Sigurd von Ilsemann -- 4 november 1918

Gisteravond zijn wij naar het front gereden, om de keizer de gelegenheid te geven, weer eens enige troepen te zien, hen te danken voor de schitterende prestaties in de laatste weken. Van hen hangt het af, of een vijandelijke doorbraak ook verder wordt verhinderd.
Terwijl wij reden vloog een vijandelijk eskader over onze trein. Reeds trok een held aan de noodrem, en bijna alle inzittenden renden het veld op om dekking te zoeken tegen de bommen, als eerste de vertegenwoordiger van het ministerie van Buitenlandse Zaken, de heer von Grünau, gevolgd door de kok met zijn witte schort voor en zijn koksmuts op. Een collega riep Von Grünau uit het venster van de coupé na: 'Kijk toch eens aan. Anders heeft hij altijd de grootste mond, maar nu de langste benen!' Ik moest met Gersdorff hartelijk lachen om de dappere inzittenden van de hoftrein (er waren geen officieren, maar meest beambten van Buitenlandse Zaken). En dat na vijf jaar oorlog! Zeker had geen enkele van deze bangeriken ooit buskruit geroken. Het grappigste was echter, dat in plaats van bommen alleen maar vlugschriften werden geworpen.
Groener keerde gisteren van zijn eerste reis naar het front terug. Hij heeft zich ervan overtuigd, dat de stemming zowel bij de leiders als bij de gevechtseenheden verbeterd is. Na de laatste afweersuccessen hebben de mensen weer meer vertrouwen in eigen kracht gekregen. De meeste zorg geven de recruten die uit het vaderland komen. Alles bijeen genomen is de stemming dicht bij de vijand nog steeds veel beter dan thuis. Het leger blijft trouw aan de keizer en is verontwaardigd, dat men thuis zou flauwhartig is en spreekt over de afstand van Wilhelm II. De meeste schuld daaraan heeft de nieuwe regering. De keizer denkt volstrekt niet aan afstand te doen. Hij weet, dat dit de ineenstorting van Duitsland zou betekenen. Overigens zou ook geen van zijn zoons het regentschap willen aanvaarden.
De gevolgen van een regentschap van een slappe keizer zien wij in Rusland en nu ook in Oostenrijk; dit eens zo trotse rijk verkeert in een toestand van verval, het bolsjewisme wint terrein en deerniswekkend is de houding van keizer Karl.


Sigurd von Ilsemann (1884-1952) was vleugeladjudant van de Duitse keizer Wilhelm II. Hij schreef Der Kaiser in Holland. Aufzeichnungen des letzten Flügeladjutanten Kaiser Wilhelms II.