderingen in hebben gemaakt, een boek opnieuw lezen dat we vroeger meenden te begrijpen maar dat ons pas nu in al zijn details en nuances wordt geopenbaard.
'Het zijn louter de vruchten van mijn leven,' zei Goethe, 'en de verschillende feiten dienen er alleen maar toe om een algemeen inzicht, een hogere waarheid, te bevestigen.'
'Wat u onder andere over Basedow schrijft,' zei ik, 'hoe hij namelijk omwille van hogere doeleinden de mensen nodig heeft en hun gunst probeert te verwerven, maar niet bedenkt dat hij met iedereen in de problemen komt wanneer hij zo zonder enige terughoudendheid zijn afstotende religieuze overtuigingen uitspreekt en de mensen wantrouwig maakt tegenover alles waaraan ze met liefde hangen; zulke zaken schijnen me van grote betekenis te zijn.'
'Ik dacht,' zei Goethe, 'dat daarin enkele symbolen van het menselijk leven voorkomen. Ik noemde het boek Wahrheit und Dichtung omdat het zich boven het niveau van een lagere realiteit uit tot iets hogers verheft. Jean Paul heeft nu, in zijn behoefte tot tegenspraak, zijn leven als waarheid beschreven! Alsof de waarheid in het leven van zo'n man iets anders kan zijn dan dat de auteur een kleinburger is geweest! Maar de Duitsers weten niet zo goed wat ze met iets ongewoons moeten beginnen en het hogere gaat aan hen voorbij zonder dat ze het gewaarworden. In ons leven is een feit niet iets waard omdat het waar zou zijn, maar omdat het iets te betekenen heeft.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten