zaterdag 13 april 2019

Witold Gombrowicz • 13 april 1963

Witold Gombrowicz (1904-1969) was een Poolse schrijver. Zijn Dagboek 1953-1969 is door Paul Beers in het Nederlands vertaald.

ZATERDAG
Oplossen, wegsmelten, kleur en schittering, het is kalm, het is warm, en de warmte neemt nog toe, glinsteringen, slaperig schijnsel in het kielwater, springende vissen, dansen en fantasieën van de zon achter ons klokkend kielzog, een schuimende staart, allen amuseren zich, spelletjes en conversaties, ligstoelen en luieren, een camera in een schoen, de schittering doet pijn, het zwembad is geopend, de mensen springen erin, klauteren er proestend uit, springen er weer in, gesprekken, gebabbel, die industrieel: ha, ha, ha (met diepe basstem), zij heeft haar notitieboekje te voorschijn gehaald, een ander krabt zich, ja, hitte sehr, buongiorno, ze is zeker beledigd, ze stapt op, misschien ook niet, een nonchalant gebaar met de hand, van wie is dat, het koper blinkt, wat een prachtige sprong, hoe laat is het, ach nee, hoe is het toch gegaan met... wie heeft laatst... patrijs, maar waarom begreep hij niet, ach, een naprater... maar wat zou er gebeuren als... een locomotief... een locomotief... bijvoorbeeld...
'Bijvoorbeeld', ah, een uitstekend, toepasselijk woord dat alles vereenvoudigt. Ja, dat zei Adam Mauersberger me al lang geleden (in Konstancin, geloof ik, op de veranda), dat woorden als 'bijvoorbeeld' en 'eigenlijk' de dingen direct gemakkelijker maken: dank zij hen kan men alles zeggen, zelfs dingen die duidelijk met de waarheid in strijd zijn, zoals 'eigenlijk heeft een boterham met boter de smaak van chocola'. Schittering, hemelsblauwe lucht, ruimte, traagheid-zou het niet beter zijn alles maar zo te laten, er niet aan te komen, alles in de verte te laten verdwijnen en vaarwel... Argentinië, Argentinië, Argentinië!
Argentinië! Slaperig, vermoeid, met knipperende ogen, zoek ik haar opnieuw in mij, en met alle kracht, oh Argentinië! Alleen zou ik willen weten, ja, het is toch merkwaardig, waarom ik in Argentinië zelf nooit een dergelijke hartstocht voor haar heb opgevat. Waarom overvalt die mij, nu ik me van haar verwijderd heb?
Mijn God, ik die geen ogenblik van Polen gehouden heb... En daar sta ik op mijn kop om Argentinië te beminnen! Niet minder vreemd is dat tot nu toe het woord 'liefde'je ontzegd was. En nu ben je de prooi van schaamteloze, tomeloze aanvallen van liefde! (Als ik denk aan de moeite die het me kost om dit te schrijven; zo gaat het altijd: zodra ik de oprechtheid in mij wil verhogen, neemt ook het risico toe te overdrijven, de clown uit te hangen, en stilering wordt onvermijdelijk...) Natuurlijk, dacht ik, natuurlijk is dat alles niets dan een kwestie van verwijdering: Polen niet bemind hebben omdat ik er te dicht bij stond, Argentinië beminnen omdat ik het altijd op een bepaalde afstand heb gehouden, en het pas nu beminnen, nu ik me ervan verwijder, me ervan losruk... Waar nog bijkomt, dat men met de jaren ongetwijfeld brutaler de liefde, en zelfs de schoonheid, durft op te eisen; zij verschijnen u in een verte die een grotere vrijmoedigheid toestaat en bovendien zijn zij op afstand misschien allebei concreter. Ook zijn eigen verleden kan men op afstand beminnen, als men zich niet alleen in de tijd maar ook in de ruimte verwijdert... zoals ik, ontvoerd, heen en weer geslingerd, onderworpen aan een ononderbroken proces van zich verwijderen en zich losscheuren, uitgehold, verteerd door een hartstochtelijke liefde voor wat zich juist van mij verwijderde. Argentinië - verleden of land? Een verleden dat een land is, een een land dat een verleden is.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten