maandag 4 december 2017

Hanny Michaelis -- 5 december 1944

Hanny Michaelis (1922-2007) was een Joodse Nederlandse schrijfster. Haar oorlogsdagboek is onlangs in twee delen verschenen bij Van Oorschot (bezorgd door Nop Maas).

Dinsdag 5 december '44, ± 10 uur 's avonds
Ik heb vandaag gewerkt in een tempo dat de vonken eraf sloegen, en dat alleen omdat Bep me beloofd had de rest van de middag vrij te zijn als ik met het gewone werk klaar was. Ik maakte al allerlei plannen hoe ik die tijd zou besteden: sokken stoppen, pianospelen of eindelijk de achterstand in mijn dagboek eens in te halen - entre ces trois mon coeur balança [Tussen die drie aarzelde mijn hart] ... Maar toen puntje bij paaltje kwam, was er een stapel dassen te strijken, terwijl ik pas om half 4 met de afwas klaar was want we hadden laat gegeten. Om half 6 kon ik de strijkplank opbergen en toen was het tijd om tafel te dekken. Dat was mijn vrije middag geweest! Enfin, verdiend had ik hem toch ook nog niet helemaal.

Er is vandaag weer flink gevlogen en niet minder geschoten - met mitrailleurs en boordkanonnen wel te verstaan, want het afweergeschut heeft zich weer merkwaardig koest gehouden. Vanmorgen zagen we een parachutist neerkomen uit een verongelukt vliegtuig. Het blijkt nu dat hij vlakbij Leiden is gedaald, maar met zijn voet beklemd raakte in een dakgoot. In deze benarde en hachelijke positie bracht een opgewonden menigte hem 10 minuten lang een stormachtige ovatie, waarna de Duitse militairen verschenen en hem gevangen namen. Wat moet er in dien man zijn omgegaan! Hij moet wel gedacht hebben, dat wij hier stapelgek zijn, een troep idioten zonder het minste begrip voor wat er zich op het ogenblik in en buiten ons land afspeelt. Het lijkt wel wat op de beruchte mentaliteit van de Amsterdamse slagersjongens die allerlei meer of minder spottend-meewarige opmerkingen hebben wanneer je met je fiets op de straat terecht bent gekomen, maar er niet aan denken de helpende hand uit te steken. Ons volk heeft nooit de naam gehad van overdreven hoffelijkheid, maar dat deze gemakkelijke plompheid zich uitstrekt tot mensen die hun leven wagen voor onze bevrijding is toch wel erg beschamend.

Het was vandaag weer een prachtige dag met grillige wolkenluchten en plotselinge uitbundige stortbaden van zon, afgewisseld door even plotselinge en niet minder uitbundige regenvlagen. Toen ik om 4 uur op mijn kamertje kwam om me op te knappen, bleef ik geboeid staan kijken naar een fascinerende partij van machtige stapelwolken, waarbij oud-goud boven somber paars torende en mat oranje half schuilging achter dreigend loodgrijs. En dit alles tegen een onwezenlijk heldere, groenachtige hemel, van het puurste blauw dat je je denken kunt, terwijl heel laag boven de huizen dikke, bruingrijze wolkenvlokken door de wind voort werden gedreven.

Toen ik 's middags op het plaatsje een mat aan 't uitkloppen was, zag ik aan de overkant een jongen van een jaar of 20 lopen, waarvan het aardige, beschaafde gezicht me opviel. Toen ik goed keek zag ik dat hij naast een meisje liep, dat hier in de buurt woont en dat ik vaak met haar vriendinnetje zie voorbijkomen. Ze zullen niet ouder zijn dan een jaar of 17, als ze dat al zijn, en hebben helemaal het voorkomen van zelfbewuste, knappe gymnasiummeisjes. Zelfbewust en knap zijn ze dan ook inderdaad, van een uitdagende, zorgeloze onaantastbaarheid, waarom ik hen benijd en waarvan ik het betwijfel of ik haar ooit heb bezeten, zelfs toen ik ervoor in de termen viel. Zeventien jaar heeft me altijd de meest benijdenswaardige leeftijd geleken, toen ik het nog moest worden en nu ik het al 5 jaar achter me heb liggen.

Het was vanavond wonderlijk rustig en stil in de kamer, een vreemde Sinterklaasavond, waar we niets aan hebben gedaan. Alleen Aartje heeft een cadeautje gekregen, nog voor hij is geboren! Een zilveren paplepeltje, heel smaakvol en practisch. Piet is vanmiddag voor een tocht van enkele dagen vertrokken. Bestemming: Wieringermeer, doel: voedselvoorziening. Ik heb deze avond een beetje verknoeid met eerst een uur aan de radio te prutsen zonder een goed programma te kunnen krijgen, en daarna nog eens te gaan lezen in Eldert Holier, dat hoe langer hoe absurder wordt, maar aan de andere kant kleur begint te bekennen (i.c. de Christelijke kleur) naarmate het zijn ontknoping (kennelijk een knaleffect) nadert.

Toen ik eindelijk aan Diet ging schrijven was het al 9 uur en nu is het 11 uur en ik word met de minuut slaperiger. Ik probeer niet te denken aan onze laatste Sinterklaasavond thuis, nu 3 jaar geleden, die zo ontzettend gezellig is geweest en die zulke weemoedige herinneringen opwekt. Maar toen ik vanmiddag stond te strijken, dacht ik er onwillekeurig aan hoe ik op datzelfde moment 3 jaar geleden met pappie en mammie bij de haard had gezeten in de grijze schemering van de vroege winteravond en geprobeerd heb iets te uiten van mijn dankbaarheid voor de onbezorgde, gelukkige jeugd, die ze me hebben gegeven, in jaren waarin ze het zelf zo moeilijk hebben gehad. Ik ben achteraf dikwijls blij geweest dat ik daar toen Over heb gesproken, al zijn woorden te arm om dank uit te drukken. Het is nu al mijn derde Sinterklaasavond onder vreemden. Die bij mevr. S. herinner ik me ook nog, toen was zijzelf weg, wat voor mij al een attractie op zichzelf vormde, en ik was 'gast' bij de B.'s die bij haar in waren. Niet dat we er toen iets aan hebben gedaan, maar de stemming was toch erg gezellig en geanimeerd, naar wat ik me ervan herinner. En de Sinterklaasavond bij v.M. verleden jaar was êr eigenlijk ook geen, ook al regende het gedichten (waarvan ik de Voornaamste producent was geweest!) en al kreeg ik een suikeren hart en een flesje parfum. Het blijst was ik nog met het Bijbelomslag van Maaike, maar sfeer was er voor geen cent, en het had er alleen toe geleid dat ik des te pijnlijker werd herinnerd aan onze eigen Sinterklaasavond toen we nog bij elkaar waren.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten