Hans Crombag • 29 september 1974

• Hans Cromberg (1935) was de eerste hoogleraar rechtspsychologie in de Lage Landen. Gisteren bevat dagboekfragmenten uit de periode 1971-1979 van hem.

29-9-1974 Tegen 4 uur naar Michel Plon, die nog steeds op de Boulevard Arago woont, met uitzicht op de Santé-gevangenis. Trof Michel alleen, zijn twee kinderen waren spelen bij vriendjes en zijn echtgenote Monique was naar de bioscoop. Michel is uiterlijk weinig veranderd, alleen zijn haren zijn langer, maar wie maalt er om de huidige mode. Enkele minuten na aankomst verneem ik dat Michel zich tot het communisme bekeerd heeft, hij is zelfs partijlid. Bekering heeft plaatsgevonden in 1968 tijdens de studentenopstanden. Tegelijk heeft hij zich afgewend van het empirisme en bedrijft nu marxistische of historisch-materialistische sociale psychologie, vermengd met een scheut psychoanalyse, want toen hij zich toch aan het bekeren was, deed een geloofje meer of minder er ook niet meer toe. Het ontgaat mij allemaal een beetje, temeer als ik hoor dat Gaston Bachelard in deze gang van zaken een belangrijke rol speelt. Boeken van deze man las ik eind vijftiger jaren, voor het wat dromerig-poëtische ervan was ik in die tijd gevoelig. Nu lijkt hij naast Marx en Freud de nieuwe profeet van de linksgerichte Franse intellectuelen geworden te zijn. We hebben enkele uren gepraat zonder te polemiseren. Opvallend is het rotsvaste vertrouwen waarmee hij zijn standpunten formuleert, geen enkele twijfel. Ook al moet je toegeven dat links het in Frankrijk moeilijker heeft dan in Nederland en er dus harder geknokt moet worden, dan nog is een aan fanatisme grenzende zelfverzekerdheid zoals Michel tentoonspreidt beangstigend. Michel is 34 jaar, misschien leert hij nog. Ik kan mij niet zo goed herinneren hoe ik op die leeftijd was en dacht. Even dom?

30-9-1974 Vanavond gedineerd met Henri Rouanet. Daarna het cabaret L'Echelle de Jacob bezocht. Was bang dat de oude glorie daar verbleekt zou zijn, maar dat bleek geenszins het geval; Seda Aznavour met grotendeels door haar vader geschreven repertoire. Hoogtepunt een tour de chant van Maurice Fanon, een niet meer jonge auteur/zanger met een rauwe stem en prachtige liederen.