Sigurd von Ilsemann • 20 april 1933

• Sigurd von Ilsemann (1884-1952) was vleugeladjudant van de Duitse keizer Wilhelm II. Hij schreef Der Kaiser in Holland. Aufzeichnungen des letzten Flügeladjutanten Kaiser Wilhelms II. In het Nederlands vertaald (door J. Bogerd) als Der Kaiser in Nederland.

20 april 1933
H.M. heeft de keizer sinds haar terugkeer helemaal tot Hitler en de nazi's bekeerd, dat merkt men dagelijks aan zijn uitlatingen. Bijzonder verheugd is hij over het feit dat de Stahlhelm nu onder Hitlers bevel is geplaatst en steeds weer moet de jeneverfabrikant Seldte het ontgelden.
Sell, die vandaag kwam, was erg teleurgesteld over de politieke uitlatingen van de keizer.
Tegenover mij was Sell pessimistisch over de situatie in het vaderland. Hij gelooft dat de fouten van de nazi's ofwel tot het bolsjewisme ofwel tot de monarchie zullen leiden. Het laatste acht hij het meest waarschijnlijk. Hij ziet daardoor binnen de komende vier jaar een mogelijkheid van de terugkeer van de keizer op de troon. De keizer zou echter alleen kunnen regeren als hij een heel sterke persoonlijkheid naast zich heeft, die ook in staat is de kuiperijen van H.M. te doorzien. Sell wil proberen de keizer zo te beïnvloeden dat hij zich serieus en nederig op deze mogelijkheid voorbereidt, maar niet met grootheidswaan of allerlei fantasieën.
De keizer gaf Sell een brief van zijn oudste kleinzoon Wilhelm, die ik ook gelezen heb. De prins schrijft dat hij twee jaar geleden om toestemming voor een verloving met juffrouw Salviati had gevraagd. Hij had toen beloofd deze verhouding te verbreken, maar gedurende die lange tijd was hij erachter gekomen dat zij de juiste levensgezellin voor hem was en dat niemand hem ervan kon weerhouden met dit meisje te trouwen. Zoals hij tot nu toe had gedaan zou hij zich ook verder voor de wederopbouw en het Duitse volk inzetten. (Dus niet voor de keizer', schreef Z.M. hierbij in de marge.) Hij had weliswaar op zijn 21ste verjaardag zijn handtekening onder de huisregels gezet, maar omdat daarin ook in de mogelijkheid van een morganatisch huwelijk was voorzien, handelde hij niet tegen die regels.
De prins heeft zijn verloving in een Stahlhelmkrant openbaar gemaakt en zoëven las ik de bekendmaking ook in de Kölnische Zeitung. Dommes kwam vanmorgen vroeg en in een gezamenlijke bespreking met de keizer en Sell werd besloten:

1. Het huisministerie maakt bekend dat deze verloving zonder medeweten en zonder toestemming van de ouders en de keizer tot stand is gekomen.
2. Generaal von Dommes vertrekt onmiddellijk naar Bonn met een schriftelijke volmacht van de keizer om een poging te ondernemen de prins alsnog van zijn voornemen af te brengen.

Toen ik de keizer vandaag herinnerde aan de sterfdag van prins Heinrich (hij is vier jaar geleden gestorven), antwoordde hij mij: 'Een nieuwe slag heeft mij vandaag getroffen. Wilhelm schaadt met zijn verloving natuurlijk de monarchistische beweging, juist nu die vorderingen maakt.'
Prins Lullu, die momenteel in Doorn is, gaf zojuist een brief voor zijn broer aan generaal von Dommes mee. Daarin feliciteert hij hem en zegt dat hij met zijn karakter beslist niet anders had kunnen handelen, maar dat hij aan de andere kant zijn grootvader en zijn ouders veel verdriet doet. Lullu stond achter zijn grootvader, maar raadde niet aan tot verbreking van de verloving over te gaan.