Marie Bashkirtseff -- 21 juni 1879

• Marie Bashkirtseff (1858-1884) was een Oekraïense schilderes, die na haar dood - ze overleed aan tbc - vooral bekend is geworden door haar dagboek, dat als Waarom zou ik liegen in het Nederlands vertaald is (door Marianne Kaas).

Zaterdag 21 juni. – Al bijna zesendertig uur huil ik vrijwel onafgebroken, gisteren ben ik uitgeput naar bed gegaan.
We hadden twee Russen te dineren, Abigink en Sevastianoff, edellieden van de Chambre van de tsaar, en Tchoumakoff en Bojidar; maar ik was nergens goed voor. Mijn sceptische en spotzieke geest is weg. Ik heb al eens verwanten verloren en ander verdriet gehad, maar ik geloof niet ooit om iemand te hebben getreurd zoals ik nu degene betreur die zojuist is gestorven. En dat is vooral zo opmerkelijk omdat het me eigenlijk in het geheel niets zou moeten doen, ik zou me er eerder over moeten verheugen. – Gisteren aan het einde van de ochtend ging ik weg uit het atelier toen Julian de dienstmeid floot, die haar oor tegen de spreekbuis legde en meteen daarop tegen ons zei, nogal ontdaan: ‘Dames, monsieur Julian laat u weten dat de keizerlijke prins dood is.’
Ik verzeker u dat ik werkelijk een kreet heb geslaakt. Ik ging op de kolenkist zitten. En aangezien iedereen door elkaar praatte: ‘Een beetje stilte, alstublieft, dames. Het is officieel, het telegram is zojuist aangekomen. Hij is gedood door de Zoeloes. Dat heeft monsieur Julian tegen me gezegd.’
Het gerucht had al de ronde gedaan. Toen ik dan ook L’Estafette in handen kreeg waarin met grote letters stond: Keizerlijke prins gestorven, kan ik niet zeggen hoe dat me aangreep.
Trouwens, tot welke partij je ook behoort, ongeacht of je Fransman of buitenlander bent, je moet de algemene stemming wel voelen, en dat is er een van verbijstering.
Deze afschuwelijke, deze vroegtijdige dood is iets vreselijks.
[...]
Sterven? Op zo’n ogenblik. Sterven op drieëntwintigjarige leeftijd, gedood door wilden en vechtend aan de zijde van Engelsen!
Ik denk dat in het diepst van hun hart zijn hardvochtigste vijanden een soort berouw voelen.
Ik heb alle kranten gelezen, zelfs die welke beledigend zijn; ik heb ze besproeid met mijn tranen.
Als ik Française was, man, bonapartist, dan nog zouden mijn opstandigheid, mijn verontwaardiging en mijn verdriet niet groter zijn. Denk toch eens aan die jongen, die door de spot van de smerige radicale kranten is verjaagd, aan de jongen die is aangevallen, vermoord door wilden!
De uitroepen die hij heeft geslaakt, het radeloze schreeuwen om hulp, de pijn, de verschrikking van de machteloosheid. Te moeten sterven in een afgrijselijke onbekende uithoek, in de steek gelaten, nagenoeg verraden. Weggaan ook, op die manier, helemaal alleen met Engelsen!
En de moeder!
En de Engelse bladen zijn zo infaam om te insinueren dat er geen enkel gevaar dreigde op de plaats waar de verkenning werd uitgevoerd. Kan het ergens veilig zijn in zo’n land, te midden van vijandige wilden, voor een eenheid van een paar mannen?

Je moet wel dwaas of idioot zijn om dat te geloven. Maar lees de details. Ze hebben hem daar drie dagen gelaten, en die Carrey heeft pas te laat gemerkt dat de prins ontbrak.
Toen hij de Zoeloes zag, is hij ervandoor gegaan met de anderen, zonder zich om de prins te bekommeren.
Nee, ziet u, dat zwart op wit in hun kranten te zien staan en te bedenken dat die natie niet is vernietigd, dat hun vervloekte eiland niet van de kaart kan worden geveegd samen met dat koude, barbaarse, perfide en infame volk! Oh, als dit zich in Rusland afspeelde, zouden onze soldaten zich tot de laatste man hebben laten afslachten!
Maar deze trouwelozen hebben hem in de steek gelaten, verraden! Maar lees dan de details, en als u dan niet verbijsterd bent over zoveel trouweloosheid, lafheid!
Op de vlucht slaan zonder je kameraden te verdedigen, zoiets doe je toch niet?
En luitenant Carrey zal niet hangen!
En de moeder, de keizerin, die arme keizerin! Alles is afgelopen, verloren, vernietigd! Niets meer! Alleen een arme moeder in zwarte kleren.