William L. Shirer -- 13 december 1940

De hele dag beiden gedeprimeerd over het afscheid, want Ed en ik hebben hier de afgelopen drie bewogen jaren nauw samengewerkt. Er is een oprechte vriendschap tussen ons ontstaan, een die je maar een paar keer in je leven meemaakt, en je kunt het dwaas of sentimenteel noemen, maar op de een of andere manier hadden we het voorgevoel dat deze reünie door de oorlogsverwikkelingen, door wellicht maar een simpele kleine bom, ook onze laatste zou zijn. In de invallende duisternis Hepen we heen en weer over de kade, terwijl we wachtten tot het schip zou vertrekken. Op de kade was een kleine onoverdekte bar voor de stuwadoors, met een slonzige, spijkerharde Portugese blondine achter de tap. Ze praatte aan één stuk door en schonk voortdurend de glazen vol. Al snel was het donker en er werden aanstalten gemaakt om de loopplank naar binnen te halen. Ik ging aan boord en Ed verdween in de nacht.
Er hing een volle maan boven de Taag en het schip gleed naar zee terwijl de miljoenen lichtjes van Lissabon op de heuvel aan de overkant van de brede rivier helder twinkelden. Voor hoe lang nog? Achter Lissabon waren in bijna heel Europa de lichten gedoofd. Alleen op dit randje in de zuidwestelijke hoek van het continent brandden ze nog. De beschaving, wat ervan restte, was hier nog niet onder de nazilaars vertrapt. Maar de volgende week? De volgende maand? De maand daarna? Zouden Hitlers horden hier ook niet het laatste licht doven?
Nog vijf andere Amerikaanse correspondenten die huiswaarts keerden en de oorlog achter zich lieten, uit Frankrijk, Duitsland en Frankrijk, zaten in de kleine scheepsbar en dronken old-fashioneds. Het was een uitstekende methode om het afscheid te verzachten. Ik dronk ook een glas. Maar alcohol is niet altijd genoeg. Ik voelde me rusteloos, opgewonden. Ik ging aan dek.
Lange tijd stond ik aan de verschansing en keek ik naar de kleiner wordende lichtjes van Europa, waar ik vijftien volle jaren van mijn volwassen leven had doorgebracht, waar ik al mijn levenservaring en de weinige kennis die ik bezat had opgedaan.


William Lawrence Shirer (1904-1993) was een Amerikaanse journalist, geschiedkundige en schrijver. Van zijn jaren als correspondent in Europa hield hij een dagboek bij, dat is uitgegeven als Berlin Diary.