L.M. Bijl de Vroe • 1 augustus 1915

• Cornelis Lucien Marie Bijl de Vroe (1879-1945) vertrok eind 1914 met vrouw en kind naar Indië om hoveling te worden aan het hof van de Grote Heer te Buitenzorg. In mei 1919 keerde hij terug naar Nederland. Hij hield in zijn Indische periode een dagboek bij dat is uitgegeven als Rondom de Buitenzorgse troon. "Juist in de onopzettelijkhied van dit dagboek komen mentaliteit en sfeer van deze zeer karakteristieke kant van de Indische samenleving sterk naar voren."

18 juli
We hadden een rustige week van kalm klimaatschieten en genieten van de heerlijke lucht. Dezen dag echter maakten we een mooien tocht per zeszits gaswagen naar Pelaboran Ratoe aan de Wijnkoopsbaai van 6u30 v.m. tot 1 u n.m. We troffen het heerlijk en ontbeten om 8 u aan den weg, genoten zeer van het berglandschap en de schitterende Oceaan.

25 juli, zondag
We hadden een rustige week al was Luusje een dag ongesteld door koorts. Geen ontroeringen waren ons deel behalve het eten van onzen tafelbuur 1/2 Chinees 1/2 Amerikaan die zich de onbeschoftheden van beide rassen had eigen gemaakt. Om 5 u vertrok ik naar Buitenzorg, uitgeleide gedaan door Caro en Caths Rueb met de kinderen en Steerntje, en was na een mooien rit bij maanlicht om 7 u thuis waar de bedienden me aardig ontvingen en alles keurig in orde was.

1 augustus, zondag
't Was een stille week zonder Steerntje. Ik at meestal buitenshuis, bij de Kans, Vreedes, Boumeesters en Heyligers. Zaterdagavond toog ik naar Soekaboemi om Ster te halen nadat ik 's Ochtends te Batavia was behandeld wegens voortdurende hooikoorts door den specialist Dr. Utermöhlen, welke behandeling reeds Dinsdag was aangevangen, 4x per week, Dinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag. Succes voorlopig nihil. In Soekaboemi alles wel en zoo kwamen we van avond te samen thuis terwijl de bedienden gezorgd hadden overal bloemen te zetten door vrienden gezonden. We waren zeer tevreden over ons verblijf in hotel Selabatoe (prijs voor 2 kamers voor Ster en Luuske f 7,50 en voor mij f 5,- per dag)

2 augustus, maandag
Verjaardag van H.M. de Koningin Moeder welke wegens de oorlogstijden in 't geheel niet werd gevierd terwijl de meesten zelfs geen vlag uitstaken. We zijn thans midden in den poeasa maand, van 12 Juli - 12 Aug. waarbij de inlanders overdag niet mogen eten tusschen o en o; verder bemerkt men er niet veel van.

Alma Mahler • 31 juli 1899

• Alma Mahler was in het begin van de twintigste eeuw de it-girl van Wenen. Haar dagboeken over die tijd zijn verschenen als Het is een vloek een meisje te zijn (vertaald door Peter Claessens).
Vóór haar huwelijken met Gustav Mahler, Walter Gropius en Franz Werfel, en haar verhouding met Oskar Kokoschka, had Alma Mahler (1879-1964) al verhoudingen met Gustav Klimt en Alexander von Zemlinsky achter de rug. Ze schrijft erover in haar dagboeken uit de periode rond 1900.

Zondag 30.7
Vroeg uit München vertrokken, om halfdrie in Bayreuth gearriveerd: welbeschouwd een behoorlijk saai gat. Hebben Villa Wahnfried bezocht. Lilli Lehmann hier. Gretl voelt zich niet goed — maagkrampen. 's Avonds bij hotel Sonne: een derderangs etablissement. Zag er Else Lewinsky.

Maandag 31.7
Voor het ontbijt met Gretl in Wahnfried en in de Hofgarten. De laatste erg saai. Doet me denken aan de kuurtuinen in Franzensbad. Wahnfried beviel me vandaag beter dan gisteren. Tot nu toe zijn de straten leeg, op een paar lady's en een paar brutale Françaises na. Meestal mensen die hier alleen maar zijn omdat het in de mode is. O, wat zie ik ernaar uit de eerste klanken te horen. Ik kan het nog steeds niet bevatten dat ik in Bayreuth ben. [...]

31 juli '99
Parsifal
[...] [tenor Alois] Burgstaller niet uitzonderlijk goed, [sopraan Milka] Temina uitstekend.
's Ochtends met Gretl in Wahnfried en in de Schlossgarten. Schmedes en mej. Goldenberg zijn hier. Om drie uur aan de pelgrimstocht naar boven begonnen. Een uur lang de mensen geobserveerd. Tegen vieren kwamen vier klaroenblazers naar buiten, die het graalmotief aanhieven. Daarna overal rondom het gestommel van het publiek op de primitieve houten trappen. We betraden de zaal. Onmogelijk iemand te herkennen. De zitplaatsen zijn oplopend, in de vorm van een amfitheater, gerangschikt. Veel lawaai, geroezemoes in gespannen afwachting. Plotseling de verduistering van de zaal, luid geklepper van de banken die neergeklapt worden, daarna een plechtige stilte.
De eerste klank — je krijgt er koude rillingen van — en meteen volgt de ene aangrijpende emotie op de andere, de ene golf van emoties op de andere. Wat een indrukwekkende tentoonspreiding van macht en hartstocht, wat een waarachtige poëzie. Mijn hart bonsde in mijn keel. Ik hoorde, zag, droomde horende, zag als met blindheid geslagen — een andere wereldsfeer. Een hemel ging voor me open.
Ik hoorde als in dromen verzonken het sluiten van het doek en zag het laatste akkoord, ik voelde de finale! Het licht ging aan, het publiek begon te schuifelen en te dringen, en voor ik er erg in had stonden we beneden op het plein, niet in staat om te denken, niet in staat om ook maar iets te doen. Oom Hugo stelde me voor om een glas champagne te drinken. Dat hielp, ik kwam een beetje tot mezelf, en zo ging het ook in de twee andere pauzes, al was ik toen minder van mijn stuk en eigenlijk al te vermoeid.
Ik zal me deze dag altijd herinneren — dit kan niet door een mens zijn gemaakt. Geluk bestaat nog... ook voor mij... vandaag is me het onweerlegbare bewijs daarvan geleverd! -

Wolfgang Herrndorf • 30 juli 2010

• Wolfgang Herrndorf (1965-2013) was een Duitse schilder en schrijver. Nadat bij hem in 2010 een hersentumor geconstateerd werd, begon hij een online dagboek dat hij bijhield tot aan zijn dood. Het is daarna ook in boekvorm gepubliceerd.

Vertaling door ChatGPT onderaan.

30.7. 2010 23:11
Werde wieder etwas besser beim Fußball. Ich bin fitter, das Hirn baut Subroutinen um den Sichtfeldausfall rum. Leider haben die Leibchen genau die Farbe, die ich mit dem einen Auge nicht mehr sehen kann.
Die Bewegung tut dem Körper gut, trotzdem heute wieder den ganzen Tag in Gedanken. Dann ist es nur eine Armlänge bis zum Wahnsinn und noch zwei Fingerbreit zum Nichts. Ich muß nur die Hand ausstrecken. Es wundert mich, daß es den anderen nicht so geht.

31.7. 2010 23:44
Fahrradtour nach Rahnsdorf zu Lentz’ Sommerfest, wie jedes Jahr. Zwischendurch Baden im Müggelsee. Das Wasser so schwarz und unheimlich, fast traue ich mich nicht hinein. Erst als [ich] mich davon überzeugt habe, daß es nur Wasser ist, nur ein See. Nach den glücklichen Tagen zuletzt ein ziemlicher Rückschlag.
Auf dem Fest der Herbert-Grönemeyer-Doppelgänger entpuppt sich als Herbert Grönemeyer. Herta Müller und Kehlmann sitzen an einem Tisch. Wenn es ein Gegenteil von Aura gibt, schwebt es strahlend um Kehlmann herum. Ich bleibe den ganzen Tag abseits, schaffe keinen Smalltalk mit niemandem. Erst als X. sich zu mir hockt, bei der sie jüngst Morbus Bechterew diagnostiziert haben, kommt eine Unterhaltung zustande.

Ongecorrigeerde vertaling door ChatGPT:

30-7-2010, 23:11
Ik word weer wat beter in voetbal. Ik ben fitter, en mijn brein bouwt subroutines om het uitgevallen gezichtsveld heen. Helaas hebben de hesjes precies de kleur die ik met één oog niet meer kan zien.
Beweging doet mijn lichaam goed, en toch zat ik vandaag weer de hele dag in gedachten. Dan is het nog maar een armlengte tot de waanzin, en nog twee vingers tot het niets. Ik hoef alleen maar mijn hand uit te steken. Het verbaast me dat de anderen dat niet ook zo ervaren.

31-7-2010, 23:44
Fietstocht naar Rahnsdorf, naar het zomerfeest van Lentz, zoals elk jaar. Tussendoor gezwommen in de Müggelsee. Het water zo zwart en unheimisch, ik durf er bijna niet in. Pas toen ik mezelf ervan had overtuigd dat het gewoon water is, gewoon een meer, ging ik erin.
Na de gelukkige dagen van laatst is dit een flinke terugslag.
Op het feest blijkt de Herbert Grönemeyer-lookalike Herbert Grönemeyer zelf te zijn. Herta Müller en Kehlmann zitten samen aan een tafel. Als er een tegenovergestelde van ‘aura’ bestaat, straalt die om Kehlmann heen.
Ik blijf de hele dag op de achtergrond, krijg geen gesprek op gang met iemand. Pas wanneer X. zich bij me neerzet — bij wie onlangs de ziekte van Bechterew is vastgesteld — ontstaat er een gesprek.

Julien Piraña • 29 juli 1975

• Kees Wielemaker (1938) publiceerde in de jaargang 1975/'76 van Maatstaf onder het pseudoniem Julien Piraña een Afrika-dagboek.

Dakar, 29 juli 1975.
Een week zit ik nu in Dakar. Volgens mij is 't hier te nat. 'k Heb het verkeerd aangepakt en de regentijd hier onderschat. 'T is nu droog in Kenia en Tanzania; als ik er over land heen reis beginnen de regens precies als ik daar aankom. In Casa verbrandde ik, hier rot ik weg. Nog even en m'n kleren laten het stadium van de dode stof achter zich.
Toen ik Doy van me af had geschud kon ik eindelijk gaan rondkijken. Goree, het slaveneiland, ligt vlak voor de kust. Eens in handen van Engelsen, Fransen, Nederlanders en Portugezen. In alle denkbare volgorden. Nauwelijks een vierkante kilometer groot. Er was geen weg terug. Via 't slavenhuis, zo groot als een dorpspostkantoor volgde verscheping. Vierhonderdvijftig stuks op boten van dertig meter lang. Vijfendertig op de honderd slaven komen na een paar maanden aan. Haaien volgen in 't kielzog. Hopend op krankzinnig geworden vluchtelingen, maar genoegen nemend met zwarte lijken. Onder in 't slavenhuis zijn de ruimten. Niet groter dan een huiskamer. Plaats voor zestig stuks. De bovenverdieping van 't postkantoortje is de plaats van de transakties. 't Gewicht van de mannen en de kwaliteit van de spieren bepalen de prijs.
't Eerste staat vast. Over 't laatste valt te discussieren. Knijpend en tastend wordt de koop gesloten. De meisjes gaan naar rato van de hardheid van de borstjes. Als ze hangen is ze vrouw, naar Afrikaans gebruik, en tellen vooral de tanden. Twee kanonlopen markeren de voorkant van 't kantoortje ‘Honi soit qui mal y pense’. (Wee degeen, die er kwaad van denkt). Doy heeft me tot nog toe 87 gulden gekost en een dag hoofdpijn. 't Had erger gekund. Op 't schip hebben w'elkaar even gesproken in 't Kafee. De tweede dag in Dakar wordt m'n gang naar 't postkantoor beloond met weer een brief, maar ook met de aanwezigheid van Doy, die hier niet uit de voeten kan met zijn Joeroeba en z'n Cambridge-Engels. Hij wacht op geld dat er al had moeten zijn en dat ie nodig heeft om door te reizen. Drie minuten bellen om te informeren waar 't blijft kost 45 gulden. Te duur. We gaan naar z'n ambassade in de gammele mg-tweezitter. Achterin een opgevouwen Senegalees die Dakar kent. Ambassades werken alleen van 9 tot 12. We schrijven alle nummers van 't personeel over uit het telefoonboek. Prijs, 's avonds zal de attaché hem komen opzoeken in 't hotel. We rijden er heen en drinken wiskie met steeds meer leidingwater.

Wim Kan • 28 juli 1966

• Wim Kan (1911-1983) was cabaretier. Zijn dagboeken zijn te lezen bij de dbnl.

Zondag 24 juli. Ochtend 8.38 uur. In de keuken Kudelstaart
Gerard van het Reve katholiek geworden! Net iemand die onder een grote paraplu gaat schuilen, waar ie eerst zelf een paar gaten in heeft geprikt. Een literaire exhibitionist. Wat moet zo'n Van Dis een stomme man zijn om zich zo ver te laten brengen: Van het Reve aanklagen voor godslastering. Dat is precies wat Van het Reve wil, nodig heeft, hoopt en verwacht.

Donderdag 28 juli. Ochtend 9.30 uur
Scheveningen wordt steeds mysterieuzer! Gisteravond een voorstelling gespeeld die wat betreft reacties hoorde tot de allerbeste van mijn leven, geloof ik. In begin bij proloog nog even iets aarzelend. Toen steeds beter. ‘Oranjevrouwtje’ vol voltreffers. En na de pauze haast niet meer te geloven. Ze lagen met hun hoofden op elkaars schoten van de lach. En toch is het moeilijk dit succes ‘thuis’ te brengen. Van 19.15-20.00 uur voor de voorstelling met Frans Halsema op de boulevard gezeten. Over zijn plannen gepraat. Heeft slechts twee theatertjes (Pepijn kan ie krijgen en Lurelei), geen artiesten (misschien Adèle [Bloemendaal] of Sylvia [de Leur]) en geen teksten. De drie troeven die je minstens in handen moet hebben, teksten, mensen en theaters, daarvan heeft hij er maar één. Nou ja, we zullen zien. Veel hoor je nu weer: ‘Kunt u mij niet aan een paar kaartjes helpen?’ Een ouderwets lekker zinnetje. Zou je dan zonder tv en interviews en radio in het brandpunt van de belangstelling kunnen blijven staan?

Donderdag 11 augustus 8.10 uur
Mijn nummer zit nu zo nauwkeurig in elkaar dat als er maar één zinnetje iets minder doet, iedereen dadelijk roept: Dat kan er wel uit. Overigens drie dagen lang een ontzettend gejaagd gevoel. Kreeg gisteren van René een ‘pilletje’ (ze blijken bijna allemaal met die pilletjes rond te lopen: René, Carry, Celia), dat hielp goed. Voel me nu eindelijk beetje rustig. Het was net of m'n hoofd en m'n hart de hele dag zesmaal zo hard holden als van mij op rustiger uren werd verwacht. Kwam dan de voorstelling, en met name het gedeelte na de pauze, dan kwam tenslotte ‘alles gelijk’. Als twee treinen die in dezelfde richting met gelijke snelheid rijden, waardoor je bij een vaart van honderddertig kilometer per uur rustig van de ene in de andere kan stappen. Soms denk ik ook dat dit optreden zoveel vergt dat het nu werkelijk beslag legt op de volle vierentwintig uur. Zelfs de vrije dag geeft geen echte ontspanning meer.

Jacob van Lennep • 27 juli 1855

• Jacob van Lennep (1802-1868) was een Nederlandse schrijver. Uit: Fragmenten uit het dagboek, gedurende eene reis naar Zwitserland.

27 Juli. Bern.
In Zwitserland heeft men over 't algemeen heerlijk brood; maar het brood van Bern spant de kroon. 't Is nergens smakelijker en beter koop. - Ik ben nieuwsgierig of, nu de accijns op 't gemaal met 't jaar 1856 wordt afgeschaft, men in 't vervolg ook bij ons, evenals hier, goedkoop en lekker brood niet alleen bij de bakkers, maar zelfs op straat zal kunnen bekomen. De voorstanders der afschaffing beweren, dat wanneer de fabrikage vrij is, de meelbereiding eene tot hiertoe ongekende vlucht zal nemen. Ik mag het van harte lijden; - doch dan moeten knappe lieden er zich mede bemoeien; want ik vrees, dat zoo men het alleen aan de molenaars en bakkers overlaat, het treurige resultaat zal wezen, dat wij even onsmakelijk en duur brood eten als vroeger; terwijl het Land zijn vijf d'halve millioen zal missen, die gezegde heeren in hun zak zullen steken.
Bern is, als een iegelijk weet, beroemd om zijne beren. Men heeft die naakt, men heeft die gekleed, men heeft die gewapend, men heeft die ongewapend, men heeft die in natura, men heeft die op het stadswapen, men heeft die in portret, men heeft die op de fonteinen, men heeft die op de klokketorens, men heeft die in 't kort overal. De inwoners hebben sinds zoovele eeuwen die beren aangekeken, dat zij geëindigd zijn er zelve op te gelijken: ik heb nooit iets zoo leelijks gezien als de mans hier ter stede, met uitzondering alleen van de vrouwen, wier breede, ruige aangezichten en wier grove, dikke, met haar begroeide armen een mensch van schrik naar huis zouden jagen.

Frits Bolkestein • 26 juli 2004

• Politicus Frits Bolkestein (1933-2025) was eurocommissaris van 1999-2004, en hield in die periode een dagboek bij dat is gepubliceerd als Grensverkenningen.

Zaterdag 24 juli
Naar Frau Pfänder in Kaufbeuren (Beieren). Aantrekkelijk huis met mooie tuin, waar zij woont met man en moeder. Haar man had werkelijk voortreffelijk gekookt. Heb haar onder andere gevraagd naar betekenis en connotatie van het woord die Buhlschaft. Die vrouw speelt namelijk een belangrijke rol in Jedermann dat wij maandag a.s. gaan zien en waarvan zij mij de tekst (van Hugo von Hoffmanstahl) had gegeven. Volgens mij is ‘boel’ in het oud-Nederlands een hoer. Kon dat ook van die Buhlschaft worden gezegd? Zij ontkende dat, zeggende dat eine Buhlschaft iemand was die zich om een ander bekommert en niet noodzakelijk om financiële redenen. Het suffix -schaft verwonderde haar niet. Inderdaad kent ook het Nederlands het woord ‘het heerschap’. In ieder geval was die Buhlschaft een beroemde rol die iedere bekende actrice wel eens had gespeeld.
Femke [Boersma, zijn echtgenote] heeft ook in Elckerlyc gestaan waar zij ‘de schoonheid’ speelde maar of dat ook die Buhlschaft was, bleef onduidelijk. Daarna naar Schloss Lautrach.

Maandag 26 juli
Het kostte ons weinig moeite om Salzburg vanuit Lautrach te bereiken want de afstand is gering. 's Avonds naar Jedermann in het Großes Festspielhaus. Het was een mooie opvoering die zeer overtuigend werd gespeeld, in de eerste plaats door Jedermann zelf maar ook door de anderen. Die Buhlschaft een mooie jonge vrouw met fraaie benen waarvan ze veel liet zien. Toch meer een lichtekooi dan iets anders. Zowel de duivel als de schat werd door barokke figuren boeiend gespeeld. Alles bij elkaar een voortreffelijke avond. Leuk ook om al die toeschouwers te zien die zich moeite hebben gegeven er mooi uit te zien. In Nederland gebeurt dat niet, zelfs niet bij premières van de opera, en dat is jammer. Het is de cultuur van de achteloosheid. Op zichzelf is dat wat betreft kleren niet zo erg, maar zij strekt zich uit tot het gebruik van het Nederlands, wat wel erg is. ‘Het is zo toch ook goed?’ Nee, zo is het niet goed. Het is niet goed te schrijven ‘koste wat kost’. Ook het Engels is vaak erbarmelijk. Over Frans en Duits praten we maar niet. We logeren in Hotel Koblenz, hoog tegen de berg dus met schitterend uitzicht.

C. Buddingh' • 25 juli 1972

• C. Buddingh' (1918-1985) was schrijver en dichter. Hij publiceerde vijf boeken met dagboeknotities.

25-7
Zondag en vandaag na vele, vele maanden eindelijk weer eens tafelcricket gespeeld, dwz: alleen Sacha en ik ditmaal (Wiebe had niet zoveel zin). Begonnen, om er weer een beetje in te komen, met een test-match Engeland-Australië. En je kon merken dat we het een tijd niet gedaan hadden: het bowlen was onzuiver (veel extra's) en het batten zeer middelmatig. Na de eerste innings (zondag) was de stand: Engeland all out voor 102, Australië voor 129. Vandaag deed Engeland het veel beter: 217, vooral dank zij een goede 38 van Amiss en een geduldige, maar uitstekende 60 van Snow. Eindresultaat: Engeland 217, Australië 129 (net als in de eerste innings), zodat de Engelsen wonnen met 51 runs, wat ons goed deed, al hebben we Australië's kansen verdedigd alsof het eiland van Dordt aan het batten was.

27-7
Van kwart over elf tot half zeven aan de (naar mijn kamer gehaalde) radio gekluisterd gezeten: Test match special. Zeer spannend: Australië all out voor 146, Engeland 43 voor 0: staat er dus uitstekend voor. Of ik morgen weer de hele tijd luister weet ik nog niet: ik zou er wel veel zin in hebben, maar er moet toch ook nog wel iets gedaan worden. In de lunchpauze ook nog een praatje gehoord van Neville Cardus - Sir Neville tegenwoordig - over memorabele wedstrijden op Headingly: bijzonder aardig, al vertelde hij een paar anekdotes die ik pas in Cricket all the year gelezen had. Ik zou nog eens een goed, en vooral zeer eenvoudig te bedienen bandrecordertje moeten hebben om dit soort dingen op te nemen: causerietjes, commentaren, die uniek zijn maar nooit op e.p. of l.p. in de handel zullen worden gebracht.

Constant Butner • 24 juli 1957

• Constant Butner (1914-1987) schreef veel jeugdboeken over Suriname. Hieronder beschrijft hij hoe hij er op sidderaalvangst ging.

24-7-'57
[...] Ja, ik zei al, de Surinaamse oerwouden herbergen wonderlijke dieren. Om nog even bij het water te blijven zullen we de sidderaal eens bekijken. Jullie zullen wel eens van deze dieren gehoord hebben. De Latijnse naam is Electrophorus electricus, en ook deze meneer moeten we in tropische binnenwateren zoeken. Het woord Sidder moet op electriciteit duiden, maar de Surinaamse naam Nakkafishie is duidelijker, want dat betekent ‘vis die een klap geeft’.

Ogenschijnlijk zijn het grote vette palingen, maar dan wel extra groot en extra vet, want zij kunnen een lengte van meer dan 2 m. bereiken, en dan daarbij een dikte van een stevige arm. Ze zijn even glibberig en slijmerig als een paling, maar verder hebben ze heel andere eigenschappen.

Ook voor deze dieren had een Nederlandse dierentuin belangstelling en ik kreeg de opdracht enkele te leveren. Dagenlang speurde ik langs boskreken en moerassen maar zonder resultaat. Verschillende bosbewoners beloofden me de wonderlijke zwemmende accu's te zullen leveren, maar nooit kwam er iemand met ook zelfs maar een miniatuur sidderaaltje. Op zekere dag kreeg ik bericht van een Indiaan dat hij een plaats gevonden had en of ik ze zelf dan maar wilde komen vangen, want hij waagde er zich niet aan. Hij bracht me diep het bosland in naar de monding van een heldere kreek en inderdaad zag ik daar nu en dan zo'n vervaarlijk uitziend heerschap in de schaduw over de bodem zwemmen. Sidderalen zijn n.l. lichtschuw.

Het was vloed en ik merkte dat allen één richting uitzwommen en wel de kreek in. Deze was vrij ondiep en met laag water zou hij vermoedelijk zo goed als droog lopen. Sidderalen zijn roofvissen en omdat het in een smalle ondiepe kreek voor hen beter visvangen is dan in de brede rivier, kozen zij dit kreekje als hun jachtterrein. Ik liet de Indiaan bij hoog water de monding afsluiten met behulp van vele takken en palmbladeren, zodat bij eb wel het water maar niet de grootste exemplaren sidderalen terug konden. Inderdaad had de poging succes. Na een paar uur was het water ver genoeg gezakt dat we enkele reuze sidderalen voor de versperring zagen rondzwemmen. De kreek liep helaas niet helemaal droog en nu moesten we zien deze electriciteits-centrales op het droge te brengen. Met een blijkbaar natte stok had ik er al een aangeraakt, maar een hevige schok was het onmiddellijk gevolg.

Van boslianen maakten we toen kleine lasso's die we, wanneer er een op de bodem rustte, voorzichtig over de kop rond het vette lichaam brachten. Na vele vergeefse pogingen gelukte het ons tenslotte vier zware exemplaren te vangen en in onze gedeeltelijk met water gevulde korjaal over te brengen.

Een korjaal is een uit een boomstam vervaardigde kano. Wekenlang heb ik ze daarop in een volgelopen roeiboot vastgehouden om ze nader te bestuderen. Uit een boekje had ik de indruk gekregen dat ze hun electrische stroom gebruiken om hun prooi te verlammen. Maar ik heb herhaaldelijk kunnen constateren dat ze een argeloze vis zo dicht mogelijk proberen te naderen om dan plotseling toe te happen, net als vele andere roofvissen dat doen. Wat zij produceren is statische electriciteit. Wanneer je zo'n sidderaal wilt ontladen is het zaak om hem enige tijd met een stok, let wel een droge, na te jagen. Elke keer dat je de aal raakt geeft hij stroom af. Na verloop van tijd is hij zo leeg als een accu, die het niet meer doet, maar denk niet dat dit na een paar uur nog steeds het geval is.

