Toen Koningin Wilhelmina stierf zond de radio drie dagen lang 'ernstige muziek' uit. Een van de werken die men toen programmeerde was de Vijfde symfonie van VW. Ik had nog nooit iets van VW gehoord, ik onderging die Vijfde als een genadegave. Opstijgende en neerdalende nevels in een grijs merenlandschap waar af en toe een zonnestraal over een heuveltop streek, bleken tot een symfonie getransformeerd te zijn.
Sindsdien behoor ik tot het zeer selecte gezelschap van de VW-bewonderaars. Behalve naar die onvolprezen Vijfde, gaat mijn hart ook uit naar de verbeten Vierde en de daverende Zesde, en de Five Tudor Portraits en Flos Campi, naar The Wasps en de Tallis-fantasie, naar Job, A Lark Ascending en natuurlijkThe Pilgrim's Progress. Lees je over VW dan krijg je te horen dat hij zijn grimmige Vierde schreef onder invloed van de naderende Tweede Wereldoorlog, en dat hij in zijn verpletterende Zesde de ellende van die oorlog verwerkte. Zou het waar zijn? Of moet het dichter bij huis gezocht worden? De vrouw van VW, Adeline Fisher, leed aan artritis. Uiterst traag, in een proces van jaren, raakte ze steeds meer verlamd. Op het laatst kon ze geen stap meer doen, geen beweging meer maken. In 1951 stierf ze. Zou dat wellicht kunnen verklaren waarom de muziek van VW zo ongeveer vanaf de Vierde steeds tussen de twee uiterste polen van wijze berusting en grote verbittering heen en weer lijkt te switchen? Wijze berusting in die geresigneerde Vijfde, grote verbittering in de Zesde. Als Adeline gestorven is, en VW hertrouwd met Ursula, verdwijnt die verdwijnt die verbeten spanning uit z'n werk. In de Zevende, Achtste en Negende symfonie is de geweldige kracht van de Zesde niet meer aanwezig. De muziek is zonniger, maar valer.
Maarten 't Hart (1944) is een Nederlandse schrijver. In de Privé Domein-reeks publiceerde hij Een deerne in lokkend postuur. Persoonlijke kroniek 1999.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten