Wiliam Byrd • 30 april 1711

• William Byrd II (1674-1744) was een Amerikaanse schrijver, politicus en plantagebezitter. Fragmenten uit zijn dagboeken staan hier online. In de laatste zin van dit fragment meldt hij dat hij zijn vrouw een 'stevige beurt' gaf die haar 'verrukte en verfriste'. Meer over zijn seksleven hier.

April 30, 1711. I rose at 5 o’clock and said a short prayer and then drank two dishes of chocolate. Then I took my leave about 6 o’clock and found it very cold. I met with nothing extraordinary in my journey and got home about 11 o’clock and found all well, only my wife was melancholy. We took a walk in the garden and pasture. We discovered that by the contrivance of Nurse and Anaka Prue got in at the cellar window and stole some strong beer and cider and wine. I turned Nurse away upon it and punished Anaka. I ate some fish for dinner. In the afternoon I caused Jack and John to be whipped for drinking at John [Cross] all last Sunday. In the evening I took a walk about the plantation and found things in good order. At night I ate some bread and butter. I said my prayers and good health, good thoughts, and good humor, thank God Almighty. The weather was very cold for the season. I gave my wife a powerful flourish and gave her great ecstacy and refreshment.

Richard Grayson • 29 april 1978

• De Amerikaanse schrijver Richard Grayson (1951) houdt al bijna zijn leven lang een dagboek bij. Fragmenten uit de jaren '70 staan hier online.

 Saturday, April 29, 1978

2 PM. I feel nice. I just sat in the backyard in my shorts for half an hour in the sun. And I can see the beginnings of my summer ’78 tan. It was a long winter, but it’s over.

Even the stubborn London plane tree in front of our house has bloomed. My window is wide open. It’s 70°. Radios are playing and it’s almost like summer. About time, too.

Tomorrow it’s supposed to be blustery and chilly again, but we’ll worry about that tomorrow, eh? Tonight we lose an hour’s sleep and tomorrow it won’t get dark until 8 PM.

Last night I called Middletown and ran up my phone bill by talking with Ronna for twenty minutes. She’s doing well, but as I suspected, it’s unlikely that her thesis will be finished by the May 13 deadline.

I assured her that these things always drag on; Ronna says she’ll probably leave Penn State when it’s done and go back for August graduation. She’s decided not to go cross-country with Phil and Richie – and that makes me glad.

Her lunch with George was very pleasant, she reported. George is charming, very down-to-earth and unpretentious – and he was wearing a suit. He’s about six feet tall, lanky, and blond, with glasses and a prominent jaw: about how I pictured him.

They talked about folklore and Africa and me and had a good time. I hope George will be in New York this summer so I can meet him at last.

Ronna mentioned getting calls from Leroy and Elijah last Sunday. Leroy, who had phoned her sister, “sounds somewhat more subdued” and told Ronna that she doesn’t sound “cutesy” anymore.

Elijah called to ask if Ronna had heard the news of Rose’s death; he got it from Kenny, who’d spoken to Cara. Apparently it happened last November. Elijah is doing fine, working two jobs downtown – near where Melvin, Costas and Phyllis all work.

“Everyone is so impressed with Phyllis,” Elijah told Ronna. I guess Ms. Legal Eagle has a slight taste of power now and must hunger for more. Not that I’m interested, of course. (C’mon, Rich, admit it: you’re jealous of anyone who’s successful.)

Ah well, one day they’ll give me a party at Studio 54, too, and I’ll be on the Stanley Siegel show and get my photo on Page Six of the Post. (Fran Lebowitz says the nice thing about success is the vengeance factor: it really is a form of hostility.)

After writing last night’s essay, I feel very “up” on my work. This morning I thought of collecting all my personal and self-conscious fictions into a collection called – immodestly – Meet Richard Grayson.

Am I deluding myself or am I correct when I believe that such an idiosyncratic book just might make it in the commercial publishing world – like Fran Lebowitz’s much-praised Metropolitan Life.

I can even see the book jacket for Meet Richard Grayson: me in a tuxedo at the end of a receiving line with my hand extended to greet someone.

I’d start the book off with “Reflections on a Village Rosh Hashona 1969,” and include all of the stories in which I am the main character – from “This Way to the Egress” to “Go Not to Lethe Celebrates Its 27th Anniversary” to last night’s essay.

Oh well, it’s an idea.

David Vancil sent me another too-kind letter about the stories I sent him; it’s much too embarrassing for me to do more than glance at. (Maybe tomorrow. . .)

Tonight I’m going to have dinner with Teresa and some of her friends. The birthday party has been canceled, so we’ll probably just go out to eat and maybe to a movie.

Gary called, telling me that he hates his job at Merrill Lynch and is glad he didn’t get a permanent position there. He goes on interviews and still has hope. Gary and Betty must live the most boring lives of any young people in New York City.

Søren Kierkegaard • 28 april 1838

• Søren Kierkegaard (1813-1855) was een Deense filosoof. In Dagboeken (vertaald door Cora Polet) is een selectie (gekozen door Sybren Polet) uit zijn dagboeken opgenomen. Maarten 't Hart vond de dagboeken geweldig.

28 april
Vooral tegen het voorjaar als de natuur een beetje uit haar lange slaap ontwaakt maar weer insluimert (zoals dit moment ook het behaaglijkst is in de slaap van de mens), zijn er dagen dat de natuur zo dromend**, zo in gepeins verzonken is dat wij heel goed aanvoelen wat het wil zeggen dat de noorderlingen uit Ymirs hersenen de wolken vormden; de hemel verbergt zich zo wonderlijk in een doorschijnend sur-tout als een mooi meisje dat haar schone vormen in het Hell-Dunkel van de fantasie hult. — En zijn niet al onze gedachten wolken die al naar de verschillende luchtstromingen combinaties aangaan — niets dan wolken, of ze nu een poosje boven ons stil blijven staan alsof ze bij ons willen blijven, of dat ze elkaar haastig verdringen, voortgedreven door de stormen der hartstocht. Jij, lieve lezer, wiens horizon nog niet door zulke wolken is verduisterd, voor jou drijft ook deze wolk voorbij, onopgemerkt en vergeten zoals zoveel andere dingen die je wel hebt gezien maar die geen indruk op je hebben gemaakt omdat ze niet reeds in jou aanwezig waren —

3 mei
[In de marge bij fragment hierboven]
** — Träume ich denn, oder träumt diese phantastische nacht von mir? —
v. Eichendorf: Dichter und ihre Gesellen, blz. 359

Jack Kerouac • 27 april 1949

• Jack Kerouac (1922-1969) was een Amerikaanse schrijver. Zijn 'Journals 1947-1954' zijn gepubliceerd als Windblown World.

ROAD-LOG

WED. 27 — Started "On the Road" with a brief 500 wd. stint of 2, 3 hours duration, in the small hours of the morning. I find that I am "hotter" than ever — tho on closer examination afterwards I figure I may only be over pleased with words, and not structurally sound yet (after a long layoff.) My interest in work is at a high pitch. My aim is to have much of "Road" done, if not all, by the time T & C is published next winter. I quit school today so I can do nothing but write. — Now I want to expand the original 500 words which, in the heat of work, 'discovered' an important opening unity.

THURS. 28 — Stayed home playing with baby, eating, writing letters, walking, movie at night. Some family trouble, not serious — concerning debts. Wrote at night. It appears I must have been learning in the past 8 months of work on Sax, and poetry. My prose is different, richer in texture. What I've got to do is keep the flow, the old flow, nevertheless intact. I think one of the best rules for prose-writing today is to write as far opposite from contemporary prose as possible — it's a useful rule in itself... actually. — Wrote 500 words — (more, actually, but making up for yesterday's miscalculated count.) I figure for the whole novel, right now, at 225,000 words. Some ways off eh?

Lord Byron • 26 april 1821

• George Gordon Byron (1788–1824), beter bekend als Lord Byron, was een Engels schrijver en dichter. Byrons reputatie berust niet alleen op zijn geschriften, maar ook op zijn leven vol aristocratische excessen, enorme schulden en talrijke liefdesaffaires. Lady Caroline Lamb noemde hem "mad, bad, and dangerous to know". Zijn brieven en dagboeken zijn integraal gepubliceerd.  De Nederlandse vertaling verscheen in Brieven en dagboeken (vertaald door Joop van Helmond). Het fragment komt uit een brief aan de dichter Percy Bysshe Shelley, naar aanleiding van het overlijden van die andere grote romantische dichter, John Keats.

Ravenna, 26 april, 1821
Het spijt me te horen wat je over Keats zegt – is het daadwerkelijk zo? Ik had niet gedacht dat kritiek zo moordend kon zijn. Hoewel ik essentieel met je van mening verschil over zijn werk, heb ik zo’n hartgrondige afkeer van alle onnodige pijn, dat ik hem liever zag tronen op de hoogste top van Parnassus dan hem zo aan zijn eind te zien komen. Arme kerel! hoewel hij met zijn ongebreidelde zelf-liefde waarschijnlijk niet erg gelukkig kan zijn geweest. Ik heb de bespreking gelezen van ‘Endymion’ in het Quarterly. Zij was ongezouten, - maar beslist niet zo streng als menige recensie in dat en andere bladen over anderen.
Ik herinner me nog de uitwerking van wat de Edinburgh schreef over mijn eerste gedicht; ik was ziedend, ging er tegenin, eiste herroeping – maar moedeloosheid en vertwijfeling waren me vreemd. Ik geef toe dat ik niet van innemende gevoelens vervuld was; maar in deze wereld vol onrust en onmin, en vooral in de loopbaan van een schrijver, moet een mens zich verlaten op zijn strijdbaarheid voor hij zich in de arena waagt.

'Verwacht het leven niet verschoond van gevaar of pijn,
Noch dat ‘s mensen doem voor u herroepen zal zijn.’

Michel Leiris • 25 maart 1933

• In de tegenwoordige tijd. Journaal 1922 - 1989 van de Franse schrijver Michel Leiris (1901-1990) is geen dagboek in de eigenlijke zin: het is een 'plakboek' voor schrijfoefeningen en opzetjes, een notitieboekje voor faits divers. Vragen over dood en verval vormen een rode draad.

25 april
Merkwaardige reeks van faalhandelingen. Sinds mijn terugkeer overkomt het me telkens dat ik me bij het thuiskomen in het huis vergis en op 10 in plaats van 12 naar binnen ga, vooral als ik de tram ben uitgestapt op de avenue de Versailles, waar nummer 10 op de hoek ligt. Ik schreef deze herhaalde vergissing vagelijk toe aan mijn angst om bij het thuiskomen D[aisy] S... te ontmoeten, een vrouw van wie ik vroeger ooit hield en die het appartement juist boven het mijne bewoont. (Soms valt ze in mijn dromen samen met Z[ette].) Gisteravond, toen ik meende dat ik bij terugkeer van het Trocadéro naar ons appartement op de eerste verdieping ging, ben ik doorgelopen naar de tweede en heb mijn vergissing pas bemerkt op het moment dat ik met mijn sleutel de deur van deze vrouw ging openmaken.
Toen ik vandaag de straat opgelopen was na een ruzie met Z[ette]—een ruzie die gebaseerd was op een futiele aanleiding, maar in de loop waarvan ik ertoe kwam haar mijn panische angst voor impotentie te bekennen, passeerde ik vlak bij de kerk van Auteuil een vrouw en haar kind van ongeveer drie jaar oud. In deze vrouw dacht ik een tijdje D[aisy] te herkennen en ik ben nog niet zo overtuigd van mijn vergissing. Een minuut lang had ik zin haar aan te spreken, zozeer greep het idee me aan dat ze een kind zou kunnen hebben.

John William Polidori • 24 april 1816

• John William Polidori (1795-1821) was Engelse schrijver en arts, en initiator van het vampiergenre in de literatuur. Onderstaand fragment, over een reis naar Europa in het gezelschap van Lord Byron, is afkomstig uit: The Diary of Dr. John William Polidori (1816).



1816. April 24. — I left London at 10 in the morning, with Lord Byron, Scrope Davies, Esq., and J. Hobhouse, Esq.
The view from Shooter's Hill was extensive and beautiful, being on a much larger scale than the view from Stirling.
The plain, enamelled with various colours according to the different growth of the corn, spread far before our sight, was divided irregularly by the river. The Thames next, with its majestic waves, flowed in the plain below, bearing numerous fleets upon its flood. Its banks in many parts were beautiful. The chalky banks were alternated with the swelling hills, rising from the waves, of the pleasing green-brown, the effect of the first dawn of spring on the vegetable creation.
At Canterbury we saw the Cathedral. I know not how it was, whether my mind had been prepared by the previous sight of glorious nature to receive pleasing impressions, but the spot where the high altar and Thomas à Becket's tomb stood seemed to me one of the most beautiful effects that I had ever seen arising from Saxo-Gothic architecture; for, though it had not all the airiness and awe-inspiring height that I had seen in other cathedrals, yet its simple beauty pleased me more than anything I had yet seen.
Remounting, we soon arrived at Dover, where we slept, when the packet-boat captain had sufficiently disturbed us.

Michel Leiris • 23 april 1933

• In de tegenwoordige tijd. Journaal 1922 - 1989 van de Franse schrijver Michel Leiris (1901-1990) is geen dagboek in de eigenlijke zin: het is een 'plakboek' voor schrijfoefeningen en opzetjes, een notitieboekje voor faits divers. Vragen over dood en verval vormen een rode draad.

23 april
Gedroomd van een vrouw die in een film een ogenblik lang met blote borsten te zien is. Verschillende elementen hebben aan het ontstaan van dit beeld bijgedragen:
1) de heldin van een eerste film: een blanke vrouw die bij toeval in handen gevallen is van negers in Kenia en die men met haar schouders en benen naakt ziet, slechts gehuld in een lap stof waarmee ze zich omwikkeld heeft;
2) een van de vrouwelijke personages uit de film van René Clair. Ze is in haar onderjurk te zien; ik vond haar mooi, maar met wat te zeer naar voren stekende borsten;
3) de prinses de G..., gisteren gezien, die niet slecht is maar waarschijnlijk afhangende borsten heeft. Anderzijds komt zij net uit Noord-Afrika terug, wat haar in mijn idee vergelijkbaar maakt met de in Kenia zoekgeraakte vrouw.
In de droom is dit vrouwelijk personage een moeder. Een toeschouwer zegt over haar op het moment dat zij haar boezem ontbloot (zoals men bij het kijken naar de film van Clair zit te wachten op het moment dat dit met die van het meisje met de naar voren stekende borsten gebeurt): 'Ze is wel mooi, maar haar borsten zijn een beetje aan de lange kant...' (waarbij aan de lange kant een ironisch eufemisme is voor hangend).
Ik weet niet waarom (of het moest zijn vanwege de vorm van haar borsten) deze vrouw een 'moeder' was.

Vanmorgen gevreeën. Een beetje nog eens vanmiddag.
Voor de staat van onbehagen waarin ik verkeerd heb gedurende de hele maand die op mijn terugkeer volgde, is nu een gevoel van euforie in de plaats gekomen, een zodanig evenwicht dat ik als verlamd ben: omdat de drijfveer van het gevoel van onbehagen weg is, omdat prikkels weg zijn, ben ik niet in staat me te verroeren. Overigens vrij ik minder onrustig en ook intenser; het lijkt erop dat ik dankzij de psychoanalyse en dankzij mijn reis genezen ben. Maar het lijkt me ook dat ik op het punt sta definitief impotent te worden. Ik verbaas me erover dat ik de illusie nog kan ophouden en dat Z[ette] niet merkt dat het elke keer een wonder is als ik een stijve krijg. Zo besef ik ook dat ik in dichterlijk-in hartstochtelijk-opzicht geheel en al dood ben; maar ik houd de schijn op: de kunstmatige activiteit waarin ik gestort word door het werk aan de publicaties met betrekking tot de Expeditie.
Het lijkt er kort en goed op dat er in mij 'tabula rasa' is gemaakt... Onverschilligheid voor de impotentie (de lyrische en de seksuele, wat op hetzelfde neerkomt). Onverschilligheid voor de verveling. Onverschilligheid voor de dood.
Toch krijg ik van mijn geschriften van vroeger, die ik herlees, al met al niet zo'n slechte indruk.

Søren Kierkegaard • 22 april 1844

• Søren Kierkegaard (1813-1855) was een Deense filosoof. In Dagboeken (vertaald door Cora Polet) is een selectie (gekozen door Sybren Polet) uit zijn dagboeken opgenomen. Maarten 't Hart vond de dagboeken geweldig.

Zonder datum
Ik ben de laatste tijd zo indolent geweest dat ik nergens zin in had en terwijl ik kreunde van melancholie was het enige dat ik wou op een ros zitten met 'een dame in mijn blikveld die op het balkon van een kasteel met haar sluier stond te wuiven'. Het kasteel moest in een bos liggen en wel zó dat het balkon van heel uit de verte te zien was. Voor het bos moest een weiland liggen, een klaverveld, van het bos gescheiden door een greppel, en over dat weiland zou ik rijden—en die schone dame op het kasteel zou heel vaag moeten zijn, zodat ze bijna voor haar sluier gehouden kon worden. Het zou laat in de middag moeten plaatsvinden in de milde stralen van de zon-of in de late avondstond als de hemel zich met de zee verenigt. Dan die vereniging verbreken, door het water klieven en haar aan de kust zien staan wuiven met haar sluier, maar wel zó dat zijzelf en de sluier voor de mistflarden van de avond gehouden konden worden.

Zonder datum
Het gaat met mijn gevoel in het leven als met die Engelsman die in geldnood kwam; ook al had hij een bankbiljet van 100 pond, waar hij was kon niemand het wisselen.

Zonder datum
Hoe ongeduldig ik in wezen ben, meet ik het beste af aan het feit dat niets me erger lijkt dan een zwangere vrouw te zijn, want dat moet precies negen maanden duren en heel iemands wil, heel zijn hartstocht, zijn uiterste inspanning vermag hier niets uit te richten.

Michel Leiris • 21 april 1933

• In de tegenwoordige tijd. Journaal 1922 - 1989 van de Franse schrijver Michel Leiris (1901-1990) is geen dagboek in de eigenlijke zin: het is een 'plakboek' voor schrijfoefeningen en opzetjes, een notitieboekje voor faits divers. Vragen over dood en verval vormen een rode draad.

21 april (Parijs)
Gisteren 32 jaar geworden. Minder geïmponeerd dan ik had gedacht door de mijlpaal die deze verjaardag vormt.
Naar Bellevilloise geweest voor een communistische propagandabijeenkomst waar films werden vertoond. Twee films: De tragedie van Lourdes, een katholieke film van enkele jaren terug; de antichrist wordt erin voorgesteld door een personage met romantische allures (lang haar, hangsnor, cape, grote zwarte sjaal, een paar keer omgeslagen), lid van een geheim genootschap dat gevaarlijk is zoals voor de lezers van de krant La Croix de vrijmetselaars dat vast zijn; en Het mirakel van Sint-Joris, antireligieuze sovjetfilm, die me tegenviel vanwege zijn nogal zwakke satirische strekking, waardoor het probleem op een te platte manier werd behandeld; simpel verhaal over een onecht wonder dat op touw gezet is door oplichters.
De Internationale op de grammofoon, tot slot.
Vandaag gewerkt in het Museum voor Etnografie, samen met de door Minotaure gestuurde fotografen voor het speciale nummer dat gewijd is aan de tentoonstelling van de Expeditie.
Ga vanavond naar Les Misérables in het Théatre de l'Ambigu, met Z[ette] en Lili Masson.
Al enkele dagen niet gevreeën, wegens menstruatie.
Bijna Les Vases communicants van André Breton uit.

Sigurd von Ilsemann • 20 april 1933

• Sigurd von Ilsemann (1884-1952) was vleugeladjudant van de Duitse keizer Wilhelm II. Hij schreef Der Kaiser in Holland. Aufzeichnungen des letzten Flügeladjutanten Kaiser Wilhelms II. In het Nederlands vertaald (door J. Bogerd) als Der Kaiser in Nederland.

20 april 1933
H.M. heeft de keizer sinds haar terugkeer helemaal tot Hitler en de nazi's bekeerd, dat merkt men dagelijks aan zijn uitlatingen. Bijzonder verheugd is hij over het feit dat de Stahlhelm nu onder Hitlers bevel is geplaatst en steeds weer moet de jeneverfabrikant Seldte het ontgelden.
Sell, die vandaag kwam, was erg teleurgesteld over de politieke uitlatingen van de keizer.
Tegenover mij was Sell pessimistisch over de situatie in het vaderland. Hij gelooft dat de fouten van de nazi's ofwel tot het bolsjewisme ofwel tot de monarchie zullen leiden. Het laatste acht hij het meest waarschijnlijk. Hij ziet daardoor binnen de komende vier jaar een mogelijkheid van de terugkeer van de keizer op de troon. De keizer zou echter alleen kunnen regeren als hij een heel sterke persoonlijkheid naast zich heeft, die ook in staat is de kuiperijen van H.M. te doorzien. Sell wil proberen de keizer zo te beïnvloeden dat hij zich serieus en nederig op deze mogelijkheid voorbereidt, maar niet met grootheidswaan of allerlei fantasieën.
De keizer gaf Sell een brief van zijn oudste kleinzoon Wilhelm, die ik ook gelezen heb. De prins schrijft dat hij twee jaar geleden om toestemming voor een verloving met juffrouw Salviati had gevraagd. Hij had toen beloofd deze verhouding te verbreken, maar gedurende die lange tijd was hij erachter gekomen dat zij de juiste levensgezellin voor hem was en dat niemand hem ervan kon weerhouden met dit meisje te trouwen. Zoals hij tot nu toe had gedaan zou hij zich ook verder voor de wederopbouw en het Duitse volk inzetten. (Dus niet voor de keizer', schreef Z.M. hierbij in de marge.) Hij had weliswaar op zijn 21ste verjaardag zijn handtekening onder de huisregels gezet, maar omdat daarin ook in de mogelijkheid van een morganatisch huwelijk was voorzien, handelde hij niet tegen die regels.
De prins heeft zijn verloving in een Stahlhelmkrant openbaar gemaakt en zoëven las ik de bekendmaking ook in de Kölnische Zeitung. Dommes kwam vanmorgen vroeg en in een gezamenlijke bespreking met de keizer en Sell werd besloten:

1. Het huisministerie maakt bekend dat deze verloving zonder medeweten en zonder toestemming van de ouders en de keizer tot stand is gekomen.
2. Generaal von Dommes vertrekt onmiddellijk naar Bonn met een schriftelijke volmacht van de keizer om een poging te ondernemen de prins alsnog van zijn voornemen af te brengen.

Toen ik de keizer vandaag herinnerde aan de sterfdag van prins Heinrich (hij is vier jaar geleden gestorven), antwoordde hij mij: 'Een nieuwe slag heeft mij vandaag getroffen. Wilhelm schaadt met zijn verloving natuurlijk de monarchistische beweging, juist nu die vorderingen maakt.'
Prins Lullu, die momenteel in Doorn is, gaf zojuist een brief voor zijn broer aan generaal von Dommes mee. Daarin feliciteert hij hem en zegt dat hij met zijn karakter beslist niet anders had kunnen handelen, maar dat hij aan de andere kant zijn grootvader en zijn ouders veel verdriet doet. Lullu stond achter zijn grootvader, maar raadde niet aan tot verbreking van de verloving over te gaan.

Guido Gezelle • 19 April 1878

• De Vlaamse priester-dichter Guido Gezelle (1823-1899) schreef ook 'zielgedichtjes' bij het overlijden van personen.

Octavie Rosalie de Coene
19 April 1878

Goevrijdag was 't dat ik mijn kind zag henendragen
naar 't kerkhof! En bij 't kruis aldaar begroeven zij 't!
Maria, laat mij U mijn bitter lijden klagen,
Maria, Moeder Gods, die ook toch moeder zijt!
Mijn kind!... 't Was God getrouw en U, naast God, genegen,
met bovenaardsche liefde! Eenvoudig, onbedacht,
zoo kende 't God en U en ons! En, met Gods zegen,
geen hooger jonste en had noch hij noch ik verwacht!
Die schat is weg! Die gunst heeft God mij zelf ontnomen!
Waarom? o Moedermaagd, waarom en vrage ik niet:
Uw Jesus weet het best, Hij is om haar gekomen,
Hij, die mij, moeder, met U, Moeder, weenen ziet.

W.B.E. Paravicini di Capelli • 18 april 1803

• W.B.E. Paravicini di Capelli (1778-1848) was een hooggeplaatste Nederlandse militair die langere tijd in Zuid-Afrika verbleef. Zijn journaal is gepubliceerd als Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa. 

[18 April 1803]
[...] Wy hadden heden wederom gelegenheid om te beoordeelen tot welke ongeregeldheid en eigendunkelyke kwaadaartigheden de jongstgeledene staat van heerscheloosheid der buiten-districten strafloos gelegenheid heeft gegeven; zie hier een staaltje:

‘Zeekere Colonist Klaas Rademeyer genaamd had met een bastard Hottentot een koop aangegaan, waar by deeze laatste zig verbond om tegens een loon van vier ryksdaalders vyftien balken te zullen zagen; deeze arbeid omtrent geeindigd hebbende, gebeurd het dat eenige stropende Caffers deeze Hottentot opligten en hem beneven een zyner broeders gevangelyk na de bosschen voeren; de volgende dag heeft de Hottentot het geluk te ontsnappen en begeeft zig naar de plaats van Jan van Royen aan welke hy juist zyn geval stond te verhalen toen Klaas Rademeyer ook aldaar kwam aanryden en op circa twintig schreden genadert zynde zyn jagtgeweer op de Hottentot aanlegd met oogmerk den zelve nederteschieten; J. van Royen zulks bemerkende roept aan deeze moordenaar toe: Klaas schiet niet, dog dit belette niet dat de ongelukkige Hottentot een doodelyke kogel in de borst ontving en wel onder voorwendsel dat het een stroper was, dog waarschynlyk om dat dit monster zig vry zag om de gecontracteerde vier ryksdaalders te betalen.’

Men doet byna geen stap in deeze oord of de kreet van mishandelingen klinkt in de ooren, misschien (en wenschelyk ware het) zyn alle de klachten niet zoo gegrond, daarom stelde de Gouverneur die welke by ons gekomen zyn in handen van den Landrost Faure te Zwellendam met de ernstige aanbeveling deeze misdaden (waar van de eene niets minder dan een voorbedagtelyke schandelyke moord is) in de grond met nauwkeurigheid te onderzoeken, zonder te gedogen dat de minste oogluyking plaats neeme, maar integendeel aan de kragt der billyke wetten en het gestrengste recht worde overgegeven de zulke die zig met deeze gruweldaden hebben bezoedeld; weldra zoude eene geregulde maatschappye in een troep bandieten verwandelen in wier midden niemand goed nog leven zekerheid heeft wanneer zulke ongehoorde wreedheden niet strengelyk wierden gestraft.

De Tyger verdelgd de Tyger niet, terwyl zogenaamde Christenen hunne natuurgenoten vervolgen en blymoedig verscheuren, en dit om dat deeze wreedaerds zig zottelyk verbeelden hoogere meer bevoorregte wezens te zyn dan de arme Hottentot welke op de grond zyner geboorte aan hem dienstbaar is; dog laat ik tot ons dagverhaal terug keeren om niet verder uyttewyden of de teugel te vieren aan het gevoel dat ieder redelyk mensch by het aanhooren van zulke gruwelen moet bezielen.

Adèle Schopenhauer • 17 april 1838

• Uit een brief die filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) ontving van zijn zuster Adèle, na het overlijden van hun moeder, de schrijfster Johanna Schopenhauer (1766-1838). Schopenhauer kon niet goed opschieten met zijn moeder.
Uit: De wereld deugt niet (vertaling Tinke Davids).

Jena, 17 april 1838
Lieve Arthur, moeder is vanavond om elf uur heel zacht ontslapen! Het gebeurde plotseling — ik was in Weimar en werd gehaald, kwam twee uur te laat! Ze had nog geheel gekleed thee gedronken, is pas om half negen naar bed gegaan — toen kreeg ze het benauwd, ze haalde één keer diep adem, maar heel zacht, en is met gesloten ogen zonder enige pijn gestorven.
Ik weet dat ze uitstekend verzorgd werd — maar ik zal nooit vergeten en nooit geheel verwerken dat men mij te laat heeft gehaald. Vaarwel, ik kan echt niet meer schrijven.
Adèle

Acht dagen geleden was ze genezen van een aanval, nu zou er een longembolie bij zijn gekomen!— Ik ben twee uur te laat gekomen —


• Arthur antwoordde met een 'vriendelijke, milde brief, aldus Adèle aan haar broer op 23 april 1838; in diezelfde brief: 'Laat ook moeder rusten, wat ze ons beiden heeft aangedaan, moet worden vergeten.'

Georg Christoph Lichtenberg • 16 april 1792

• De Duitse fysicus, sterrenkundige en denker Georg Christoph Lichtenberg (1742-1799) is vooral bekend vanwege zijn zogenoemde Sudelbücher (‘kladboeken’) vol briljant geformuleerde invallen, observaties en overpeinzingen over zaken “zo onbeduidend dat ze door de meesterdenkers uit zijn tijd over het hoofd werden gezien”. Als ‘kind van de Verlichting’ was hij nieuwsgierig en onderzoekend, en zo komt hij ook naar voren in zijn brieven, die zijn vertaald als Gekleurde Schaduwen. Vertaald door Marion Offermans.

[Göttingen, 16 april 1792]
Liefste schat, Nou, hoe gaat het nu met je, mevrouw de onbestorven weduwe? En hoe gaat het met de kleine jongen? Ik wilde zeggen: de grote, want dat de zes maanden oude bengel zich goed voelt, daaraan twijfel ik geen moment. Hij zag er gisteren uitstekend uit, de voedster heeft me zijn beide gezichten laten zien. Gezicht nummer 1 was mooi, rond en vriendelijk als de zon, het andere, gezicht nummer 2, bloot en stil als de vollemaan, of eigenlijk als het eerste en laatste kwartier tegen elkaar gezet.
Hoe het met mij gaat? Ja, vrij redelijk, als ik me maar kon voorstellen dat het voorjaar was, maar dat is me gewoonweg onmogelijk. Stuur me alsjeblieft mijn pelsmantel en de pelshandschoenen, ik zal zien of het dan beter gaat.
Maar luister eens, er is iets gebeurd met mijn dekbed. Ik denk dat mevrouw Hartmann de veren eruit heeft gehaald en tufsteen erin heeft gestopt. Want vogels met zulke veren bestaan in heel Europa niet. Als ik ’s morgens eerst maar eens één been eruit heb, dan gaat het een beetje, ik houd me dan aan de kachel vast en trek vervolgens het andere been bij, maar het eerste, dat is de beul. Nee, lief vlees van mijn vlees, het dekbed mag dan voor een paar echtelieden goed genoeg zijn, voor één enkele man als ik is het echt te zwaar. ’s Avonds moet Georg me toedekken, en dan drukt het zo op me dat mijn benen gewoonlijk een halfuur eerder inslapen dan ik.
Weet je dat het vandaag één jaar geleden is dat we in het bos waren? Zo mogelijk gaan we er weer heen zodra we het zonder vuurstoofje kunnen stellen. Het ga je goed, lief been van mijn been, en groet heel huize Dieterich van mij, ook mamzel de bruid en mamzel Ranchat
van je
G.C. Lichtenberg

W.N.P. Barbellion • 15 april 1914

• W.N.P. Barbellion (1889-1919) was het pseudoniem van Bruce Frederick Cummings, een Britse natuurvorser. Hij kreeg op jonge leeftijd multiple sclerose, en zou op 30-jarige leeftijd overlijden aan deze ziekte. Zijn dagboeken worden nog steeds gelezen. Het boek is in het Nederlands vertaald (door Harry Oltheten) als Dagboek van een teleurgesteld man.

15 april
H.’s bruiloft. Vijf minuten voor aanvang maakte ik, zo vertelde men me later, een dramatische entree in de kerk, gekleed in een gedurfde lichte kasjmier pantalon, citroenkleurige handschoenen, gecompleteerd door hoge hoed en rotting. Het laatste bracht de notabelen vreselijk van hun stuk: het is niet comme il faut. 

16 april
... Ik moet er maar eens rond voor uitkomen: ik wacht gretig op de liefde, zoek er overal naar, verlang ernaar, voel me bij ontstentenis ervan ongelukkig. Zij fascineert me — ik geef het toe. Ik zou me helemaal kunnen laten gaan, als ik dat zou willen. Haar affectie voedt deze drang. Ik kots ervan alleen te leven. Ik ben bang voor mezelf. Ik leid een ellendig eenzaam bestaan, en soms drijft die ellende me tot wanhoop wanneer ik hunker naar een beetje sympathie heel dicht bij me. Ik heb R. er vaak toe over trachten te halen een etage met me te delen, omdat ik eigenlijk niet wil trouwen, ik verzet me tegen dat idee, ik ben egotist genoeg om me aan de verantwoordelijkheden te willen onttrekken. Maar anderzijds ben ik een belachelijk romantisch schepsel met een schitterende ideale vrouw voor ogen, die ik nooit zal ontmoeten of die me, als ik haar wel tegenkom, niet zou moeten – ‘die (totaal) onbereikbare zij’. Als R. een etage met mij zou willen delen, zou dat mijn moeilijkheden gedeeltelijk oplossen. Ik houd niet genoeg van haar om met haar te trouwen. Ik heb behoefte aan een grote passie, een alles wegvagend gevoel — want dat heb ik in me.

Ruth Andreas-Friedrich • 14 april 1945

• Ruth Andreas-Friedrich (1901-1977) zat in de Tweede Wereldoorlog in het Duitse verzet. Haar dagboek uit die tijd is vertaald (door B. Mackenzie) als Berlijns dagboek 1938-1948.

Zaterdag, 14 april 1945
Om zes uur 's avonds komt Eckhardt. Bezweet, zijn pet in zijn nek, jak en laarzen overdekt met stof. 'Die heb ik roet in het eten gegooid,' zegt hij voldaan en laat zich op de bank vallen. 'Er gaat toch maar niets boven een draadschaar!' Acht kabels heeft hij doorgesneden. Op de weg van Nauen naar Berlijn. Acht belangrijke kabels, bestemd om bevelen ter verdediging van de rijkshoofdstad door te geven. 'En niet alleen de gewone draden,' zegt hij triomfantelijk. 'Zo dwaas gaat Kurt Eckhardt niet te werk. Op de kabelschoenen komt het aan. Je moet de kabelschoenen weghalen.' Van enthousiasme vergeet hij zijn moeheid. Ik zeg altijd maar: praten is niks waard, je moet handelen. Of is het soms niks als je vijfhonderd liter benzine in de rioolput laat lopen? Vijfhonderd liter. Voor het uitknijpen van vier nazibonzen bestemd.' - 'Hoe heb je dat dan voor elkaar gekregen?' - Trots stralend kijkt hij ons aan. 'Ik heb me laten insluiten. In de werkplaats. Toen ze eergisteren ophielden met het werk. Toen heb ik het uitgevonden. De schuilplaats en de benzine. De rest was een klein kunstje. Vaten tot aan de put rollen, stop eruit en de inhoud de goot in. Gestonken heeft het, zeg! Gestonken...' - 'Vuile zaakjes stinken altijd,' lacht Frank. Dan komt Heike met de avondsoep. 'Buiten vertellen ze, dat de bonzen hem nu gaan smeren,' bericht ze. 'Ze zeggen dat ze in auto's weggaan. Richting Mecklenburg.' - 'Waren ze maar vast weg!' zucht Wald. 'Verheug je maar niet te vroeg. Goebbels houden we. Die doet zijn waffel nog open, als de Geallieerden voor de Rijkskanselarij staan.'
De sirene onderbreekt ons gesprek. Deze keer zijn het niet de gewone nachtmosquito's, maar echte gevechtsformaties die aanvliegen uit het westen. Om onze geslonken levensmoed op te beuren, zingt Heike op de maat van de afdaling naar de kelder:

Daar aan de lantaren, bij de kanselarij,
hangen onze bonzen,
de Fühhrer is erbij
Daar willen we bij elkander zijn
de Fühhrer zien, dat is zo fijn
als vroeger op één mei
als vroeger op één mei!

'Jij denkt zeker dat je niets gebeuren kan!' knort Frank. 'Uitgerekend in het trappenhuis, waar het zo doorklinkt en de ramen kapot zijn, barst je los. Als de bazuinen van Jericho. Als nu onze luchtbeschermingswacht...'
Maar de luchtbeschermingswacht is verre. Hij heeft met zijn hele gezin Berlijn verlaten. Weg van het gevaar. Aardige mensen, die nazi's. Als het hachelijk wordt, zijn ze allemaal verdwenen. Met stille trom. We hebben veel tijd om erover na te denken. Eentonig tikt de draadomroep. Tussen hartkloppingen en opgelucht ademhalen vergaan traag de uren. Komen ze naar Berlijn? Komen ze niet? Tienmaal schijnt het zo te zijn, tienmaal lijkt het weer anders. In de verte hoor je ontploffingen.

Evelyn Waugh • 13 april 1926

• Evelyn Waugh (1903-1966) was een Britse schrijver. Zijn dagboeken zijn gepubliceerd als The diaries of Evelyn Waugh.

Midsomer Norton, Monday 12 April 1926
The term came to an end drearily. I went to Barford for the last weekend and came to London on Wednesday in the rain, ate oysters and saw Alastair off to Constantinople in my only respectable suit. Dined at home. On thursday I hunted lor luggage which Charles had lost for me, had tea at Sumner Place, drank cocktails at the Ritz with Bobbie, dined with Gwen Otter where the soup was excellent, and home. On Friday I could bear London no more and got on a bicycle and went to Hungerford for the night in a nice pub called the Bear. From there I came on to Midsomer Norton on Saturday morning through rather lovely country. Since than I have read out-of-date novels in shabby easy chairs and listened to my aunts' condemnations of everything they know nothing about. There is a Welsh woman staying in the house. There is also a ferocious maid.

Tuesday 13 April 1926
Rather an amusing afternoon at Wells. Roger Hollis and I lunched at the Swan and drank champagne and brandy mixed. After a time we were turned out. There was a market at Farrington Gurney. It was odd that we were not killed going there. After a time the man in that pub refused us drinks. I said I was Hobhouse of Castle Gary and that I would have him out of the pub in a month. He believed me and gave us heaps more to drink. We lay in a field for some time. Roger lit a pipe. I think the aunts thought I had been drinking.
Next day we went to a place called Clevedon on the sea.

Frans Kellendonk • 12 april 1978

• De Nederlandse schrijver Frans Kellendonk (1951-1990) vond zijn dagboeken niet het publiceren waard, maar De Revisor publiceerde er wel een selectie uit.

12 april 1978
Idee voor verhaal, titel: Het Eind van het Boek. Laatste hoofdstuk van niet bestaande roman, op 19de eeuwse leest over hoe het verder gaat. Eerste zin: ‘Terminat hora diem, terminat auctor opus’ en dan nog ± 40 blz.
In dat laatste hoofdstuk pleegt de schrijver bedrog: hij laat het verhaal overlopen in/naar de werkelijkheid, toon meestal badinerend.
De evolutie van fictie kan gezien worden als een steeds verdergaande verfijning van het bedrog. In de 19de eeuwse roman plaatste de schrijver zich nadrukkelijk tussen verhaal en lezer, niet alleen als verteller, maar ook als verzinner. Huidige pogingen om die werkelijkheidsillusie te doorbreken zijn vaak onbeholpen. (m.u.v. Middlemarch)

Idee voor t.v.-spel: quiz in drie ronden, met als hoofdprijs een atoombom.

Werk aan Alle Vlees is Glas moeizaam.

Horoskoop ingeleverd bij Chez Nelly voor cultureel leven.

15 april 1978
Gisteren en vandaag gelezen in Furbank's biografie van Forster dl 11. Herinner me de eminente Britse romanschrijver Francis King op een afschuwelijke British Council avond een paar weken geleden: Forster te verlegen timide, had grote schrijver kunnen zijn. Biografie vertelt een ander verhaal: dat scrupuleuze van Forster is zowel de kern van zijn persoonlijkheid als van zijn werk. Virginia Woolf had er ook moeite mee. Ik weet niet wat voor schrijver hij geweest was als hij niet zo'n scrupuleuze vent zou zijn. Maar dan Francis King, die zoveel homo-erotiek in zijn werk doet! [...]

Eind v.h. Boek idee (misschien een soort B.S. Johnson idee) blijft me bezighouden: een schrijver die niet kan ophouden, voor wie fictie te veel werkelijkheid is geworden, zoiets. Of misschien: de macht over zijn romanpersonages niet kwijt wil raken, op wil geven. Verhaal moet een schijn van fantasie hebben.

David Koker • 11 april 1944

• Tijdens zijn gevangenschap en tewerkstelling in Judendurchgangslager Vught hield David Koker (1921-1945) gedurende een jaar een dagboek bij, dat gepubliceerd is als Dagboek geschreven in Vught. Hij werkte in Vught voor Philips, wat hem later in Auschwitz een beschermde positie opleverde. Hij overleed aan de gevolgen van een ziekte.

Zondag [11 april 1944]. Dat ik zolang niet geschreven heb, komt doordat ik van de week zo weergaloos ellendig was. Ik heb elke morgen na appèl tot ongeveer 11 uur in bed gelegen en geslapen en had dan net genoeg kracht opgedaan om mij tot het avondappèl voort te slepen. At niets anders dan wat geroosterd brood en wat havermout, die ik met veel moeite op de kachel warm kreeg. Men moet zijn pannetje dan verdedigen tegen tallozen, die beweren oudere rechten te hebben Ik laat de mensen dan maar voorgaan tegen de belofte, mijn rechten op suksessie te verdedigen, belofte, die maar enkelen gestand doen. Men moet dan zolang staan, dat men aan het eind geheel duizelig wordt. Mijn dagen [bezoekdagen?] zijn in deze week niet geweest, 's Middags om een uur of drie een bezoek aan moeder, die mij dan heel bezorgd monstert en gauw wat voor mij gaat koken. En de belangstelling van alle dames! Zo elke dag. Wat je noemt ziek geweest. Mocht niets hebben vanwege de buikloop en moest alles, hebben vanwege de zwakte. Gisteren de knoop dan maar doorgehakt en een grote pan soep klaar gemaakt, samen met Roland. Erin: een pak broodresten van drie weken oud, een pakje bruinebonenpoeder, maggi, havermout, vet, ui. Daarna nog een diep bord havermout. Vannacht en vanmorgen buikloop, maar vanmorgen gezond en in staat weer te kommanderen in de kinderbarak. Want onze school is ter ziele. Mij van de week trouwens ook in toekomst-spekulaties verdiept. Polenangsten. De mensen zeggen: ik ben niet bang voor Polen. Het zal wel zijn zoals hier en wij komen van allebei wel levend vandaan. Toch heel zenuwachtig en somber. Bij elk avondappèl zie ik Fl[ip] M[onnikendam]. Hij loopt heel recht, maar ook heel moeilijk in zijn klompen. Gisteravond leek hij mij erg down. Van de week kwamen hier de transporten uit de provincies. Heel veel stokoude mensen, kleine boertjes en boerinnetjes, die heel goed weten wat ze te wachten staat. Maar dat heel blijmoedig opnemen. Een brief gehad van elf vrienden tegelijk. Hij had een maand gezworven. Het is net een Divertimento van Mozart (daarmee heeft hij ook gemeen de leegheid van wat ze allemaal schrijven en de vriendelijkheid).

Caroline Cowles Richards • 10 april 1865

• Caroline Cowles Richards (1842-1913): Village Life in America 1852-1872, Including the period of the American Civil War as told in the diary of a school-girl. Het fragment hieronder gaat over het eind van de burgeroorlog.

Monday Morning, April 10
'Whether I am in the body, or out of the body, I know not, but one thing I know,' Lee has surrendered! and all the people seem crazy in consequence. The bells are ringing, boys and girls, men and women are running through the streets wild with excitement; the flags are all flying, one from the top of our church, and such a 'hurrah boys' generally, I never dreamed of.
We were quietly eating our breakfast this morning about 7 o'clock, when our church bell commenced to ring, then the Methodist bell, and now all the bells in town are ringing. Mr. Noah T. Clarke [Principal of the local boys' school] ran by, all excitement, and I don't believe he knows where he is. No school to-day. I saw Capt. Aldrich passing, so I rushed to the window and he waved his hat. I raised the window and asked him what was the matter? He came to the front door where I met him and he almost shook my hand off and said, 'The war is over. We have Lee's surrender, with his own name signed.' I am going down town now, to see for myself, what is going on.
Later — I have returned and I never saw such performances in my life. Every man has a bell or a horn, and every girl a flag and a little bell, and every one is tied with red, white and blue ribbons. I am going down town again now, with my flag in one hand and bell in the other and make all the noise I can. Mr. Noah T. Clarke and other leading citizens are riding around on a dray cart with great bells in their hands ringing them as hard as they can. Dr. Cook beat upon an old gong.
The latest musical instrument invented is called the 'Jerusalem fiddle.' Some boys put a dry goods box upon a cart, put some rosin on the edge of the box and pulled a piece of timber back and forth across it, making most unearthly sounds. They drove through all the streets, Ed Lampman riding on the horse and driving it"

Charles Baudelaire • 9 april 1865

• De Franse dichter Charles Baudelaire (1821-1867) verbleef in 1864-1866 in België. Hij begon toen te schrijven aan een synopsis voor een schotschrift over België, België uitgekleed. Daaruit onderstaand fragment.

BRUSSEL. AANBLIK VAN DE STRAAT.
Eerste indrukken. Ze zeggen dat elke stad, elk land zijn eigen geur heeft. Parijs, zeggen ze, ruikt, of rook, naar zuurkool. Kaapstad ruikt naar schaap. Er zijn tropische eilanden die naar rozen, muskus of kokosolie ruiken. Rusland ruikt naar leer. Lyon ruikt naar steenkool. Het Oosten ruikt doorgaans naar muskus en rottend vlees. Brussel ruikt naar groene zeep. Hotelkamers ruiken er naar groene zeep. Bedden ruiken er naar groene zeep. Handdoeken ruiken er naar groene zeep. Stoepen ruiken er naar groene zeep. Zelfs als het giet schrobt men er de puien en stoepen. Een nationale, alomtegenwoordige manie.
De algehele fletsheid van het leven. Sigaren, groenten, bloemen, fruit, gerechten, ogen, haren: alles is flets, alles is triest, smakeloos, sloom. De menselijke gelaatstrekken: wazig, somber, sloom. Afschuwelijke angst, van de Fransman, voor die Epidemische Futloosheid.
Alleen in de honden zit leven; zij zijn de negers van België.
Brussel, veel lawaaiiger dan Parijs; het waarom. De oneffen bestrating; de gammele, gehorige huizen; de nauwe straten; de woeste, buitenissige tongval van het volk; de alomtegenwoordige lompheid: het nationale fluiten (wat het is), en het geblaf van de honden.
Weinig trottoirs, of onderbroken trottoirs (een gevolg van de tot het uiterste gedreven individuele vrijheid). Vreselijke bestrating. Geen leven op straat. - Veel Balkons, niemand op de Balkons. Spionnetjes,3 teken van verveling, nieuwsgierigheid en ongastvrijheid.
De naargeestigheid van een stad zonder rivier.
Winkels zonder etalages. Het flaneren, waar volken met fantasie zich zo graag aan overgeven, in Brussel onmogelijk. Niets te zien, en onbegaanbare wegen.
Ontelbare knijpbrillen. Het waarom. De opmerking van een opticien. De verbazingwekkende overvloed aan Bultenaars.
Het Belgische of liever Brusselse gezicht, duister, vormeloos, vaalbleek of wijnrood, vreemdsoortige kaakconstructies, dreigend ogende stupiditeit.
Hoe Belgen lopen, trekkebenend en log. Ze kijken bij het stappen achterom en botsen voortdurend overal tegenaan.

Dang Thuy Tram • 8 april 1968

• Dang Thuy Tram (1942-1970) was een Vietnamese arts. Haar dagboek kwam pas lang na haar dood en na de Vietnam-oorlog boven water. Het is in het Nederlands vertaald als Dagen van vuur (door Marion Drolsbach).

8 april 1968
Blindedarm verwijderd onder gebrekkige verdoving. Ik had alleen een paar armzalige flesjes novocaïne tot mijn beschikking, maar de soldaat heeft tijdens de hele ingreep niet één keer gekreund. Hij glimlachte zelfs bemoedigend naar me. Toen ik dat geforceerde lachje zag op zijn lippen die bleek waren van vermoeidheid, voelde ik diep met hem mee.
Hoewel zijn blindedarm niet was geperforeerd, constateerde ik tot mijn spijt een infectie in zijn buikholte. Nadat ik een uur lang vergeefs naar de oorzaak had gezocht, kon ik hem alleen maar met antibiotica behandelen, een katheter inbrengen en de wond sluiten. Een draaikolk van emoties bracht me van mijn stuk: de zorgen van een arts en het mededogen en de bewondering van een kameraad voor deze soldaat.
Ik streek het haar van zijn voorhoofd en wilde zeggen: als ik mensen zoals jij niet eens kan genezen, zal dit verdriet nooit uit mijn medische loopbaan verdwijnen.

Reinier Lucassen • 7 april 1975

• Reinier Lucassen (1939) is een Nederlandse kunstschilder. Hij publiceerde in 1975 enige dagboekbladen in De Revisor.

7 April
Ik heb al eens eerder geschreven dat ik niet zo gek ben op mensen. De enige mensen die ik wel een beetje aardig vind - wat voor grote slijmerds er dan ook tussen zitten - zijn mensen, die mijn werk kopen. Trouwens: zij zijn ook de enige mensen die iets van kunst begrijpen.

8 April
Hierbij een regeltje bekentenisliteratuur.

Ik ben heterosexueel.

9 April
Er worden vandaag de dag heel wat beelden en schilderijen gemaakt, maar weinig is kunst.

10 April

De schreeuw.

Galleazo Ciano • 6 april 1942

• Galeazzo Ciano (1903-1944) was een Italiaans fascistisch staatsman. Hij was de schoonzoon van Benito Mussolini en een van de personen die hem ten val brachten. Zijn dagboek over 1939-1943 is vertaald (door A. van Dorp) als Ciano's dagboek 1939-1943.

6 April 1942
Toen Göring in Rome was hebben we gesproken over de mogelijkheid om bepaalde Italiaanse schilderijen, die nu in Frankrijk zijn, terug te halen naar Italië. Vooral de schilderijen, die aan joden hadden toebehoord en nu door de Duitsers in beslag genomen zijn. Onder andere werd tijdens dit onderhoud de naam van Rothschild genoemd, die veel Boldini's bezat. Vandaag stuurde Göring me een Boldini, bij wijze van geschenk, met een brief, die als volgt begon: "Ongelukkigerwijze was er niets meer over in het huis van Rothschild ...." Mocht deze brief op een goede dag gevonden worden, dan zal het net zijn alsof ik hem ertoe heb aangezet om de huizen van de joden te plunderen en alsof hij het betreurde, dat hij te laat was gekomen. Dit is een staaltje van de politieke geraffineerdheid van de Duitsers.
De regering te Vichy tracht op typisch Franse wijze weer niets voor niets te doen bij de repatriëring van de Italianen uit Oost-Afrika. Hoewel ons aanvankelijk was toegezegd, dat onze landgenoten in Dzjiboeti zouden worden ingescheept, hebben de Fransen daar nu bezwaren tegen gemaakt, tenzij we tegelijkertijd honderdvijftig Franse burgers en zeshonderdvijftig militairen repatriëren. Op het eerste kunnen we wel ingaan, maar met de militairen kunnen we het onmogelijk doen. Ik geloof, dat het goed zou zijn om dit verzoek scherp af te wijzen. We zullen later wel eens zien.
Wij hebben bericht ontvangen over een Japanse aanval op Colombo. Is dit de eerste stap op weg naar Brits-Indië? Ik geloof eerder, dat zij met dit optreden indruk op de Brits-Indiërs willen maken nu de onderhandelingen met Cripps in een stadium schijnen te verkeren, dat kans biedt op een voor beide partijen bevredigende oplossing.

Rutka Laskier • 5 april 1943

• Rutka Laskier (1929-1943) was een Pools meisje dat in een Duits concentratiekamp om het leven kwam. Ze hield in de laatste maanden van haar leven een dagboek bij. Dit zijn de drie laatste dagen dat ze iets schreef. Kort daarna werd ze naar Auschwitz overgebracht, waar ze is vermoord.

20 III 43
Vandaag ben ik tewerkgesteld. Op maandag moet ik al om 6.30 in de fabriek zijn. Verdorie. 6.30 is vreselijk vroeg, was het nu nog zomer, dan was het nog te doen geweest. Ik ben benieuwd wat voor werk ik zal krijgen ?... Het is de bedoeling dat ik morgen Tolek zie, daar verheug ik me erg op. We mogen alleen nog in de [...] en Gzichowa komen. Saai hoor. Op die twee straten hangen honderden jongens en meisjes rond. Twee bekende plaatselijke grootheden zijn op rooftocht. Op weg naar Micka moet ik door die twee straten. Dat is ontzettend vervelend. Die snotapen kleden ieder passerend meisje uit en taxeren haar. Ik loop zo snel als ik kan voorbij, toch blijven mij opmerkingen over mijn benen en gezicht niet bespaard. Ik word er niet goed van, misselijk en beroerd ... Ik weet nog dat Lolek B. net zo naar me keek. Dat is hoogst onaangenaam; zulke keuringen. Ik ben benieuwd hoe Tolek eruitziet. Ik kwam donderdag Janek tegen, toen ik onderweg was naar Hala. We moesten dezelfde kant op, dus ik kon hem niet ontlopen. Ik kan hem niet uitstaan.

5 IV 43
Ik ben dus al aan het werk. De dagen verstrijken zo eentonig en grijs. Ik werk van 8-2. Het is best te doen, erg makkelijk werk. Het gaat daar wel. Ik voel me vreselijk moe, ik zou de hele tijd wel willen slapen. Ze hebben Jumek weggevoerd. Mietek is bij hem geweest en hij heeft me zijn groeten teruggedaan. Ik heb erg met hem te doen. Hij was een toffe kerel. Ik heb geen zin meer om te schrijven.

24 IV
Het is al zomer. Ik heb nu moeite om in de 'shop' te zitten. De zon schijnt zo mooi, buiten staan de appelboom en de vlier in bloei, en jij mag in die bedompte, stinkende kamer zitten naaien. Verdomme ... Ik was deze week in Srodula twee dagen bij Suma. Ik heb een erg mooie jongen ontmoet en de kennismaking hernieuwd met een neef die ik al zeven jaar niet meer had gezien. Die twee dagen waren zo voorbij. Ik wilde gewoon niet meer terug naar huis, maar ja... In de stad is het al leeg, bijna iedereen woont nu in Kamionka. Wij gaan deze week waarschijnlijk ook verhuizen. Voorlopig verveel ik me stierlijk, ik ijsbeer maar wat in de kamer, ik heb niets te doen.

Nescio • 4 april 1953

• Nescio (J.H.F. Grönloh, 1882-1961) was een Nederlandse schrijver. In zijn Natuurdagboek (1946-1955) deed hij verslag van onder meer zijn tochtjes en wandelingen. Een gedeelte werd gepubliceerd in Tirade.

2-10 April Groningen,

2 April Donderdag
Met den trein van 10 uur 30 van het CS. met Os. Donker, later wat lichter, maar geen toon. Even de zee bij Harderwijk, Hattem zonder reliëf, In Drenthe even de zon (goud) op twee plekken (tegelijk) van een kronkelend beekje. Bob aan den trein met gele mantel en fiets, stralend. Het meefietsen met de bus. Tusschen 5 en 6 het Quintuslaantje met het groote kind dwars op het trottoir bij haar fiets liggend en de kleine pootepienen. Eerst nog met Mariussi op de luchtbrug bij het Noorderstation 2 treinen(!) onderdoor en weg zien rijden (Roodeschool en Delfzijl).

Vrijdag3 April
Bobs verjaardag. Kennis gemaakt met dokter Pesman. Weer het Quintuslaantje en de groote pootepien geleund tegen haar fiets.
In Groningen forsytsiaweek (de vorige week in Amsterdam).

Zaterdag 4 April
Met de bus van half 12 naar Zuid Laren (alleen) over Onnen. Het Paterswolder meer en zijn bosschen in de vallei. Donker en regenachtig en weinig toon, behalve de zwarte boomen. Even een kopje koffie in Zuid Laren. Weer, helaas, over Onnen terug met beslagen ruiten. Een kleurloos Zuid Laarder meer. 1 uur thuis.
Noord Laren met het straatje van de kerk naar de molen.

Zondag 5 april s'ochtends.
le Paaschdag. Met Jan in de auto: Paterswolde, Eelde, Vries, Gasteren, Zeegse, Schipborg. Het zacht onduleerende land. Op den Kemelsberg, met de twee boerderijtjes beneden: een over den weg voor ons, tusschen weg en t'bochtige riviertje, en een in het valleitje achter ons. Koud, maar vrij zonnig. Een kopje koffie in ZuidLaren en voor éénen thuis.
Het riviertje en het bruggetje tusschen Vries en Gasteren.
's Avonds alles wit van den hagel.

Jiddu Krishnamurti • 3 april 1975

• Jiddu Krishnamurti (1895-1986) was een Indiase spiritueel leraar. Op latere leeftijd publiceerde hij een boekje met dagboeknotities.

3 april
Hoe buitengewoon mooi is de wijde bocht van een grote rivier. Je moet haar, zoals ze traag door de groene velden kronkelt, vanaf een bepaalde hoogte gadeslaan, niet te hoog of te dichtbij. De rivier was breed, boordevol water, blauw en helder. We vlogen niet zo hoog en we konden de sterke stroming in het midden van de rivier zien met haar kleine golven; we volgden haar, over steden en dorpen naar de zee. Elke bocht had haar eigen schoonheid, haar eigen kracht, haar eigen beweging. En ver weg waren de hoge besneeuwde bergtoppen, paars in het vroege ochtendlicht; ze bedekten de oostelijke horizon. De brede rivier en die hoge bergen leken, op dat uur, de eeuwigheid te bevatten - dat overweldigende gevoel van tijdloze ruimte. Hoewel het vliegtuig snel in zuidoostelijke richting vloog, was er in die ruimte geen richting, geen beweging, alleen dat wat is. Een uur lang was er niets anders, zelfs niet het geluid van het straalvliegtuig. Alleen toen de gezagvoerder aankondigde dat we gingen landen kwam er aan dat volle uur een einde. Er was geen herinnering aan dat uur, geen registratie van de inhoud van dat uur en daarom had het denken er geen greep op. Toen het was afgelopen bleef er niets over, de lei was weer schoon. Het denken had daarom geen enkel middel om dat uur te cultiveren en het maakte zich op om het vliegtuig te verlaten.

Waarover gedacht wordt, wordt realiteit, maar het is niet de waarheid. Schoonheid kan nooit de expressie van denken zijn. Een vogel wordt niet door het denken gemaakt en daarom is hij mooi. Liefde wordt niet door het denken geschapen en als dat wel zo is wordt het iets heel anders. De verering van het intellect en haar onfeilbaarheid is een realiteit die door denken wordt geschapen. Dit is geen compassie. Denken kan geen compassie voortbrengen; het kan er een realiteit van maken, een noodzakelijkheid, maar het zal geen compassie zijn. Het denken is van nature fragmentarisch en daarom leeft het in een wereld van verdeeldheid en conflict. Daarom is ook kennis fragmentarisch en het zal altijd fragmentarisch blijven, verbrokkeld, hoeveel er ook van vergaard wordt, laag na laag. Het denken kan zoiets als integratie in het leven roepen, maar ook dat zal een fragment zijn.

Het woord wetenschap betekent op zich al kennis, en de mens hoopt dat de wetenschap hem zal veranderen in een gezond en gelukkig menselijk wezen. En daarom is de mens hardnekkig op jacht naar kennis omtrent aardse dingen en zichzelf. Kennis is geen compassie en zonder compassie richt kennis kwaad aan, onnoemelijke ellende en chaos. Kennis kan een mens niet tot liefde bewegen; het kan oorlog teweeg brengen en instrumenten tot vernietiging scheppen, maar het kan aan het hart geen liefde en aan de geest geen vrede schenken. Dit alles waarnemen betekent handelen, niet een handeling gebaseerd op herinnering of een uitgestippeld patroon. Liefde is geen herinnering, een weerklank van genoegens.

Engelse versie.

Romy Schneider • 2 april 1974

• Romy Schneider (1938-1982) was een Oostenrijkse actrice. in Ich, Romy: Tagebuch eines Lebens zijn dagboekfragmenten van haar opgenomen.

April 1974
Het maakt me een beetje bang. Ik ben bang dat het publiek zich gaat vervelen als het me te vaak ziet, en soms ben ik bang dat ik overspannen zal raken. Maar ik heb het gevoel dat ik moet doorzetten en ik mag nooit vergeten, hoe Claude Sautet, die mij tijdens de film Les choses de la vie mijn zelfvertrouwen heeft teruggegeven, eens tegen me heeft gezegd: 'Ga door zo lang je er zin in hebt, je kunt het.'
Ik ben niet bang dat de jaren of mijn vermoeidheid aan me te zien zullen zijn; ik ben alleen maar bang dat ik slecht zal spelen. De inspanning om het goed te doen, is in ieder geval belangrijker, dan voor de spiegel op zoek te gaan naar rimpels.

Eind april 1974
De rol van Nadine Chevalier in L'important c'est d'aimer was erg moeilijk.
In dit werk ben ik altijd bang dat ik niet helemaal uit mezelf haal, wat erin zit. Iedere film waaraan ik werk is voor mij een soort wedstrijd die ik beslist moet winnen. Ik moet mezelf altijd overtreffen.