Frederik van Eeden • 23 juli 1888

• De Nederlandse schrijver en psychiater Frederik van Eeden (1860-1932) hield een uitgebreid dagboek bij.

23 juli
Ik ben aan zee. — Ik heb nog altijd verdriet. Nog altijd die wolk. Het is hier weemoediger, mooier. Maar als ik zoo stil zit is het alsof mijn hoofd wordt saamgedrukt. ▫ Toch voel ik mij beter dan den ganschen winter — beter haast dan ooit na mijn huwelijk. Twee dingen ontbreken mij — het bezig zijn aan een mooi, goed werk, — onbezorgdheid voor mijn toekomst. Ik ben nu angstig en verdrietig omdat ik weer weg moet van hier. Ik heb gehuild op weg toen ik de omnibus zag die terugging - het was als een wagen van 't abattoir daar leek het ding op. Ik wil niet mee! - Niet mee! ▫ Toen ik hier pas kwam was ik zoo gevoelig, - ik kon niets lezen wat mooi was, zonder tranen. Ik voel dat ik hier geheel zou herstellen van mijn ziekte, als ik tijd had.

(Verso:)

Midsummernightsdream. ▫ Merchant of Venice.
Naar Londen geweest. Marston. Poems. Garden Secrets.
Vers voor Martha gemaakt, des morgens nadat ik bij Israëls in den Haag gegeten had - en onder 't poseeren bij Veth.
Cosinus. Kippeveer (beoordeeld).
Les romans de la table Ronde.
Harting. Bouwkunst der dieren.
Zola. Le Rêve.
Dostoiewsky. Frères Karamazow.
Loti. Pêcheur d'Islande.
Loti. Sainte montagne de Nikko.
J. Kerner. Mesmer.
Goncourt. Charles Demailly.

Cesare Pavese • 22 juli 1940

• Cesare Pavese (1908-1950) was een Italiaanse schrijver. In 2003 verscheen Leven als ambacht, met daarin dagboeken en brieven. Vertaling: Anton Haakman.

22 juli
Dromen dat men, uit gevangenis of ballingschap, terugkeert in zijn eigen rijke, vorstelijke huis met salons en trappen en dat men er kennissen van zijn familie aantreft aan wie men wordt voorgesteld; en met zeer grote nieuwsgierigheid wachten tot vader en moeder ten tonele verschijnen, om te zien hoe ze zijn, wat voor types men voor je heeft uitgekozen — weer een geval van een droom die is gemaakt als een roman zonder dat men weet hoe hij zal aflopen, dus waar lezer en hoofdpersoon samenvallen.

De droom is een bouwsel van het intellect waar de bouwer aan meewerkt zonder te weten hoe het zal aflopen.

23 juli
Een andere merkwaardige eigenschap van dromen is dat men ze — tenzij men ze onmiddellijk en met veel inspanning aangrijpt, recapituleert en opnieuw beleeft — zich niet herinnert. Een droom is nog minder ons eigendom dan een verhaal dat door anderen is gemaakt, want nooit zijn we tijdens het luisteren zo passief als wanneer we dromen. Toch is het boven alle twijfel verheven dat wij de droom zelf scheppen. Scheppen zonder zich ervan bewust te zijn, dat is het vreemde van de droom.

Nic van Bruggen • 21 juli 1974

Nic van Bruggen (1938-1991) was een Belgische dichter. Het fragment is afkomstig uit zijn Uit het Dagboek van een Pink Poet.

Misschien is het daar elk jaar net zo, dacht ik. Hoewel niet, want zo had men mij al wekenlang verteld, deze zomer - die van 1974 - was een heel uitzonderlijk milde. Er waren geen moessons geweest, en dat scheelt een pak naar het schijnt. Ik was Shiva en de zijnen dus dankbaar.
Ook daar, in het alkoholvrije Madras, is 21 juli onze nationale feestdag. Aldus stond ik die avond met een glas koele champagne in de hand (de wijze Oshaka moet geweten hebben hoe ik naar whisky on the rocks verlangde) op het één-verdieping-hoog terras van ons konsulaat. Met nog drie andere Belgen, evenzoveel Indiërs, een vlotte zeur van de Alliance Française en een mentaal kreupele die tot de British Council scheen te behoren, plus plusminus in dezelfde orde enkele al dan niet autochtone dames. De konversatie leed pijnlijk aan een ongetwijfeld jarenoude inteelt.
Om en nabij klokke tien werd een wat overjaarse 78-toeren, en feestelijk krakende Brabançonne afgespeeld, die iedereen tot gesteven stilte en borst omhoog inspireerde en mij — dit tafereel alleen al — tot een nauwelijks maar suksesrijk bemeesterde lachkramp, waarna een heildronk op het vaderland ten sein dat alles weer mocht. Weshalve ik (in het thuisland waren de eerste oefenwedstrijden al begonnen) na mijn gesprek (aan de hand van de lichtgewicht CD-Le Soir) met de konsul-honorair over de kansen van RWDM en Beerschot, mij overgaf aan de geneugten van de tropische zomer, met aan de einder het luid aanspringend getij van de Golf van Bengalen,
Eerder op de avond, net voor het koud buffet, had ik op de tuinmuur een kameleon gezien. Vriendelijk als een kameleon met bolle kaken zeggend: ik ben er niet. Nu hoorde ik nog wat scherpe nageluiden van eekhoorns, en op de terraspilaren bliksemden de hagedissen achter hun prooi of waan aan. Beneden rook de Cum nogal kwalijk, zoals elke rivier in elke Indische stad. En dan plots — zoals altijd en overal — krijg je een enorme behoefte haar in je armen te nemen en te zoenen en meteen mee naar het bed-onder-de-fan te pakken, praat (met de charmante zeur) over een dansvoorstelling. Vanop het terras zie ik de hoeklantaarn die een straatnaambordje belicht: Spurtank Road en hetzelfde in het Tamil, met daaronder de van staatswege gehonoreerde affiche 'Fervent kissing can blow the boy and girl far away'.
En drie dagen later, in een stoffige, vooroorlogse Leyland bus (moe zijn we) op weg naar Mahabalipuram, slaapt zij in mijn arm. Waar de bus stopt, en zij mangoos koopt, lopen twee mannen achter een geit aan en staat een jong meisje, naar ons kijkend, bloedstollend mooi en verlegen te zijn. Zo dadelijk komen de bedelaars die mij 'Sir' en soms nog 'Master' noemen. Boven op de rots voert men, op het middaguur, de arenden, Alles is heilig hier, of bijna.

Marie Wassiltchikoff • 20 juli 1944

• Tijdens de oorlog was de in Rusland geboren Marie Wassiltchikoff (1917-1978) in dienst bij het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. Daar raakte ze betrokken bij de samenzwering tegen Hitler, die uiteindelijk op 20 juli 1944 uitmondde in een aanslag op Hitler. De aanloop naar en de nasleep van deze mislukte aanslag beschreef ze van dag tot dag in haar dagboek, dat is gepubliceerd als Berlijns dagboek 1940-1945 (vertaald door Tinke Davids).

Donderdag 20 juli 1944
Terwijl ik [aan de telefoon] wachtte, wendde ik me naar Loremarie, die bij het raam stond; ik vroeg waarom Gottfried zo opgewonden was. Had het misschien te maken met de Konspiration (dat alles met de telefoonhoorn in mijn hand!). Ze fluisterde: 'Ja! Inderdaad! Ze hebben het gedaan. Vanochtend!' Net op dat moment kwam Percy aan de lijn. Nog steeds met de hoorn in mijn hand vroeg ik: 'Dood?' Ze antwoordde: 'Ja, dood!' Ik hing op, greep haar bij de schouders en danste met haar door de kamer. Toen greep ik een stapeltje papieren, die ik in een of andere la duwde, en we haastten ons naar Bahnhof Zoo, na de portier te hebben toegeroepen dat we dienstlich unterwegs waren. Onderweg naar Potsdam fluisterde ze me de bijzonderheden toe, en hoewel de coupé vol was, probeerden we niet eens onze opwinding en vreugde te verbergen.
Graaf Claus Schenck von Stauffenberg, een kolonel bij de Generale Staf, had een bom bij Hitlers voeten geplaatst bij een bespreking in diens hoofdkwartier in Rastenburg, in Oost-Pruisen. De bom was ontploft en Adolf was dood. Stauffenberg had buiten gewacht tot de ontploffing kwam en was, nadat hij Hitler helemaal bebloed op een brancard had zien wegdragen, naar zijn auto gerend, die ergens verborgen had gestaan, en was met zijn adjudant Werner von Haeften naar het vliegveld gereden en teruggevlogen naar Berlijn. In de algemene opschudding had niemand gemerkt dat hij ontkomen was.

Elena • 19 juli 2022

• Elena is/was docent Russische en Oekraïense taal- en letterkunde. Na de Russische invasie van haar land hield ze contact met haar ex-leerling Iris Koppe, en stuurde haar dagelijks berichten over het leven in oorlogstijd. Op een gegeven moment zijn de berichten gebundeld in Elena. Ze zijn vertaald door Iris Koppe.

Dinsdag 19 juli
22.31 Ach Iris, sorry dat ik je zo laat nog schrijf. Maar ik had net zo'n ruzie met Maks. Hij wil nu in augustus Anna en zijn dochtertjes toch naar Kyiv laten komen. Terwijl hij mij eerst vertelde dat het plan was om ze in Tsjop te zien, aan de Hongaars-Oekraïense grens. Ze zouden enkele dagen in een gehuurde boshut in de Karpaten verblijven. Maar nu ziet-ie daar ineens toch van af.
Hij wil dat zijn vrouw en kinderen de hele maand augustus, zolang er in Italië schoolvakantie is, bij hem in Kyiv verblijven. In hun eigen huis. Zoals het was vóór de oorlog. De kinderen kunnen in hun eigen bed slapen en met hun eigen speelgoed spelen dat ze begin maart zo plotseling hebben moeten achterlaten. Gewoon zoals ons vreedzame leven ooit was: zei Maks. Hij wil weer met zijn vrouw in hun eigen bed slapen, met haar aan de keukentafel zitten, drinken en praten. 'In de maand augustus doen we alsof alles weer normaal is: besloot hij de discussie.

23.15 Ik heb tegen die eigenwijze zoon van mij gezegd dat je niet kunt doen alsof alles weer normaal is. Hoe gaan ze dat doen met het luchtalarm? Dat gaat gemiddeld vijf keer per dag, ook 's nachts. Gaat hij dan elke keer met de kleine meisjes in pyjama naar de ondergrondse parkeergarage? Of schuilen in de badkamer? De keren dat Kyiv met raketten werd bestookt, waren de explosies zeer dichtbij. Maks werd er elke keer wakker van. Denk je dat ik in augustus ook maar één nacht goed zal slapen, als ik weet dat mijn kleindochters daar zijn? Morgen ga ik Anna bellen. Zij zal mij hopelijk begrijpen. Wat ik me ook nog afvraag: wat moeten ze daar overdag doen? Maks zal gewoon aan het werk zijn. Dan zijn Anna, Katja en Ksoesja dus alleen. Gaan ze winkelen, naar speeltuintjes of een dagje uit? Dan kunnen ze niet schuilen als het luchtalarm gaat. Ach Heer, ik ben maar de oma, ik mag me er niet mee bemoeien. Maar ik keur dit allemaal niet goed.

Renia Spiegel • 18 juli 1941

• Renia Spiegel (1924-1942) was een Pools Joods meisje, dat in de oorlog een dagboek bijhield, dat pas ver na de oorlog gepubliceerd werd.

18 juli 1941, vrijdag
Een ontmoeting. Vergelijkbaar met alle andere, maar nog steeds heerlijk Zygu kuste me bijna waar Maciek bij was, en Maciek — waar Zygu bij was. Ik kan je wel vertellen dat Z. erg boos was. Hij stuurde Arianka weg, sleepte mij naar boven (zo knap in die witte jas), en toen gingen we wandelen. Zoals gebruikelijk spraken we over de oorlog, over geneeskunde, complimenten en ogen. Ik weet dat we allebei nog steeds wachten, dit maak ik op uit zijn verschillende zinspelingen. Ik ben een ontzettende lafaard. Ik probeer dat te overwinnen, maar het valt niet mee. Z. baalt ervan dat ik niet vertrouw op de kracht van zijn armen en zijn beschermende vleugels. We hebben het ook over de toekomst gehad. Dat doen we altijd, en daarmee bedoelen we, hoewel vaag (in elk geval ik), onze gezamenlijke toekomst. Ik flapte er iets lelijks uit, namelijk dat hij probeert van me af te komen met zijn nerveuze gegaap. Toen trok hij me zo stevig en zo dicht tegen zich aan dat... Ik weet het niet. Maar toen ik hem vertelde dat mijn nichtje zou komen — tja, toen raakte hij helemaal opgelaten. In het verleden hadden we een plek, maar wisten we niet hoe, en nu weten we hoe, maar hebben we geen plek; en ik weet zeker dat we er allebei op wachten. Weet je, het is zo stom, we hebben steeds heerlijke ontmoetingen, ik rijg ze als prachtige glanzende parels aan de grijze draad van mijn leven, een voor een, gelijkmatig, glad, rond, en soms groeien ze en streven ze, streven ze onvermoeibaar naar die ene die er het meest toedoet, de grootste, de mooiste. Het is waar wat ik je heb verteld, ik ben ongeneeslijk ziek, en je weet heel goed wat ik mankeer, Zygu, want je hebt me er niet naar gevraagd, je lachte alleen maar, en hoe — goddelijk, charmant. Er is iets heerlijks waar ik niet over kan schrijven, het is gewoon wat ik voel en wat ik tevergeefs in woorden probeer uit te drukken, omdat ik het alleen maar zou vervormen. Z. is gek op kinderen, hij heeft me voorgesteld aan een lief klein ding dat hij angst aanjaagt met injecties. Ik ben God dankbaar dat Zygu bestaat en Zygu dankbaar dat onze liefde bestaat, en de liefde dankbaar dat ze harten in vuur en vlam zet, harten dankbaar dat ze in staat zijn lief te hebben. En weet je, uiteindelijk komt het allemaal neer op dat ene betoverde woord: liefde. We zien elkaar maandag, ook al regent het dat het giet. Ach, kon mama maar voor maandag komen, ooo... Jullie zullen me helpen, Bulus en God.

Frida Vogels • 17 juli 1965

• Frida Vogels (1930) is een Nederlandse schrijfster. Haar door kritiek en publiek gewaardeerde dagboeken 1954-1971 zijn gepubliceerd in 8 delen.

17 juli — Ik denk met verbazing terug aan de kleren die ik droeg toen ik omstreeks twintig was. Een felgroene jurk met flappen aan de hals. Een zomerjurk met schouderbandjes en daaroverheen een bolero'tje, wit met rode en blauwe bloemen. Een grijze rok met gele en rode Schotse ruiten. Een rieten halsbandje met rood fluweel en zwarte kralen zoals Liesje de Vita. Witte open zomerschoenen zoals Marian. Een bol rieten tasje zoals Annet. Een koralen armband, een zilveren armband, een koralen kettinkje. Daar liep ik in rond en vond het natuurlijk, voorzover je dat woord in mijn geval kunt gebruiken. Waarschijnlijker is dat ik me ermee dacht te camoufleren.
Nu grijze rokken, witte of blauwe blouses, grijze of donkerblauwe vesten of truien, en geen tasje meer. Daarvan kun je tot op zekere hoogte zeggen dat ik me ermee denk te afficheren.

20 juli- Gisteren een poesje gevonden op piazza Minghetti. Mager en vuil, met loopogen en rode verf aan zijn staart. Gisteren was het een monstertje, vooral toen hij zijn eerste schoteltje melk gedronken had en er een dikke buik onder zijn magere ribbenkast hing. Vandaag, na één nacht, ziet hij er al veel beter uit, zijn vacht is zachter en glanzender geworden. Dit is het seizoen waarin de mensen met vakantie gaan en hun dieren op straat deponeren.

★ Dea stuurt me een boekje, Taccuino somalo. Ze heeft me dat vroeger, in de tijd dat ze met de Somaliërs omging en Aimé Césaire vertaalde, eens geleend; ik heb het toen meer dan een jaar in de kast gehad. Ik geloof dat het niet van haar was, dat ze het zelf ook geleend had. Het kan dus zijn dat ze zich vergist en het me stuurt in de mening dat het van mij is. Of ze wil het me, om een reden die ik dan niet begrijp, cadeau doen. Het adres is niet door Dea zelfgeschreven. Kortom een mysterieus geheel, waar wel een banale verklaring voor zal zijn.

21 juli — Dat boekje van Dea maakt me ongemakkelijk. Ik voel me schuldig tegenover haar. Ik heb haar verraden, in de zin dat ze verwachtingen van me had die ik niet heb waargemaakt. Dat ik dat niet gedaan heb, is juist, want dat kon ik onmogelijk. Het verraad zit erin dat ik zulke verwachtingen had gewekt.
Ik veronderstel nu dat Teodoro het me buiten Dea om heeft gestuurd, in de mening dat het van mij is en van mening dat elk spoor van mij uit zijn huis moet verdwijnen.

Julien Green • 16 juli 1933

• Julien Green (1900-1998) was een Amerikaans-Franse schrijver. Fragmenten uit zijn dagboeken zijn door Greetje van den Bergh vertaald als Journaal 1926-1945.

16 juli - In Den Haag. Lang staan kijken naar de Saul van Rembrandt. Hij droogt zijn gezicht, of eigenlijk zijn oog, met de punt van een gordijn. Daardoor zie je maar de helft van zijn gelaat, dat getekend is door de jaren, de begeerten, de verveling, de zwaarmoedigheid...
Kort geleden gedineerd met een Duitse vluchteling. Net als alle Duitse vluchtelingen voorspelt hij dat het Hitler-regime binnenkort in elkaar zal storten en dat de communisten aan de macht zullen komen. Het schijnt dat op kazernemuren het volgende rijmpje te lezen staat:

Adolf Hitler, gib uns Brot
Sonst wird bald die Reichswehr rot.

In Den Haag een huis ontdekt waar met grote letters op staat: Nazional-sozialistische Beweging. Hier ook al. Wat wordt de wereld toch vervelend! Gisteren heb ik Dop Bles ontmoet, een boekhandelaar met wie wij in 1929 kennis hebben gemaakt. Een beminnelijke, ontwikkelde man. Toen hij me een boek liet zien, viel me op dat hij een ring droeg met een minuscuul klein hakenkruis erop. [Ik vergiste mij in de betekenis van dat hakenkruis, zoals ik verderop in dit dagboek zal uitleggen.]

Alma Mahler • 11 juli 1898

• Alma Mahler was in het begin van de twintigste eeuw de it-girl van Wenen. Haar dagboeken over die tijd zijn verschenen als Het is een vloek een meisje te zijn (vertaald door Peter Claessens).
Voor haar huwelijken met Gustav Mahler, Walter Gropius en Franz Werfel, en haar verhouding met Oskar Kokoschka, had Alma Mahler (1879-1964) al verhoudingen met Gustav Klimt en Alexander von Zemlinsky achter de rug. Ze schrijft erover in haar dagboeken uit de periode rond 1900.

Dinsdag 11.7
Met een stuk begonnen.
       's Middags met Hanna, Christine, Gustav en Ernst naar Gosaumühle. Iedereen wilde eigenlijk naar Traunkirchen, maar Hanna kreeg bezoek en het weer was wisselvallig. Daarom gingen we pas tegen de avond op weg. Omdat we niet van plan waren verder dan Steeg te gaan, nam ik geen jas mee, en omdat iedereen ging koffiedrinken in Gosaumühle, zat ik daar badend in het zweet, zonder iets om aan te trekken, en merkte dat ik elke seconde dat ik bleef zitten meer kans liep om ziek te worden. Ik vroeg daarom toestemming om alleen naar huis te fietsen. Alleen. Iedereen begon te protesteren: `Nee, Alma, niet weggaan. We vragen of ze een omslagdoek hebben, en alles is in orde.' Toen de omslagdoek kwam, was het al te laat. Ik kreeg koude rillingen en steken in mijn rug tot aan mijn schouders. Christine, Gustav en ik reden verder naar Hallstatt, omdat Hanna nog wilde blijven zitten en ik voelde dat maar één ding kon baten: warm worden, flink warm worden. Nauwelijks waren we het dorp Gosaumühle uit of daar kwam Mahler ons tegemoet op zijn fiets. Achter hem aan een oude vrouw, daarna zijn zus en Rosé.
       Ik fietste razendsnel voorbij, de Geiringers stapten af en de anderen ook. Mahler vroeg of dit de weg naar Hallstatt was. Christine zei van niet en bood hem aan de weg daarheen te wijzen. Ik remde een beetje af. Ze kwamen me achterop en zeiden: 'Mahler fietst achter ons.' Hij haalde ons al snel in, en we kwamen elkaar zo'n vier, vijf keer tegen. Iedere keer knoopte hij weer een praatje aan. Vlak bij Hallstatt stapte hij af. We liepen een eindje met de fiets aan de hand, en hij begon weer een praatje met me, waarbij hij me strak fixeerde. Ik sprong op mijn fiets en ging hup ervandoor. De Geiringers waren kwaad, ze hadden me willen voorstellen, en hij had dat ook wel verwacht. Naar zijn blikken te oordelen had hij het verband tussen de kaart en mijn persoon wel gelegd, en daardoor geneerde ik me. Ik ben er ook helemaal niet op gebrand hem te leren kennen. Ik hou van hem, vereer hem als kunstenaar, maar als mens laat hij me tamelijk koud. En ik koester mijn illusies.
       We haalden Hanna en Ernst in Gosaumühle af en reden naar huis. Hanna stapte bij elk bergje af, en Ernst werd zo kwaad en wond zich zo op dat je, toen hij bij ons aankwam, zijn slagaderen kon zien kloppen.
       Hij begon in mama's kamer bijna te huilen van woede. Ze bleven daarna bij ons voor het avondeten. Ik had met Ernst te doen. Hij is zo lenig, zo fris, zo jong. Zij is niet vooruit te branden, zo saai, zo oud. Hij vond dat ook.

A.J.M. van Nispen tot Pannerden • 10 juli 1963

• Uit: In dienst van negen premiers. Jhr.mr. A.J.M. van Nispen tot Pannerden (1946-1972) was een hoge ambtenaar op het Ministerie van Algemene Zaken en maakte daar negen premiers mee.

Woensdag 10 juli 1963
Marijnen nam aan premier te worden. Was van drie tot half 6 bij hem om allerlei punten door te praten. Intussen kwamen telefoontjes binnen: de VVD wil Sidney v.d. Bergh op Defensie — De Quay wil hem niet — dan de V.V.D. Maatsch. Werk voor mevrouw Schouwenaar-Franssen? (of Mevr. Stoffels-van Haaften?) Bot wil — hoe is het mogelijk — Defensie hebben. Schmelzer Verkeer en Waterstaat? Witteveen Financiën. Toxopeus op Bi.Z. CHU: De Pous Econ. Z. en Scholten Justitie. Biesheuvel wordt voor Landbouw eerst voorverwarmd. Veldkamp nog niet bereid op Soc. Z. terug te komen. Becht (burg. Tilburg) weigerde Volkshuisvesting en Bouwnijverheid. Luns weer op Bu.Z. Gisteren was een stormachtige dag. De K.V.P.-fractie vergaderde de hele dag. Grootste verwarring. De Kort zeer in het nauw. Spraken zich uit tegen Zijlstra-De Quay opzet. Wilden de sociale paragraaf gaan aankleden. Schmelzer kwam ons na die vergadering halen. Troffen zijn vrouw in badjas! Huis weinig weelderig of cultuurvol. Hadden veel pech met kinderen: twee dood, een debiel, twee goed, waarvan een hyperintelligent. Schmelzer zei in 7 jaar nog niet zo'n dieptepunt in K.V.P.-fractie te hebben beleefd. Waren boos op De Kort dat hij bij Beel prijsgaf wat de fractie tevoren als een breekpunt had gekarakteriseerd. Van Thiel was nogal tegen Veldkamp opgesomd. Men vond dat De Quay als vice-M.P. bevoegdheden had moeten bedingen: hoe zou hij anders t.o. van Zijlstra iets wezenlijks vermogen? (Van Schaik had ook geen 'bevoegdheden'). Schmelzer vertelde Veldkamp indertijd voor Soc. Z en V. te hebben aanbevolen. 'Veldkamp is emotioneel en sentimenteel. Hij blaast iets reusachtig op en loopt dan leeg. Is daarna met een suikerklontje te vangen.' Schmelzer nam Suurhoff mee naar Limburg om met mijnwerkers te praten. Logeren bij de Houten. Mevr. Houten begon direct over religie etc. Bleek dat Suurhoff niets anders had dan z'n werk. Is nu in oppositie gefrustreerd. Controle vult 'priesterschap' niet. Schmelzer zei dat De Quay al 5 commissariaten had aangeboden gekregen. De Quay reageerde prima op verzoek De Kort (KVP-fractie) om het overleg over de sociale paragraaf te heropenen: 'Ik houd me aan het akkoord van Wassenaar. Komen jullie gevieren als fractievoorzitters tot wijziging, dan wil ik dat welwillend bezien.' Toen De Kort dinsdag was geweest om te zeggen: we willen een katholieke premier hebben en we willen een aangeklede sociale paragraaf riep De Quay me en haalde een fles sherry voor de dag. We dronken twee glaasjes om de wilde stroom baas te blijven.
Zijlstra komt nu als minister niet terug.

Stijn Streuvels • 9 juli 1917

• Stijn Streuvels (1871–1969) was een Vlaamse schrijver. Tijdens de Eerste Wereldoorlog hield hij een dagboek bij. [Schilderij van Modest Huys].

9 juli 1917
We worden verwittigd dat er morgen om 6 en half controle is voor alle manspersonen van 16 jaar tot 45! Grote angst en onrust bij de mensen die van alles verwachten; meestal wordt er geloofd dat men al het volk dat zich aanbiedt, zal mede nemen en als arbeiders wegvoeren. Er wordt overal besproken wat men best doen zou: gaan of thuisblijven en de meningen zweven tussen die twee uitersten. Er is nog iets bijgekomen, namelijk dat het uitgelekt is: dat de burgemeester zelf (op bevel van de kommandant) de lijst van de 30 opgeëisten heeft opgesteld en geleverd; anderen noemen de schepen, de secretaris en zelfs de veldwachter; vandaar grote ontevredenheid bij de betrokkenen, waaronder de zoon van de schepen en enige boerenzonen! Haat en wraaklust lopen onder het volk.

[...]

12 juli 1917
De opgeëisten die voortvluchtig zijn worden achternagezeten als de wolven en effenaan [telkens] er één uitgehaald wordt of zich aangeeft, leidt men hem in de poort van 't gemeentehuis die voorlopig dient als gevangenis. In die poort gaat het er anders lustig toe; de kerels zitten er te zingen en zottigheid te verrichten en de inwoners brengen hen te eten.
Vandaag worden er bijgebracht van de omliggende gemeenten en daar zoëven gingen er een bende van in de twintig voorbij uit Waarmaarde, tussen vier soldaten, en zij zingen de Vlaamse Leeuw. Een ellendige manier om het Guldensporenfeest te vieren.
En de grote wraakroep blijft gericht tegen de burgemeesters; - in de poort van 't gemeentehuis is men een lied aan 't dichten waaruit ik een regel verstaan heb die luidt: We zijn verkocht door een Judas.

13 juli 1917
Om 6 uur komen in bende, zingend de Vlaamse Leeuw, de opgeëiste jongens van Tiegem en trekken hier voorbij naar Otegem.
Hier in 't gemeentehuis gaat de poort open van de peerden-stal en de gevangenen komen op straat. Ze worden in rijen van vier geplaatst en uitgeleid door enige soldaten, trekken zij ook op naar Otegem. Een lange schreeuw, met armgezwaai, is hun afscheidsgroet aan de gemeente. Een boerenwagen is volgeladen met hun pakken. Zusters en lieven doen de jongens uitgeleide, moeders en magen [verwanten] blijven alleen met hun verdriet, staan wenen. En die er minst van al in weten [om geven] zijn de opgeëisten zelf.
Een nieuw drama is afgespeeld en nieuwe slachtoffers van de oorlog wachten hun lot af.

Bertolt Brecht • 8 juli 1920

• Bertolt Brecht (1898-1956) was een Duitse schrijver. Uit: Dagboeken (vertaald door Hans Hom).

Donderdag, 8 juli 1920
Ik lees geboeid de brieven van Van Gogh aan Theo. Schokkende documenten van armoede en fanatiek werken zijn dat. In plaats van te eten schildert hij, en hij rekent uit hoeveel verf de tering hem oplevert! Hij heeft geen succes en werkt als een paard en ziet de toekomst haast altijd donkerder in dan het heden, dat al donker genoeg is. Daar kun je een hoop van leren, niet alleen op het menselijke vlak. Misschien zou het heel goed voor me zijn als ik zo werkte, verbeten en hardnekkig, zonder veel waarde te hechten aan inspiratie en te zinnen op indrukwekkende effecten. Maar dat breng je alleen maar tot stand in de beschrijving, je moet veel weten, het een en ander meegemaakt hebben en een bepaalde stijl hebben, die je overal bij kunt ‘aanwenden’. In ieder geval moet je een scherp oog hebben voor de ‘geest’, voor de krenten, het smaakvolle arrangement en het gepolijste. Doorslaggevend is het grootse raamwerk, de duistere, opgeworpen massa, het geagiteerde licht boven alles en de onverschrokkenheid van het menselijke hart, dat de dingen laat zien zoals ze zijn, en ze zo liefheeft.


In zijn allerlaatste, onafgemaakte toneelstuk Turandot voerde Brecht een personage Gogher Gogh op, maar of hij daarbij aan de schilder Van Gogh gedacht heeft ...

J.R. Thorbecke • 7 juli 1821

• Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) was een Nederlands staatsman. Uit de brieven die hij schreef toen hij als jongeman in Duitsland was, is een soort dagboek samengesteld.

München, 7 juli 1821
[...]
Het schijnt totnogtoe, alsof ik hier het meeste en aangenaamste verkeer vinden zal aan het huis van prof. Thiersch, een voortreffelijke literator. Over het algemeen is de ganse levenswijze in het zuidelijk Duitsland zeer onderscheiden van die in het noordelijk gedeelte: veel hartelijker en gemeenzamer, en met grote gastvrijheid verbonden. Bij prof. Thiersch ben ik dadelijk met zijn familie bekend geworden, heb in deze kring gegeten en word reeds weder genodigd, hetgeen alles mij een gunstig voorteken schijnt te zijn.
[...]
München is een fraaie stad van een levendigheid, als ik mij, Frankfurt uitgenomen, niet herinner in Duitsland een gezien te hebben. De verzamelingen des koninklijken Instituuts van Wetenschappen zijn uitstekend, en in vele opzichten enig in haar soort; niet minder glansrijk is de Akademie der beeldende kunsten uitgerust. De kroonprins, een man van uitgebreide letterkundige kennis, heeft op zijn reizen grote schatten aangekocht en uit verre landen in de residentie saamgebracht. Intussen bespeurt men toch duidelijk, dat men zich in een rooms land bevindt, hoezeer de voornaamste geleerden, van buiten hierheen geroepen, protestanten zijn.
[...]

Hendrik Haecxs • 6 juli 1645

• Hendrik Haecxs (?-?) was een koopman en lid van "den hoogen raad van Brazilië" van 1645-1654. Zijn dagboek uit die jaren is te lezen bij de dbnl.

• Hendrik Haecxs werd op 29 juni 1645 gevraagd als 'Lid van den Hoogen Raad van Brazilië' door de Heren XIX. Hij vroeg bedenktijd, en werd 5 juli door een afvaardiging bezocht, die hem over de streep moest trekken. Onder meer werd hem "de eere en reputatie, als mede het groot profijt, en voorts van alle Werelt geadoreert te worden en sich daerdoor een onsterffelijcke renommee te maecken' in het vooruitzicht gesteld. Op 6 juli moest hij zijn beslissing meedelen.

Adij 6 Julij.
Nae dat Ick den gantschen dach en nacht Godt de Heere vuerichlijck hadde gebeden en mij met mijn speciaelste vrienden hadde beraden, soo sijn de welgemelte drij Hrn. Gecommitteerde wederom ten tien uren t'onsen huijse gecoomen en om resolutie aengehouden, waerop Ick hunl. voor eerst alle de Gravamina, soo als Ick die in 't werck van de West Ind. [Comp.] te gemoete sach, voorstelde en dat het mij seer swaer viel (alsoo Ick het reijsen nu t'eenemael gedacht hadde te vergeten) mijn vaderlant, mijn vrienden, mijn beroep, negocie, handel en wandel voor sooveel tijts te verlaten, met noch veel andere meer circumstantien, voor sooveel die mij druckten, hetwelcke dan d'Hrn. ooc neffens mijn apprehendeerden; eijndelijck d'Hr. Loots seijde, datter nochtans geresolveert  moste sijn. Mij eijndelijck soo verre gedisponeert, dat Ick het Jaewoort van mij gaff, waerop mij de Hrn. met groote solemniteijt veel gelucks wenschten en seijden: Wij sijn nu versekert, dat wij met een blijde en aengename bootschap in Vergaderinge verschijnen sullen. Met dese twee speciale recommandes, dat Ick d'Eere Godes na utersten vermogen doch soude helpen voortplanten, ten anderen dat Ick doch geene partije van eenige Camers soude willen dragen, en daermede sijn in alle vriendelijckheijt van malcanderen gescheijden.

Sasha Swire • 5 juli 2012

• Sasha Swire (1963) is de echtgenote van de voormalige (conservatieve) minister van Buitenlandse Zaken, Hugo Swire. Zij is de schrijver van Diary of an MP's Wife (2020).

5 July
Last night we had a small party at Walpole Street to celebrate my mother's OBE [Order of the British Empire]. Good for her, and well deserved. Very proud. Hague turns up with Arminka (Helić), which is good of them, and Paddy Pantsdown, who M has a love-hate relationship with, stemming back to the Bosnian conflict, in which they were both involved.
I interrupt the financiers Ronald Cohen and Neil Record. 'Are you two commiserating?' Yes, they say, things are really tough out there financially. I tell them it's tough for me too, you know, as a wife in politics. I say I'm either getting a garden or a lover, but I haven't decided which. I'm simply fed up of being left alone by my husband. Ronnie says he might be able to help!
I then corner my husband and say, 'You better call your mistress and tell her you are having dinner with me instead tonight.' That's how desperate I am for company: I am even prepared to go to the House of Commons on a vote night and eat slop.
Poor David, that old devil called Europe is here again. The party keep telling him to have a referendum. He is starting to look vulnerable, just like Major did all those years ago. Worse, Dave, unlike Sir John, hasn't even won an election and he has the Liberal Democrats to deal with in government, not to mention UKIP outside it. And nearly three-quarters of the party members back withdrawal from the EU, as do a growing number of Conservative MPs. And what about outside the cabinet? Boris Johnson, George's potential rival — and the Prime Minister's too — is beating the drum. Who would ever want to be in David's shoes? Europe always tries to bring down Conservative leaders. He's right, though: how on earth can we decide when we have no idea what a new Europe will look like? A referendum commitment now will drag us into a fight with UKIP and the electorate might use it as an opportunity to punish him for other matters. Regarding renegotiation, well, the Germans might just tell him to piss off and not waste their time, which could push him into a corner on an in/out question, and which way would everyone jump then? Nightmare.

Astolphe Marquis de Custine • 4 juli 1839

• Astolphe Marquis de Custine (1790-1857) was een Franse schrijver die bekend werd, en is gebleven, door zijn in 1843 gepubliceerde reisverslag Lettres de Russie, door Carly Misset en Anton van der Niet vertaald als Brieven uit Rusland.

Travemünde, 4 juli 1839.
Vanochtend in Lübeck kwam de herbergier toen hij hoorde dat ik scheep zou gaan naar Rusland, mijn kamer binnen met een uitdrukking van medelijden op zijn gezicht die mij aan het lachen maakte: deze man heeft een levendiger geest, is scherpzinniger en ironischer dan je het eerste ogenblik zou denken als je zijn huilerige stem hoort en de manier waarop hij Frans spreekt.
Toen hij merkte dat ik louter voor mijn genoegen reisde, begon hij met Duitse gemoedelijkheid een preek tegen mij af te steken om mij van mijn voornemen af te brengen. 'Kent u Rusland?' vroeg ik hem.
‘Nee mijnheer, maar ik ken de Russen. Er zijn er veel die Lübeck aandoen en ik beoordeel een land naar de uitdrukking op het gezicht van zijn bewoners.’
‘Wat ziet u dan op hun gezicht dat mij zou moeten weerhouden om hen in hun eigen land te gaan bezoeken?’
‘Mijnheer, zij hebben twee gezichten. Ik heb het nu niet over de knechten die helemaal geen gezicht hebben, ik heb het over de hoge heren: wanneer die van boord komen om naar Europa te gaan, zien ze er vrolijk, vrij en tevreden uit: het zijn ontsnapte paarden, vogels die hun kooi uit mogen. Mannen, vrouwen, jonge en oude mensen, ze zijn allemaal blij als scholieren op vakantie: op de terugweg kijken dezelfde mensen bedrukt, somber, gekweld. Zij praten kortaf, op afgebeten toon, hun voorhoofd vertoont zorgelijke rimpels: uit die tegenstelling heb ik opgemaakt dat een land dat men met zoveel vreugde achter zich laat en waarnaar men met zoveel spijt terugkeert, een slecht land is.’
‘Misschien heeft u gelijk,’ antwoordde ik, ‘maar uw opmerkingen vormen voor mij het bewijs dat de Russen niet zo gesloten zijn als zij worden afgeschilderd; ik dacht dat zij ondoorgrondelijk waren.’
‘In hun eigen land zijn zij dat ook, maar ons, goede Duitsers wantrouwen zij niet,’ zei de herbergier met een fijn glimlachje terwijl hij zich terugtrok.
‘Dat is een man die behoorlijk bang is voor onnozel te worden versleten!’ dacht ik terwijl ik alleen achtergebleven moest lachen... Men moet zelf reizen om te ontdekken hoe sterk de reputaties die de verschillende volken aan reizigers te danken hebben die vaak lichtvaardig oordelen omdat zij te lui zijn om na te denken, een persoonlijkheid kunnen beïnvloeden. Ieder afzonderlijk individu doet zijn best om op te komen tegen het oordeel dat men zich in het algemeen heeft gevormd over de mensen uit zijn land.
[...]

Klaas Hoekstra • 3 juli 1827

• Nadat zijn schip in het ijs was vastgelopen en gezonken, kwamen gezagvoerder Klaas Hoekstra en zijn bemanning op Groenland terecht, waar ze met sloepen probeerden verder te komen. Het verslag van de tocht vol ontberingen is vastgelegd in Dagverhaal van het verongelukken van het Galjootschip Harlingen, in Straat-Davids. Ondertitel: De togt van de Equipagie met sloepen over en langs het ijs, en overwintering van dezelve in het Noordelijk gedeelte van Groenland.

Den 3 Julij verlieten wij Holsteinburg en vervorderden onze reis naar Koppenhagen, alwaar wij met 15 personen mijner equipagie den 9 Augustus arriveerden. De meesten onzer geene Europesche kleederen hebbende, waren wij genoodzaakt in Groenlandsche aan land te gaan, met zooveel bekijk, dat wij ter naauwernood over de straat konden komen. Ik was verpligt terstond andere klederen te koopen, en zag toen naar gelegenheid om, om te scheep naar Holland te vertrekken, dan geene schepen daar zijnde, waren wij genoodzaakt ons 5 dagen op te houden en met de stoomboot naar Kiel in het Holsteinsche te gaan. Daar komende vertrokken wij dadelijk weder met wagens naar Hamburg, alwaar ik een tjalk aannam, om ons naar Delfzijl te brengen, komende daar in den morgen van 23 Augustus 1827, zijnde precies een jaar na het ongelukkig verliezen van ons schip. Oogenblikkelijk reisden wij voort naar Harlingen, den nacht door, zoodat wij in den morgen van den 24 Augustus aldaar aankwamen, mogende het mij, Gode zij dank! gebeuren, mijne vrouw en kinderen gezond weder te vinden. De vreugde en aandoening waren verbazend, daar wij reeds onder de dooden geteld waren. Van Heeren Directeuren der Nederlandsche Groenlandsen Straat-Davids Visscherij Societeit werden wij op de gulhartigste wijze ontvangen, aan welken ik niet genoeg mijnen dank kan betuigen voor de liefderijke zorg aan mijne vrouw en kinderen, gedurende mijne afwezigheid, betoond en voor de mij gegevene hoop, om eerlang weder door hun in mijne vorige betrekking geplaatst te worden, en dat zij zich mijner niet zouden onttrekken, gedurende den tijd dat ik zonder schip was.

Den 10 October kwam het laatste volk mijner equipagie te Harlingen, zoodat wij toen allen, op twee na, na groote gevaren te hebben doorgestaan, – hoewel eenigen met verlies van teenen, waaronder twee, welke thans nog niet genezen zijnde, voor rekening der Societeit, geneesmiddelen bezorgd worden, – eindelijk in het Vaderland terug waren.

Willem Oltmans • 2 juli 1995

• Willem Oltmans (1925-2004) was een Nederlandse journalist. Zijn dagboeken (76 delen) zullen in hun geheel online worden gezet bij de DBNL.

2 juli 1995
[...]
22:30 uur
Ik ben gevlucht, want het aids-feest ontaardde in een hossende bende met gelal en gebral. Het begon best aardig. Op de gang ontmoette ik Van der Klaauw. Ik was heel vriendelijk, maar ik dacht: valse lul. De tent op de Dam voor het aids-diner was door Joop van den Ende neergezet. Robert Halewijn, de vriend van Evert Santegoeds, kwam Frits Salomonson, de homoseksuele advocatenvriend van Beatrix en Claus, voorstellen. Helen Hissink van Privé vertelde me dat de rvd had gebeld. Margriet had om foto's met mij gevraagd. Nu willen ze weten hoe beschadigend het is geweest.
De zogenaamde haute volée was aanwezig, een totale ramp. Kende er dus nagenoeg geen hond. Liesbeth List zong en er waren nog wat beroemde personen, van wie ik het bestaan niet kende. Ik kocht toch maar een lot van 75 gulden en won een kist bier, die ik heb laten staan omdat ik geen bier drink. Duizend gasten maal 75 gulden voor de loterij leverde nog eens 75.000 gulden op.
Het probleem dat ik met deze hele affaire heb, is dat ik het geen welgekozen formule vind voor een zo afschuwelijke ziekte als aids.