Grete Lainer (?) • 1 juni 19??

• Het onderstaande fragment is afkomstig uit het anonieme Tagebuch eines halbwüchsigen Mädchens (Engelse vertaling: A Young Girl's Diary), dat in 1919 (met een voorwoord van Sigmund Freud) werd uitgegeven. Het dagboek wordt wel toegeschreven aan ene Grete Lainer. In het onderstaande fragment is ze een jaar of twaalf, dertien.

Engelse vertaling onderaan.

1. Juni: Gott, was wir heute erlebt haben! Das ist gräßlich; es ist also doch wahr, daß man sich ganz auszieht, wenn man jemanden rasend gern hat. Ich habe es nie recht geglaubt, und die Dora offenbar auch nicht, obwohl die Mad... es ja angedeutet hat; aber es ist wahr. Wir haben uns mit eigenen Augen überzeugt. Ich sitze gerade und lese den Schimmelreiter von Storm und die Dora richtet sich Briefpapier her für Franzensbad, da kommt die Resi und sagt: Fräulein Dora, bitte auf einen Moment, etwas anschauen! An dem Ton merke ich gleich, daß etwas los ist und renne mit. Zuerst will die Resi nicht sagen was es ist, aber die Dora ist großmüthig und sagt: »Das macht nichts, vor meiner Schwester können sie alles sagen.« Und da gingen wir ins Zimmer der Resi und schauten hinter dem Vorhang hinüber ins Mezzanin. Dort wohnt nämlich ein junges Ehepaar!!! Das heißt, die Resi sagt, die Leute sagen, sie sind gar nicht verheiratet, sie leben bloß mitsammen!!!! Also was wir sahen, war gräßlich. Sie war wirklich ganz ausgezogen und lag im Bett nicht einmal zugedeckt, und er kniete vor ihr auch ganz n... und er küßte sie am ganzen Körper ab, überall!!! Die Dora sagte nachher, deswegen ist ihr übel geworden. Und dann stand er auf und – nein, das kann ich nicht schreiben das ist zu gräßlich, daß vergeß ich in meinem Leben nicht. Also so ist das, das ist einfach furchtbar. Das hätte ich nie geglaubt. Die Dora ist ganz schneeweiß geworden und hat so gezittert, daß die Resi schreckliche Angst bekam. Und ich habe vor Entsetzen beinahe geweint und doch habe ich auch lachen müssen. Ich habe mich wirklich gefürchtet, daß sie ersticken muß, weil er so groß und sie so klein war. Und die Resi sagte dann, er ist entschieden zu groß für sie, er zerreißt sie beinahe. Also zerreißen wohl nicht, aber erdrücken hätte er sie wirklich können. Die Dora mußte sich vor Schrecken niedersetzen und die Resi brachte ihr schnell ein Glas Wasser, weil sie glaubte, sie würde ohnmächtig werden. So habe ich mir das nicht vorgestellt und die Dora offenbar auch nicht. Sonst hätte sie nicht so gezittert. Also schließlich, was sie deswegen zu zittern braucht, sehe ich wirklich nicht ein. Deswegen braucht man doch nicht zu zittern, man heiratet ganz einfach nicht, dann braucht man sich nie ausziehen, und Gott, die arme Mademoiselle, die ist auch nicht besonders groß und der Oberleutnant ist sehr groß. Aber erst wenn einer so dick ist wie der Herr Hofrat R. oder unser Hausherr. Also der Hofrat ist schon mindestens 50 Jahre alt, aber der Hausherr hat heuer im Jänner noch ein kleines Mäderl bekommen, da muß also etwas vorgefallen sein. Nein, am besten ist, man heiratet nicht, denn das ist zu gräßlich. Wir haben dann nicht mehr hinübergeschaut, denn jetzt kommt das Ärgste, auf einmal wird der Dora totübel zum Brechen, so daß sie kaum mehr ins Zimmer gehen konnte. Sonst wäre alles herausgekommen. Die Mama schickte schnell um den Doktor und er sagte die Dora ist enschieden überarbeitet; es ist gut daß sie in ein paar Tagen wegkommt von Wien. Kein Mädel sollte studieren, das taugt nichts. Und dann sagte er zu mir: »Und wie schaust denn du aus, was sind denn das für hohle Augen?« »Ich bin wegen der Dora so erschrocken«, sag ich. »Larifari sagt der Herr Doktor, davon kriegt man nicht solche Ringe um die Augen.« Also muß es doch wahr sein, daß man schlecht aussieht davon, wenn man immer an solche Sachen denken muß. Aber man kann eben nichts dafür und die Hella sagt: Ringe unter den Augen ist furchtbar interessant und die Herren wollen das an den Mädchen.

Wir hätten morgen, da wir schon frei haben, eine Partie auf den Kahlenberg und Hermannskogel machen sollen, aber wahrscheinlich wird nichts daraus. Es ist schon gleich 11 Uhr und ich bin wahnsinnig müde vom Schreiben; ich muß schlafen gehen wenn ich nur schlafen kann aber – – – –


Engelse vertaling

June 1st. We’ve had such an experience to-day! It’s awful; it’s quite true then that one takes off every stitch when one is madly fond of anyone. I never really believed it, and I’m sure Dora did not, although Mad. hinted it to her; but it’s true. We’ve seen it with our own eyes. I was just sitting and reading Storm’s The Rider of the Grey Horse and Dora was arranging some writing paper to take to Franzensbad when Resi came and said: Fraulein Dora, please come here a moment, I want you to look at something! From the tone of her voice I saw there was something up so I went too. At first Resi would not say what it was but Dora was generous and said: “It’s all right, you can say everything before her.” Then we went into Resi’s room and from behind the curtain peeped into the mezzanin. A young married couple live there!!! At least Resi says people say they are not really married, but simply live together!!!! And what we saw was awful. She was absolutely naked lying in bed without any of the clothes on, and he was kneeling by the bedside quite n— too, and he kissed her all over, everywhere!!! Dora said afterwards it made her feel quite sick. And then he stood up—no, I can’t write it, it’s too awful, I shall never forget it. So that’s the way of it, it’s simply frightful. I could never have believed it. Dora went as white as a sheet and trembled so that Resi was terribly frightened. I nearly cried with horror, and yet I could not help laughing too. I was really afraid he would stifle her because he’s so big and she’s so small. And Resi says he is certainly much too big for her, and that he nearly tears her. I don’t know why he should tear her but certainly he might have crushed her. Dora was so terrified she had to sit down and Resi hurried to get her a glass of water, because she believed she was going to faint. I had not imagined it was anything like that, and Dora certainly had not either. Or she would never have trembled so. Still I really don’t see why she should tremble like that. There is no reason to be frightened, one simply need not marry, and then one need never strip off every stitch, and oh dear, poor Mademoiselle who is so small and the lieutenant is very tall. But just think if anyone is as fat as Herr Richter or our landlord. Of course Herr Richter is at least 50, but last January the landlord had another little girl, so something must have happened. No, I’m sure it’s best not to marry, for it is really too awful. We did not look any more for then came the worst, suddenly Dora began to be actually sick, so that she could hardly get back to our room. If she had not been able to, everything would have come out. Mother sent for the doctor directly and he said that Dora was very much overworked; that it was a good thing she was going away from Vienna in a few days. No girl ought to study, it does not pay. Then he said to me: “You don’t look up to much either. What are you so hollow-eyed for?” “I’m so frightened about Dora,” I said. “Fiddlededee,” said the doctor, “that does not give anyone black rings round the eyes.” So it must be true that one gets to look ill when one always has to think about such things. But how can one help it, and Hella says: It’s awfully interesting to have black rings under the eyes and men like it.

We were going to make an excursion to-morrow to Kahlenberg and Hermannskogel, but probably it won’t come off. Its 11 already and I’m fearfully tired from writing so much; I must go to bed. I do hope I Shall be able to sleep, but — — — —

Willem Oltmans • 31 mei 1987

• Willem Oltmans (1925-2004) was een Nederlandse journalist. In 1988 publiceerde hij een journaal over apartheid in de Verenigde Staten: Apartheid. USA 1988.

May 31, 1987:
The dominant use of white models in real estate advertisements is increasingly coming under attack by open housing groups and public-interest lawyers in New York and elsewhere State human-rights officials are investigating the practice which has been common for decades as a possible form of racial discrimination in housing. Fair housing advocates assert the advertisements violate the Federal Fair Housing Act of 1968. This law prohibits discrimination in the sale or rental of housing and bans the production or publication of an advertisement that indicates any preference based on race. The overwhelming use of white models in newspaper advertisements is supposed to have the same effect as putting up a ‘whites only’ sign. In this way, newspapers are aiding and abetting discrimination if they knowingly publish these adds. In one instance a real estate developer violated the law with its brochure showing 70 photographs of about 200 people, only 5 of whom were black. The rest were white. The Washington Post, for instance, voluntarily agreed already to require that 25 percent of models in real estate advertisements be black.

As the nation celebrates the creation of its Constitution, many American blacks are uneasily questioning the extent to which they should honor the Founding Fathers, a number of whom were slave owners. ‘Under the original American Constitution, blacks were not people,’ said Judge A Leon Higginbotham of the United States Court of Appeals for the Third Circuit in New York. If one had to identify a single theme in the discussions leading to the Constitution, he added, ‘it was that slaves should be viewed as property, as subhumans.’ Judge Higginbotham further suggested that ‘the framers of the Constitution were less than straightforward in never using the word slavery.’ Not until 1865, when the 13th Amendment freeing the slaves took effect, did the word find its way into the Constitution. He called the original document an exercise in nondisclosure.’ ‘There is a national amnesia about the reality of race,’ added Nathaniel R Jones, a Judge of the United States Court of Appeals for the Sixth Circuit. ‘Now there are storm clouds gathering on the horizon.’

Alba de Céspedes • 30 mei 1968

• Alba de Céspedes was een Cubaans-Italiaanse schrijfster. 30 mei 1968 was de laatste dag van de Franse studentenopstand - de dag erna keerde de rust weer in Parijs en de rest van het land.
"Gedurende de mei-juni-revolte van 1968 woonde Alba de Céspedes in het hartje van het Parijse Quartier Latin. In de uit twintig ‘teksten’ - mengsel van poëzie en epiek - bestaande bundel ‘Chansons des filles de mai’ (‘Liederen van de meimeisjes’ - Le Seuil) legde zij op hartstochtelijke wijze getuigenis af van haar ongebroken geloof in de ‘verraden revolutie’ van de jeugd, van de ‘meimeisjes’ vooral, de vriendinnen van de jonge studenten en arbeiders, die in zo belangrijke mate het revolutionaire elan uit die bewogen dagen droegen." De vertaling van dit fragment is van Gerrit Komrij. Portret door Claudia Berardinelli,

30 mei 1968

't Is avond geworden en
hier
waar we wonen
op de linkeroever,
gingen vandaag onze dromen stuk.
Achter de ramen branden geen lichten
- sombere holten in vaalbleke gevels -
ogen die geen taal meer spreken
en uitzien over doodstille straten.
Nog één avond,
de laatste,
zullen we bij elkaar zijn:
wij, de verliefden van de revolutie.
Deze oever zal nog één keer
alleen voor ons zijn;
onze gevangenis, een ghetto
voor melaatsen.
De anderen blijven aan hun kant.
Ze durven de grens,
de Seine,
niet over te steken.
Ze gunnen ons het recht
op deze treurige avondwake
op deze vrijheid
bewaakt - op een afstand -
door een leger dat ons
waakzaam
bespiedt,
onze stilte is immers
onrustbarend.

Quartier Latin, de studenten
waken op de binnenplaats
van de Sorbonne.
De place de l'Odéon
koestert in haar armen,
ronde armen,
een zachte lentenacht.
De graffiti die de muren van
de universiteit versieren,
zwerven als dwaallichtjes
langs alle café-tafeltjes
van de boulevard Saint-Germain.
In onze straten, schuldig
aan medeplichtigheid,
is het losgewoelde straatstenengeschut
vervangen in aller ijl,
in alle ernst.
Ja, over de handen van de jeugd,
over de stenen van haar straten
rijden morgen
de mensen van de andere oever
om te genieten van
hun vrije zaterdag.

Op hun zolderkamertjes
rondom de Sorbonne
op hun kleine kamertjes
vol posters
- de fiere blik van Che -
jongens en meisjes, één en al
poëzie en opstand,
vrijend met de moed
der wanhoop
ze zouden liever
huilen.

De jongens met hun lange haar,
de meisjes met hun korte rokken,
hier
waar we wonen,
op de linkeroever,
vertrouwde gezichten.
De wrange geur van hun lichaam
de geur van studenten
is de vertrouwde geur
van onze wijk.

Overal waar je kijkt
hangen pamfletten
in de vorm van gedichten.
Morgen
in alle vroegte
worden er lappen reclame
overheen geplakt
voor koelkasten en
wasmachines.

De zwaluwen in het park
schreeuwen hun afscheidsgroet.
Uit de stapels takken langs de boulevard
stijgt een laatste walm op
van gas
maar niets is daar van over
wanneer ze van de andere oever komen
om zich te laten fotograferen
op de geraamten van
verbrande
auto's.

Oh, wij meikinderen,
helden van nachten vol sterren
en schoten.
Op de rozen van de verbeelding
luidt het antwoord - gummiknuppels.
Op de kruispunten, langs
de boulevards,
de spiedende ogen
op de daken van de
politieauto's;
de overvalwagens, de ambulances
de mannen met helmen,
gekleed, nee
vermomd in 't zwart,
met zwarte schilden;
een zo compleet mogelijke
sinistere
wapenrusting staat klaar om
een revolutie neer
te slaan
die niet plaats zal hebben.

De telefoondraden
doorsnijden de zwijgende hemel:
Littré, Odéon, Médicis,
ze antwoorden niet
vanavond.
Achter onze gesloten ramen,
bij de geluidloze telefoons,
de stille transistors,
waken we zwijgend,
nu wat we hopen
is neergesabeld.
Maar de gebaren van ons,
wij meikinderen,
blijven - onuitwisbaar -
hier
waar we wonen,
op de linkeroever,
hangen in de
lucht de tijd de ruimte.

Wies Roosenschoon • 29 mei 1959

• Wies Roosenschoon (1929-2015) was lerares Nederlands met een passie voor literatuur. In Tirade zijn dagboekfragmenten van haar gepubliceerd. Portret door Elisabeth Eskes-Rietveld.

29 mei 1959
Hoe zo'n smal kronkelpaadje midden door het duin ontstaat? Wie was de eerste mens die daar het gras plattrapte? En waarom juist daar? Lief smal paadje, waarvan je nooit weet hoe het kronkelt, dat je volgt als de draad van Ariadne tot het je brengt aan de rand van de wildernis op een breder pad. Misschien ging het schelpenvrouwtje hier wel langs op haar kapotte zwarte gympjes en met een alpinopet over haar piekerig strohaar getrokken. Ze kijkt niet op of om, maar loopt licht voorovergebogen, alsof ze op alle kevertjes en mieren let die haar onder de voeten zouden kunnen komen.
Het was een konijn.

Evelyn Waugh • 28 mei 1945

• Evelyn Waugh (1903-1966) was een Britse schrijver. Zijn dagboeken zijn gepubliceerd als The diaries of Evelyn Waugh.

London, Monday 28 May 1945
The day of publication of Brideshead. A charming letter from Desmond MacCarthy this morning promising to review it in the Sunday Times.
I got deeply depressed at Chagford and after a week's work came to London by way of Pixton. A pleasant week in London during which I was offered and accepted a diplomatic post in Athens and a castle in Wicklow. I wrote a letter to The Times denouncing Tito's claims on Trieste which has evoked an answer I think from Fitzroy Maclean. I have switched the argument solely to the persecution of the Church and look forward to tomorrow's issue with eagerness. I bought a repeater watch and broke it at once: £ 120. I had some new photographs taken by Howard Coster. All my friends and enemies are standing for Parliament. I do not envy them at all. Wednesday-Friday last week at Mells. Trim home, wine flowing, Katharine happy, Trim still European. Christopher Hollis radiating happiness at his certain seat for Devizes. A house for sale near Mells - Southfields Whatley, home of the lately homicidal Elderton [een zonderling van enige reputatie]. A very charming house in a friendly district - Jolliffes, Hollises, Asquiths, Weymouths. I am quite ready to chuck Peter Fitzwilliam's castle [Waugh overwoog een huis in Ierland te kopen van Fitzwilliam] and move there.

Michel Leiris • 27 mei 1934

• In de tegenwoordige tijd. Journaal 1922 - 1989 (vertaling Michel van Nieuwstadt) van de Franse schrijver Michel Leiris (1901-1990) is geen dagboek in de eigenlijke zin: het is een 'plakboek' voor schrijfoefeningen en opzetjes, een notitieboekje voor faits divers. Vragen over dood en verval vormen een rode draad.

27 mei
Een paar dagen geleden in mijn moeders exemplaar van L'Afrique fantôme een stukje papier aangetroffen met in haar handschrift verwijzingen naar de volgende vier bladzijden:
blz. 321
blz. 488
blz. 497
blz. 508
Die bladzijden opgezocht en geconstateerd dat daar respectievelijk op voorkwamen:
een passage over de coïtus interruptus als oorzaak van neuroses,
een passage over mijn 'castratiecomplex'?
een passage over het 'menselijk contact' en de erotiek,
een passage over de bordelen in Djibouti.

4 juni
[...]
Jeugdherinneringen.- de afschuw die ik voelde voor een zekere Van der Bilt, die zich in zijn auto doodgereden had en bij diezelfde gelegenheid ook zijn chauffeur had laten omkomen; het stuk Paljas, waarin ik dacht dat men op het toneel echt iemand doodmaakte; mijn broer Pierre en ik hadden een afschuw van wat wij 'fuifnummers' noemden.

Charles Pooter • 26 mei 1889

• Charles Pooter is de hoofdpersoon in het fictieve Diary of a nobody (1892), over de wederwaardigheden van een kantoorklerk, geschreven door George en Weedon Grossmith. Was destijds een zeer succesvol boek, en werd ook in het Nederlands vertaald.

May 26, Sunday.—We went to Sutton after dinner to have meat-tea with Mr. and Mrs. James. I had no appetite, having dined well at two, and the entire evening was spoiled by little Percy—their only son—who seems to me to be an utterly spoiled child.
Two or three times he came up to me and deliberately kicked my shins. He hurt me once so much that the tears came into my eyes. I gently remonstrated with him, and Mrs. James said: "Please don't scold him; I do not believe in being too severe with young children. You spoil their character."
Little Percy set up a deafening yell here, and when Carrie tried to pacify him, he slapped her face.
I was so annoyed, I said: "That is not my idea of bringing up children, Mrs. James."
Mrs. James said: "People have different ideas of bringing up children even your son Lupin is not the standard of perfection."
A Mr. Mezzini (an Italian, I fancy) here took Percy in his lap. The child wriggled and kicked and broke away from Mr. Mezzini, saying: "I don't like you you've got a dirty face."
A very nice gentleman, Mr. Birks Spooner, took the child by the wrist and said: "Come here, dear, and listen to this."
He detached his chronometer from the chain and made his watch strike six.
To our horror, the child snatched it from his hand and bounced it down upon the ground like one would a ball.
Mr. Birks Spooner was most amiable, and said he could easily get a new glass put in, and did not suppose the works were damaged.
To show you how people's opinions differ, Carrie said the child was bad-tempered, but it made up for that defect by its looks, for it was—in her mind—an unquestionably beautiful child.
I may be wrong, but I do not think I have seen a much uglier child myself. That is my opinion.

Hafid Bouazza • 25 mei 2000

• Hafid Bouazza (1970-2021) publiceerde een Sicilië-dagboek in De Gids.

25 mei
13:28
gisteren niets opgeschreven ik voelde me zo lusteloos de Etna rookte nog steeds een geweldige rook die langzaam bewoog als de nog levende foetus van een monster op sterk water en daarna een koepel vormde die de zon bedekte meneer Paolo Nando is vandaag naar Catania gereden en we hebben gisteravond nog samen gegeten in de Metro ik vraag me af wie de proevers van Elle eten zijn want de pizza was vies vet niet te eten bijna maar ik zei toch dat het lekker was en de volgende keer ga ik in zo'n eethuisje eten met die uithangbordjes waarop polli alla brace staat geschreven dat betekent kip aan het spit en de c moet je als tsj uitspreken brace klinkt alsof je niest en ik moest gisteren wel lachen hierom ik had een paar glaasjes wijn gedronken maar ik was en ben vandaag niet echt vrolijk er is iets met mij gaande dat ik nog niet kan benoemen ik heb pijn in mijn onderbuik en mijn borsten zijn wat opgezwollen ik weet niet wat ik met mezelf aan moet ik heb het rijk voor mezelf alleen en het is moeilijk om alles onder woorden te brengen als je niet goed weet wat er met je gebeurt het is alsof ik aan een fysiek verdriet lijd hetzelfde gevoel van onbehagen dat je als kind hebt wanneer je iets ontzegd wordt en je dat als het grootste onrecht van de wereld beschouwt je keel doet pijn van de huilbui die niet losbarst je hart voelt zich niet lekker in je borst alsof je een te klein hemd aan hebt dat verkeerd is dichtgeknoopt en je strijdt met jezelf je zou jezelf willen slaan en vragen wat er toch aan de hand is af en toe heb ik een aanval van paniek alsof gevaar mij achter elke boom begluurt dan ben ik weer opgetogen en slaat mijn geest de handen op elkaar en zegt laat je niet kisten dan wil ik huilen en schreeuwen ik wil troost bescherming maar de omgeving hier is verlaten mooi met al dat ruige groen op de bergen en de wolken maar het is onbewoond de sfeer de hitte is als een lege balzaal als ik op bed lig in de koelte van de kamer dan voel ik mij onrustig alsof er anderen in het huis lopen en mijn lichaam voelt zwaar als een last als een doorweekte bontjas o help me kleine dingen kunnen mij ergeren luister in de verte geitenbellen en het onvermijdelijke getoeter het is een ware file en over file gesproken de mieren van een paar dagen geleden lopen nog steeds op dezelfde plaats heen en weer bedrijvig als altijd een mus zit op de elektriciteitskabel die langs het balkon loopt feller van kleur en kleiner dan de veerbollen in Amsterdam en overal hoor je ringduiven kirren koeren roekoeken

16:45
in de huiskamer dat wil zeggen de grootste kamer die net als de keuken uitkomt op het balkon hangt een schilderij van een oude dronkelap met hoed een guitige blik een guitige glimlach van al zijn gelaatstrekken inclusief rode neus zijn hand houdt een glas vast een ander schilderij toont een jager die veel lijkt op Vitalis uit Alleen op de wereld dat ik als boek en tekenfilm verslond en opdronk met mijn hete meisjestranen die bij de deur staat een geweer hangt aan zijn schouder hij steekt een pijp op terwijl een hond aan zijn voeten hoopvol naar hem opkijkt bij de deur die op een kier staat en waardoor geel ochtendlicht naar binnen stroomt en aan de voorkant staan twee honden vastgelijnd in een bak met stro eentje die zijn nek naar voren strekt lijkt zich af te vragen waarom hij niet mee mag de ander lijkt zich erin te berusten het behang van de kamers heeft een motief van wilde rozen mijn slaapkamer groen de andere beige er is ook een schattige open haard waarvan je echt kunt zeggen dat het uit oma's tijd stamt ik voel me wat rustiger het gevoel van onbehagen is weg en ik heb ook geen pijn meer in mijn lichaam

00:13
kon niet in slaap komen en ben toen opgestaan om wat thee te zetten door het raam zag ik een uitbarsting van de Etna wondermooi zoals de lava naar boven spoot een rood vuur waaromheen zwarte rookwolken als monsters zaten om zich te warmen en daarna heb ik thee gedronken kamillethee daar word ik altijd zo rustig van en nu lig ik veilig in mijn nest

Richard Grayson • 24 mei 1976

• De Amerikaanse schrijver Richard Grayson (1951) houdt al bijna zijn leven lang een dagboek bij. Fragmenten uit de jaren '70 staan hier online.

Monday, May 24, 1976
Being with Ronna yesterday gave me good feelings that carried me into odd moments today. She is my friend and she was my lover yesterday. It all happened without premeditation on my part; indeed, I had thought that the attraction between us was over.
But it was obvious that it was not, Even while we were thoroughly engaged in an intellectual discussion, I was aware of the curve of her Danskin top and her soft brown hair and her face, which has become less girlish and cute and more womanly and beautiful.
Ronna has that olive, freckled, almost Oriental look and that comfortable body. When I started kissing her, I did not think about it, and when I was on top of her, I was beyond thought.
Finally I asked the question a man should never ask: “Did you come?”
“No. You did?”
“Yeah,” I said. “I’m sorry.” And then I said, “No, I’m not. It doesn’t matter, anyway.”
I was about to tell her, “You’re going to make a big hit in Indiana,” and when I realized how awful that would have sounded at that moment, I became convulsed in laughter.
“What?” Ronna wanted to know.
When I finally got it out, Ronna broke up too, and the two of us were hysterical with laughter that took our breaths away.
It was so good to make love to Ronna again: to be with Ronna herself and to know that I can still act and react sexually with a woman. While I may not be Mr. Sensuous, I’m far from being the literary celibate I sometimes fancy myself.
After I took Ronna home, there was a message to call Mike – though Jonny’s spelling massacred Mike’s last name – and when I called, Mike was busy working on a take-home final.
He called to tell me that he and Cindy had become engaged over the weekend, and I told him I was very glad to hear it. I think Mike and Cindy will have a successful marriage because they seem so comfortable with each other.
They won’t be having their wedding for quite a while, not for at least another year and Mike’s graduation from the psych counseling program. Mike and Cindy, who’ve always loved antiques, bought a very early model Steinway piano, and it will stay in Cindy’s house until they get married and have their own home.
I slept soundly and awoke at 6 AM, awakening again just ten minutes later, amazed that I could have the kind of elaborate dream I did in so short a time. I recall one scene from the dream clearly: I was teaching my class, dressed only in my briefs, and I didn’t feel embarrassed by my near-nudity. This pleased me, as it means I’m feeling more open and comfortable with the real me.
I spent most of the day at LIU, trying to work out final grades. All of the papers were in my mailbox with the exception of those by Morris and Janet.
They said they’d have theirs in before the end of this week, but I decided to tell them I was giving them Incompletes; however, in reality I handed in their grades (based on their prior work) with the rest of the class’s to the Registrar.
I can always change them later if necessary, as I changed two from last term. Arnold handed in two paragraphs late, so I gave him a mercy D. And after Carmen finally took her make-up final, I gave her a B for last term.
Coming back on campus from lunch at Junior’s, I met Elihu, who had his last day tutoring. He’s almost finished with his own schoolwork, although he still owes Arthur Schlesinger a paper. Elihu was on his way to Korvette’s to buy tickets for some Schaeffer summer concerts; Ronna suggested that she and I go to some this summer.
When I finally got home late this afternoon, I found four rejections, one a very condescending letter attacking “Reflections” as trite and clichéd. It would have thrown me into a tailspin had not the story already been accepted by Transatlantic Review; as it was, it just made me laugh bitterly.
I’ve been preparing for Kaye’s final by reading The Rainbow and A Passage to India, two very good novels which I avoided for too long. And I sent out résumés to three colleges which advertised in the Sunday Times for English instructors.

Volker Schlöndorff • 23 mei 1978

• Volker Schlöndorff (1939) is een Duitse regisseur. Zijn film Die Blechtrommel, naar het boek van Günter Grass, was een groot succes. Tijdens de opnames hield Schlöndorff een dagboek bij. (De film staat in zijn geheel online.)

23. Mai Flughafen Genf. Taxi zu Aznavour (der am gegenüberliegenden Ufer des Sees wohnt), um mit ihm über die Rolle des Spielzeughändlers Sigismund Markus zu sprechen. Er ist erst seit 3 Tagen in dem Haus, überall Kisten und verpackte Möbel. Er gefällt mir sehr, wir verstehen uns sofort. Kleiner als ich dachte, sehr zärtlich mit seiner 6jahrigen Tochter, die gerade die Milchzahne verliert. Er spricht einfach, klug; liest viel, wie er sagt, zeigt mir auch Grass-Bücher, die er sich dann signieren lassen will .. . Und sammelt Filme auf Video, besitzt schon über 1000 Stück, Capra-Zyklus, Carné.
Wir kommen zur Sache.
Er hat das Buch sehr aufmerksam gelesen und findet Fajngold die bessere Rolle, weil er eine Vergangenheit hat: er kommt aus Treblinka. Dagegen weißt man von Sigismund Markus wenig.
Ansonsten sind die Rollen der beiden Juden gleichwertig. Sie ergänzen sich so, daß eigentlich ein Schauspieler beide darstellen könnte. Sigismund Markus ist Oskars Spielzeughändler und verehrt seine Mutter. In der Reichskristallnacht bringt er sich um. Das ist etwa zur Halbzeit des Films, und man muß Sigismund Markus bis zum Schluß nachtrauern, damit Fajngolds Auftritt 1945 sofort an ihn erinnert. Deshalb ist die Besetzung mit einem Star auch dramaturgisch sinnvoll. Der dem KZ Entkommene sollte dagegen anonym bleiben.
Wir überlegen, wo und wie Markus einen Moment für sich haben könnte. Aznavour meint, es sei wichtig, ihn einmal allein zu sehen. Vielleicht auf dem Friedhof, nachdem man ihn bei Agnes' Beerdigung als 'Itzich!' weggejagt hat. Er könnte abends allein zurückkommen an das Grab der Frau Agnes, die er verehrt hat, der er seidene Strümpfe geschenkt hat und »die jetzt schon dort ist, wo alles so billig ist«.
Es erweist sich wieder, wie wichtig es ist, ein Drehbuch mindestens einmal mit den Augen des Darstellers einer jeden Rolle zu lesen. Flug Zürich-München. Jetzt drei Tage hier, dann wieder Polen — das sind dann bald die letzten Reisen! Uff, denn Tage wie heute sind schön. Es kommt zusammen, wir scheinen Rückenwind zu haben — aber: mit Simone Signoret nach abenteuerlicher Autofahrt in St. Paul reden, Mittagessen mit Anatole Dauman und seinem Verleihchef, nach Genf fliegen, zu Aznavour ans andere Seeufer fahren, reden und ihn gleichzeitig beobachten, zurück zum Flughafen, umbuchen, einchecken, in Zürich im Dauerlauf umsteigen: zu viel auf einmal. Heute abend noch Jean-Claude anrufen, damit er die Großmutter-Texte für Signoret bearbeitet.
Abends schreibe ich für Aznavour die Markus-Szenen um un bringe sie zur Post. Der kleine Zusatz auf dem Friedhof gefällt mir.

Theodor Fontane • 22 mei 1852

• Theodor Fontane (1819-1898) was een Duitse schrijver. Hij hield enige tientallen jaren een dagboek bij, waarin hij vaak hele periodes tegelijk beschreef. In 1852 bezocht hij Engeland, en hield toen een reisdagboek bij.

Am 15ten. Zu spät in die Kirche gekommen; wieder nach Haus; Feuilleton-Artikel angefangen; zu Tisch; Grew-Road, North Brixton gesucht und mühsam gefunden. Freundlich empfangen durch Rob. Pries und seine sehr schöne Frau. Welch Wohlleben, welch Komfort: Tapeten mit Goldleisten, kostbare Bilder, Teppiche, Blumen und Rankengewächs, der singende Teekessel - wie viel hat das Leben, aber für wie wenige nur. Erst spät nach Haus.

Am 16ten und 17ten. »Times« gelesen comme toujours, gearbeitet, zu Tisch gegangen und wieder nach Haus.

Am 18ten. Alles ebenso, nur nach Tisch ins Princeß-Theater um »King John« zu sehn. Sehr amüsiert: King John, Hubert, Arthur, Constanze vortrefflich, zum Teil auch der Bastard.

Am 19ten und 20ten. Gearbeitet; nichts erlebt; Pläne gemacht; antipoetische Beschlüsse gefaßt.

Am 21ten. Spaziergang in Hydepark und Kensington-Gardens. Die Kavalkade der Nobility. - Die Badenden im Serpentine-River.

Am 22ten. Brief von Bunsen. Sehr freundlich; Einladung zum nächsten Tag; ein englisches Gedicht (von Fanny Kemble) zum Übersetzen überschickt; natürlich, trotz aller antipoetischen Vorsätze, gleich ans Werk gegangen. Aufforderung zur Beteiligung an einer Ballade: »Birkenhead«. Interessante Übereinstimmung mit meinem Plan den »Brand der Amazone« als Stoff zu benutzen.

Hendrik Groen • 21 mei 1995

• In het fictieve dagboek Zolang er leven is. Het nieuwe geheime dagboek van Hendrik Groen, 85 jaar gaat het ook over het songfestival.

Woensdag 20 mei [1995]
Treurig, treurig, maar Trijntje heeft het niet gehaald.
'Komt door dat broekpak. Ze leek wel een vogelverschrikker,' vond meneer Pot.
Een nieuw hoogtepunt in de songfestivalhistorie vormden vier Finse mongolen. Hier in huis zeggen de meesten nog 'mongolen' en niet 'mensen met een verstandelijke beperking'. Ze hebben het ook nog over negers en buitenlanders. Dat is niet omdat ze geen respect hebben voor deze bevolkingsgroepen, maar omdat de introductie van het politiek correcte taalgebruik aan hen voorbij is gegaan. De taal staat hier stil.
Er waren flink wat klachten over de snelle regie bij het songfestival en over de nogal nerveuze belichting.
'Ik krijg nog een epileptische aanval van al dat geflikker,' vreesde mevrouw Quint.
'Jij krijgt nog een epileptische aanval van een stoplicht,' zei Pot.
Hij was goed op dreef gisteravond.
Elk songfestival opnieuw wordt met weemoed gesproken over Ted de Braak, Corrie Brokken, Teddy Scholten en, nou vooruit, ook over Udo Jürgens en Charles Aznavour. Al weet niemand met zekerheid of die allemaal hebben meegedaan.
Halverwege de Finse Downrockband ging het geluid van de tv in de gemeenschappelijke ruimte zacht. Na de travestiet met baard was dat de druppel die de emmer deed overlopen.
'We hebben al een keer Russische oma's gehad, maar nog geen Hollandse opa's,' zei Antoine. 'Misschien is dat nog een gat in de markt.'
Evert zag ook wel brood in een dementenband.
'Kukelen er misschien wel bij elk optreden een paar van het podium als ze proberen te ontsnappen.'
'Nou, zo kan-ie wel weer, meneer Duiker,' wees de zuster hem terecht.
Pas bij de bekendmaking van de uitslag ging het geluid weer aan.
Ook al hadden wij maar vijf van de zestien liedjes gehoord, het was natuurlijk een schande dat Trijntje niet doorging.
'Tegen al die Oostbloklanden kunnen we niet op,' werd er gemopperd. We hoeven nu zaterdag niet naar de finale te kijken. Als 'we' niet meedoen, kijken 'we' ook niet.

Godevaert van Haecht • 20 mei 1569

• Godevaert van Haecht (1546-1599): De kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1574 te Antwerpen en elders

[18 mei 1569]
Op den 18 Meye werden tot Liere 4 personen gedoyt om saecken der religien aengaende.

[20 Mei 1569]
Op den 20 Meye verhing een vroue haer selven binnen Antwerpen in haer scouwe met de vlechten van haren haeyre in presentie van haer kinderkens doer groote ermoede; vuel moorders waeren op de banen en capdieven in de steden sonderlinghe tot Antwerpen.
Item deestyt vluchtede den secretaris van Ducdalbe [hertog van Alva] uyt Brusel en trock in Engelant, waerom een poortier tot Brusel gevangen werdt.

[25 mei 1569]
Item op den 25 dach Meye werden tot Brusel 3 mannen levendich verbrant en 2 onthalst om saecken der religien; de dry waeren van Dornick 2 van Ypren, I van Ronsen en een van Diest. En ten selven dach werden tot Antwerpen 4 doopers gebrant met geveeterde tonghen als voren.

J.J.L. ten Kate • 19 mei 1856

• Dichter-dominee J.J.L. ten Kate maakte in 1856 een reis naar Italië. Hij deed er een jaar later verslag van in Italië. Reisherinneringen. 

Rome, 19 Mei. 

De Sint-Pieter! Wie heeft nooit hooren spreken van de waereldberoemde Basiliek der waereldstad en der waereld? Wie, haar niet om strijd hooren verheerlijken door Dichter en Wijsgeer, door Kunstkenner en niet-kenner, door geloovige en ongeloovige? ‘De Sint-Pieter,’ zegt er een, ‘is het kortbegrip van het Nieuw en Christelijk Rome, gelijk het Kolossëum dat van het Oude Rome is: daar zijn op aarde geen twee gedenkteekenen, die, schoon op verschillende wijze, nadrukkelijker spreken tot het hart.’ Een ander noemt haar: ‘A huge gate of heaven, such as all flesh shall flock to kneel’ [‘een wijde hemelpoort, waar alles heenstroomt om te knielen’]; ja, zelfs de befaamde schrijver van The decline and fall of the Roman Empire, prijst haar als ‘het heerlijkste gebouw, dat ooit ten behoeve der Godsdienst is verrezen.’ Anderen, in zijne geestdrift deelende, plaatsen haar boven Salomoos Tempel en noemen haar met Ariostoos woorden, het Heiligdom ‘il piu bello e meglio adorno che vegge il sole’ [‘het schoonste en sierlijkste dat de zon beschijnt’]. Ik zou mijne citaten kunnen vermeerderen, maar meen er genoeg te hebben verzameld om geloof te vinden voor de verzekering, dat ik mij heden morgen met ongeduldig verlangen opmaakte om mij van mijne gelofte van gisteren te kwijten, en geen stap verder te doen, eer ik die ‘waereld in een waereld’ zou gezien hebben, zoo als - laatste citaat! - Albano uitriep, toen hij door het luik boven aan den koepel dezer kerk in de ontzettende diepte nederblikte. Ik kwam en zag en - besefte, dat ik hier nog menigmalen zou moeten komen en zien, wilde ik ook maar eenigermate verandwoording kunnen geven van wat ik zag; en zoo besloot ik, hier elken morgen, zoolang ik in Rome vertoefde, een uur van studie en genot te slijten.

[Lees verder]

Willem de Clercq • 18 mei 1816

• Willem de Clercq (1795-1844) was een Nederlandse handelsman. Per karos naar St. Petersburg. Reisdagboek van de Amsterdamse graanhandelaar uit het jaar 1816.

18 May
Met de Heer F. gefranciseerde Zweed, zoude ik de reis door een gedeelte dezer landen doen. Zijn E. was mij reeds vooruit gereisd, en ik zou volgen. Nu kwam dan eindelijk mijn wagen en ik ondervond hier l'embarras des richesses; want eer alles behoorlijk gesmeerd, bezorgd en ingepakt was, ging een goed half uur voorbij, en nog was zooals uit het vervolg blijken zal, niet voor alles gezorgd. Ik reed het drukke Hamburg uit en reeds voorbij Wandsbeck gereden, wierd ik eensklaps uit eenige aangename bespiegelingen door de bemerking van den voerman gewekt, dat het portier niet goed gesloten zijnde, ik mijnen korf daaruit verloren had. Nu behelsde deze korf mijne gezamentlijke reisprovisie; wij joegen over de scherpe steenen terug, doch er was geen korf te vinden, en dus moest ik met het verlies van mijne mondbehoeftens den verderen weg inslaan. Ik gevoelde dat die weg mij nu minder raadbraakte, en had gelegenheid om wat om mij heen te zien, in een nevelig, dampachtig weder dat hier bij de lente schijnt te behooren. In Schönberg wierd ik opgewacht door eenen gewezen Hortulanus uit den Hortus Medicus te Amsterdam, doch verder bestond mijn eenige onderhoud in dat met mijnen voerman, die mij dan ook verscheiden voermans anecdotes verhaalde. Ik had gelegenheid genoeg nog op de Duitsche Staaten te vloeken, die hunne wegen zoo verwaarloosden, hun eene reize herwaards toewenschende in den postwagen, een afschuwelijk rijtuig, dat mij, met zes paarden bespannen, tegenkwam, en zoo bereikten wij Lübeck.

Lübeck, 19 May
Nauw was ik een paar uur in Lübeck geweest, of ik bevond, dat ik niet buiten den waard, maar buiten mijn reiscompagnon gerekend had: qui ne pouvait absolument partir dimanche, avait des affaires, etc. Dus moest ik den lieven Zondag nog in Lübeck doorbrengen. Nu, ik zag hier niet veel nieuws als dat ik nog getroffen wierd door de ongewone en smaakloze massa van den zoogenoemde Holsternthor. Op de wallen heeft men op eene soort van geslechte batterij een zeer schoon uitzicht. Verder hoorde ik een oogenblik een kansel-leeraar welke, gelijk allen die ik tot nu toe hoorde, predikte alsof hij eene les opzeide en ook weinig invloed kon hebben. Des middags bezogt ik een paar tuinen alwaar de halve beaumonde van Lübeck vereenigde. Niet alleen vindt men hier weder het eeuwige kegelen, maar ook bij het gekras van een paar violen, een soort van dans waarin van dat soort van dames komen, die zoo tusschen den hoogen en lageren stand der maatschappij in zweeven. Men zegt van onze arme Hollanders, dat zij zeer phlegmatisch zijn, doch in dit verwijt mogen onze Duitsche broeders dan ook wel delen, want op zulke plaatsen, als deze, ziet men zelfs in 't midden van den dans geen gezicht vertrekken, geen lagje zich plooien, alles gaat even bedaard en men geniet het zoogenaamd vermaak zonder dat men eigentlijk weet, wat vermaak in de waereld is. -

Isadora Tattlin • 17 mei 1997

• De Amerikaanse Isadora Tattlin (pseudoniem) woonde in de jaren negentig een aantal jaar in Cuba, toen haar echtgenoot Nick daar gedetacheerd was. Ze hield een dagboek bij, waarvan een handelseditie verscheen onder de titel Cuba Diaries.

Nick [echtgenoot] and I go to a performance of Tania Bruguera, plus a show of the works of fifteen other artists at the Faculty of Arts and Letters. It is one of the shows that is not part of, but is taking place around, the Havana Biennial.
The artists who are in the show lie in a circle on the floor. Tania, dressed vaguely as a sheep, walks on the bodies, planting red flags on them as she walks. At each body, she also binds either their mouths, their eyes, their hands, or their feet with red cloth. She then steps out into the audience, planting red flags and binding mouths, eyes, hands, and feet.
Alexis Esquivel has a piece in the show called The Machine for the Fabrication of Tradition. It consists of a row of Plexiglas boxes filled to varying degrees with water. A fighting fish is in each box. Above each box, a tube leading from a suspended intravenous bag drips water. Soon the fullest box will overflow, carrying a fighting fish with it into the adjacent box, to fight with the other fighting fish until death.
In a room marked 'ladies room' there is a small bronze statue of a guajiro [boer, plattelander] astride a giant penis — his own, but three times the size of his body. The foreskin is pulled back, and out of the head of the penis sprout the antennae of a snail. Testicles trail out the back. It is a plan for a monumental sculpture to be mounted at the entrance to the art school. There is a blown-up photograph of the sculpture, glued onto a photo of the entrance to the art school, so that you can see how it will look.

August Vermeylen • 16 mei 1939

• August Vermeylen (1872-1945) was een Vlaamse schrijver. Zijn dagboek 1939-1944 is gepubliceerd als 'Ik denk nog het best met een pen in de hand'.

Di.16.5.1939 Lunch met Mussafiaaria [Maria Mussafia, Brusselse pionier van de logopedie] en Mayou [Mayou Iserentant, kunstenaar] in Rôtisserie Ardennoise. Ik lijd aan sciatica [jicht] sedert een paar uren en verberg dat zoogoed ik kan. Mayou meer samengesteld dan ik vermoedde: en haar natuurlijkheid zelf maakt haar nog raadselachtiger, want er is geen schijn van raadselachtigheid aan haar. Op een diner van L'Art Vivant [een kunstgenootschap], te Stockel, ruim tien jaar geleden, zat ze tegenover mij, in wit en zwart geruit kostuum, en bij haar goedig-guitig Colombine-gezicht paste het grappigste hoedje waar Titania van droomen zou.* - Ze heeft een optrekje te Parijs en om de tien dagen gaat ze daar telkens drie dagen rusten. - Ze heeft al lang om deze ontmoeting gevraagd. Ze laat me duidelijk genoeg verstaan dat ze me liefheeft, alsof dat zoo vanzelfsprak, maar tusschen ons valt er geen enkel woord dat naar zinnelijkheid zweemt of een bijsmaakje van flirt heeft.
Met een taxi naar huis teruggevoerd, wordt mijn sciatica onverdraaglijk pijnlijk en ik moet te bed gaan liggen.


* Een 'Colombine' is een harlekijnachtige figuur uit de commedia dell'arte. 'Titania' is de sprookjeskoningin uit A midsummer night's dream (1600) van William Shakespeare.

August Vermeylen • 15 mei 1939

• August Vermeylen (1872-1945) was een Vlaamse schrijver. Zijn dagboek 1939-1944 is gepubliceerd als 'Ik denk nog het best met een pen in de hand'.

M.15.5.1939 

Voordracht van pater Van Ginneken in het Vlaamsch Pleitgenootschap: "De oude rechtstaal was een gebarentaal". Zijn beschouwing omtrent den oorsprong van de taal: eerst gebaren, door den arbeid (in ruimen zin) ingegeven, en die geen zaak, maar een handeling uitdrukken, dan syntaxis van gebaren, dan gebaren met interjecties en onomatopeeën (die de rol van adverbia vervullen), deze leiden geleidelijk naar de woordtaal.

De argumenten om die hypothese te steunen zijn uiterst zwak, al kan de hypothese waarschijnlijk heeten: dat later nog altijd gebarentaal met woordtaal samengaat, en het woord aan het gebaar herinnert, bewijst niet stellig dat de gebarentaal oorspronkelijk de éénige taal geweest is. De bewering, dat Jehovah in gebarentaal tot Mozes sprak, was slechts één van de gewaagde fratzen in deze lezing.

Merkwaardig was het slot: dat de schrift en de ideeën zelf uit die gebarentaal gegroeid zijn. Het is wel de eerste maal, dat ik het historisch materialisme door een pater jezuïet hoor voorstaan! Ik dacht dat hij het Evangelie van Karl Marx ging inroepen, zoo iets als "Im Anfang war die Technik."*

Hij deed me nu eens denken aan een heel vroolijken Renan (of men stelle zich voor: een Renan-Scapin!)* en dan weer aan dien avontuurlijken brak van Henry de Groux. Minder fijn komediant dan Hugo Verriest. Hij lacht voortdurend met al zijn tanden zijn eigen woorden toe.

* 'Im Anfang war die Technik' is een variant van 'lm Anfang war die Tat', een citaat uit Goethes Faust door Karl Marx gebruikt in Das Kapital (1872, p. 64). Beide uitspraken refereren aan het Bijbelvers: 'In den beginne was het Woord' (Johannes 1:1).

* 'Scapin' is een komisch personage uit het werk van Molière. Met de samentrekking 'Renan-Scapin' verwijst Vermeylen dus naar een komische uitvergroting van de Franse filosoof en godsdienstwetenschapper Ernest Renan, op wie Van Ginneken volgens hem leek.

Koos Speenhoff • 14 mei 1940

• Koos Speenhoff (1869-1945) was een Nederlandse schrijver-zanger en kleinkunstenaar. In 1940 woonde hij in Scheveningen. Zijn dagboek wordt bezorgd door Jacques Klöters en zal waarschijnlijk nog dit jaar worden gepubliceerd.

[14 mei 1940]
Er gingen al mensen naar de zeekant. In de verte zwaar geschut dat donderde. Gewone gedoe. Vliegmachines in het oosten. Even wat afweervuur. Aankondigingen van weer andere vliegtuigen. Waarschuwingen. Oppassen. Steeds hetzelfde. Vijfde dag van de oorlog. Wanneer ging Scheveningen eraan? Ik verbood naar de berichten van de radio te luisteren omdat al die waarschuwingen van overkomende vliegtuigen de mijnen zo zenuwachtig maakten. Ik zette de pet op en ging het duin op om de kimme af te zien, maar er lag daar niets te móórden. Ons mitrailleursnest op het bastion van De Witte was nog even rustig bezet met mannen vol bedauwde uniformen. Ze kregen hun menage.
Er kwamen uit het zuidwesten zeven machines over. Dekking zoeken. Sirenes. Er werd op geschoten. Niet een viel er. Ik wil dit nu niet verder beschrijven omdat het droog herhalen wordt, maar het bleef gevaarlijk en belangrijk. We lagen naast de muur en wachtten.
Hoe een korporaal in de ene hand een kuch kan hanteren en met de andere het handel en de trekker van een afweerwapen, begreep ik. Nu al kauwende schoot hij heel onverschillig op zijn medemensen daar boven die ons ook trachtten te treffen. Hij nam een slok thee uit een tinnen mok er tussendoor. Mensen zijn toch knappe dieren. Wat weten ze veel en wat doen ze het goed.
Toen de bui over was keken we eens rond. Alles kits. Ik zag een vissersschuitje: een hengst, de haven uitdrijven. Moest die nu garnalen gaan vangen? Mocht dat of gebeurde er nu iets anders? Tzal wel. Ik zag een schildwacht in volle wapenuitrusting met een burger babbelen. Mocht dat? Een schildwacht spreekt alleen het wachtwoord aan zijn meerdere uit. Hij stond te keuvelen en pafte sigaretten van een ochtendmeneer met een glad, natharig hoofd die wel naar iets zou ruiken. Hij had wel een haartang in zijn frontlok gehad. Die babbelende schildwacht beviel me niet. Geen krijgstucht... Wanhoop.
Een verpleegster uit het ziekenhuis aan de Gevers Deynootweg kwam zo vers en fris als een schone zakdoek naar boven. Een knap hompie vrouw. Ondernemende kuiten en flikkerende ogen. Ze floot zachtjes. Ze groette ons gehoorzaam en gedroeg zich alsof ze met ons allen getrouwd was. Volkomen vrijmoedigheid en door het uiterste doodsgevaar... onderworpen. We hadden haar zo kunnen kussen. Aan haar slapen en halsharen zag ik echter dat ze zéér kuis was. Ook godsdienstig. Waarom die zichtbare onderbenen? Waarom? Waarom vrouwen?
Vele vliegtuigen vlogen rond en er gebeurde niets. Droeg ons afweergeschut niet ver genoeg of waren de schutters onervaren?

Ik liep alleen terug en ik kòn het maar niet vinden. Heel Holland in nood en Scheveningen bleef vrij van de grote slagen. Gebeurde dit opzettelijk? Wilde men onze huizen sparen om ze na een mogelijke overgave te benutten als ziekenhuizen voor eigen gewonden? Ik hoopte het oprecht. Ik wilde niet gedood worden, bedacht ik al kuierende. Ik vond het leven een grote weelde. Ik was wel zeventig jaren maar wat betekent het aantal jaren als het lichaam jong is? En er gebeurde niets. Geen doden, geen branden.

Emma Thompson • 13 mei 1995

• Emma Thompson (1959) is een Britse actrice. In 1995 hield ze een dagboek bij tijdens de opnames van Sense and Sensibility, een film naar het boek van Jane Austen, van regisseur Ang Lee.

SATURDAY 13 MAY: Up 6 a.m. to cloudless sky. Walked to work. Jan tells me I have to go to Cannes - she was very clear about it. I'll regret it if I don't, even if it wrecks me.
Alan R., who has clepped himself Colonel Weathercover ('weather- cover' means interior scènes that are slated to be shot if the weather is not right for the scheduled exterior scènes) and spent days on end trying to amuse himself in the hotel, is in to work finally and looking a tad bewildered. 'I'm not as well as I would like to be,' he responded to my enquiry.
Greg very energetic this morning.
Morag: 'Nothing that a syringe of horse sedative won't cure.'
Overheard later:
Kate: 'Oh God, my knickers have gone up my arse.'
Alan: 'Ah. Feminine mystique strikes again.'
Sun went in and out all day so again we had to cover the scène in shine and cloud. Alan had a trying morning - trotting up, dismounting, tying up the bloody horse, dealing with his crop, taking his hat off and reverencing on the side of a hill. Horse kept moving around so its great black arse overwhelmed the shot. Deb Kaye lay on the grass, hissing at it,'Get back, you bastard' etc. Not Alan's happiest moment but he was splendid, charming and virile.
Lots of argument about Willoughby's arrival. Should it all be on a master (i.e. one shot only)? The crew want coverage. Ang thinks coverage is irrelevant. Should Willoughby help Marianne into the carriage, or Brandon, or both? Should Marianne say, 'Now I shall really be able to play for you, Willoughby' or is it too rude and should she address it to the whole group? In the meantime, Greg has to drive in a carriage with two horses, make them stop on a pre-arranged mark, hold them steady while acting and getting Kate into her seat and then move them off as if he did such things every day of his life. Also the horses have taken to letting off lengthy and noisome farts during the takes. Debbie says it's the Devon oats. Privately I decide to lay off the porridge. Deb's as embarrassed for the horses as if they were her own children.
Kate tells me her first note from Ang was, 'You'll get better.' I shrieked.

It's raining now. The weather reports are all contradictory and none describes with any accuracy the weather we've got. Greg and Kate in the high-flyer were a wonderful sight - genuinely transported with excite-ment. Probably because it's quite dangerous.
We've yet to pick up the beginning of the scène in cloud. Given up now and have come inside to do at least one set-up on the hair-cutting scène with Gemma (where Willoughby begs a lock of hair from Marianne). Sat chilled, looking at the swans and cormorants flying over the estuary. We've flattened all the grass on the lawn and it has to be fluffed up for the shot. Hilarity reigns. I feel tired and out of it and beg not to do the scène tonight. But we have to do the scène - schedule is biting. I play the scène tired and out of it. Ang likes it.

Johanna Brandt-van Warmelo • 12 mei 1901

• Johanna Brandt-van Warmelo (1876-1864) "was a South African propagandist of Afrikaner nationalism, spy during the Boer War, prophet and writer on controversial health subjects". En ook verpleegster in het concentratiekamp Iréne in de Boerenoorlog. Ze hield in die tijd een dagboek bij dat later gepubliceerd werd.

Iréne-Kamp, 12 Mei 1901.

Lief Dagboek,
Ik begin mijn nieuwe leven met honderd goede voornemens; een daarvan is, elken avond mijn dagboek in te vullen, maar, aangezien ik schrijf op het warmste plekje dat ik vinden kan, nl. in mijn bed, en het vale kaarslicht flikkert en schaduwen werpt op de witte wanden van de tent, vrees ik, dat mijn schrift dikwijls bijna onleesbaar zijn zal.
Gisteren avond was ik nog thuis, omringd door weelde, en nu ?
Ik ben wel vrij goed ingericht, maar het is toch niet thuis, en alles is nieuw en vreemd. De meisjes zien er goed uit en zijn verbrand, en zij zeggen, dat ik spoedig zal gewennen aan dit leven, als ik de ontberingen kan verdragen.
Er was niemand aan het station om mij te ontvangen, omdat ik verwacht werd met den trein, die gisteren zonder mij vertrok; doch een van de dokters zag mij en bood aan, mij naar het kamp te geleiden. Op weg wees hij mij verschillende dingen aan, en vertelde mij wat ongeveer mijn werk hier zou zijn. Het kamp is enorm. Er zijn zoowat 5000 menschen en, naar ik geloof, meer dan 500 gevallen van ziekte. Gemiddeld zijn er drie sterfgevallen per dag. Dr. Hamilton zeide ons van avond, dat er sedert 2 Mei 29 personen gestorven zijn.
Wij wandelden langs de „Hoofdstraat" door het kamp tot boven aan de hoogte, waar het hospitaal is. Iemand vroeg mij, of ik de nieuwe verpleegster was, en, toen ik daar bevestigend op antwoordde, bracht zij mij bij Mejuffrouw Dürr, die mij aan de andere zusters voorstelde.
Wij zijn met ons zessen, allen Afrikaansche vrijwillige verpleegsters, en wij hebben niets te maken met het hospitaal, dat onder de zorgen van een Engelsche 'matrone' staat. Ons werk ligt in het kamp, waar wij elken morgen van tent tot tent gaan om te zien, waar er ziekte is en deze aan den dokter te melden. Alleen de ernstige gevallen komen in het hospitaal; de andere worden in hunne tenten behandeld, waar hunne verwanten hen helpen verplegen. Wij hebben geen nachtdienst, want wij zijn den geheelen dag aan het werk. Mejuffrouw Celliers en ik zullen samen een ronde tent hebben, die morgen opgezet wordt en intusschen zijn wij in een van de hospitaal-barakken, een enorme veldtent, die lekker warm en gezellig is. Deze weelde is, helaas, slechts tijdelijk en morgenavond zullen wij het bitter koud hebben. Nu reeds begin ik rilling te gevoelen en ik moet mij haasten dit af te maken.
Wij krijgen allen rantsoenen, die in een kleine keuken van gegalvanizeerd ijzer hier vlak bij worden gereed- gemaakt en wij Afrikaanders hebben onze maaltijden in een groote veldtent, zooals deze, met de Engelsche dokters en zusters. Ons supper bestond van avond uit koud rundvleesch, brood en stormjagers (een soort van oliebollen), jam, thee en koffie; ik genoot van al dat nieuws. Morgen begint mijn werk.
Er zijn twee dokters, Green en Hamilton. De eerste is degene, die met mij van het station wandelde en onder wien ik moet werken. Nu ga ik slapen — mijne handen zijn bevroren.

Wim Kan • 11 mei 1982

• Wim Kan (1911-1983) was cabaretier. Zijn dagboeken zijn te lezen bij de dbnl.

Dinsdag 11 mei 11.15 uur. Wildwal
De grote narigheid lijkt begonnen. Gisteren was alles prachtig. Zouden vandaag hier vertrekken. Gewandeld samen op Carolina-laantje van tien voor zeven tot ruim half acht. Tweemaal op het bankje gezeten. Thuis om bijna acht uur. Twee aardige meisjes en een aardige jongen op fietsen de tuin in. Handtekeningen. Puzzelrit voor zaterdag zetten ze in elkaar. Gezellig gesprekje. Naar binnen samen. Gegeten. ‘Sonja’ gekeken (Frans zijn Engelse cabaretgroep). Vielen beiden in slaap. Om twaalf uur naar bed. Ol half karafje landwijn. Nam een slokje cognac. Ik was in de keuken en dacht: ze verslikt zich er weer eens in, maar toen ik binnenkwam dacht ik meteen: een attaque! Dokter gebeld. Automatische beantwoorder. Voor dringende gevallen. Alles volledig uitgelegd. Hij was er in tien minuten. Ja. Attaque. In dit stadium nog weinig van te zeggen. Drie dagen minstens absolute rust.

Donderdag 13 mei 11.30 uur. Ziekenhuis Velp
Ik lig naast haar. De internist (dr. van Olden?) was even binnen en dacht dat ik de patiënt was. Ols ademhaling klinkt normaal. Krijgt kleine hoeveelheid zuurstof toegevoegd in de neus en verder infuus. Is soms moeilijk te verstaan en ver weg, maar vrij plotseling geeft ze goede antwoorden in bijna goed verstaanbare woorden.

Vrijdag 14 mei. Avond
Op de deur van onze kamer 621 zag ik net het bordje met ‘Geen bezoek’. Hoor zojuist dat onze afdeling, de zesde etage, twee nachtzusters heeft voor 58 patiënten! De onrust was vandaag zo mogelijk nog erger. Praten, roepen: Wim, ik wil er uit. Help me toch. Infuus alweer kapot en drie zusters bezig met de reparatie. Daarna met Corry alleen werd de toestand steeds onhoudbaarder. Laat me niet alleen. Help me toch. De Jappen hebben dat hek gezet, ik kan niet bij je komen. Ik toen helemaal de kamer veranderd. Bedden naast elkaar geschoven, waardoor tenminste één bedhek weg. Vlak bij elkaar gaan ‘slapen’. Maar elk kwartier eruit. Vechtpartijen.

Zaterdag 22 mei 4.00 uur in de ochtend. Alleen op kamer 620
Ol alleen op kamer 621 (naast elkaar). Wakker geschrokken. Hoofdzuster L. is aan het telefoneren met de internist om te vragen wat er nu moet gebeuren. Durft geen moment bij Corry weg te lopen. Ademhaling is niet zo goed. Ik durf nog niet naar haar toe om het gevaar van nog stijgende onrust. Dat is ook de reden waarom ik op een andere kamer ben gaan liggen.

Zondag 23 mei 2.35 uur
Verpleger kwam om 23.00 uur een uurtje bij mij praten (in opdracht van...?). Vroeg o.a. of ik wist wat er nu eigenlijk in de hersenen gebeurd was. Dat wist ik (zei de man, die dacht dat hij alles wist). Naar Ol gaan kijken. Lag er na de rampnacht van gisteren en de ademhalingsmoeilijkheden van vanmiddag zo lief en dierbaar bij. Zuster Gerda vlak bij haar bed.

Dinsdag 25 mei 7.30 uur. Kamer 620, Ziekenhuis Velp
Na slechte nacht van Ol zuster Ursula zojuist hier gekomen. Ze slaapt. Komt u maar kijken. Gekeken, nu net, ontroerend lief gezicht. In vaste slaap eindelijk ontspannen? Tot hoe lang? Komt ooit de oude Olman terug?

Gaston Burssens • 10 mei 1940

• Gaston Burssens (1896-1965) was een Belgische dichter. Zijn dagboek werd gepubliceerd in 1988.

10 Mei
Om 6 u. verdwaasd wakker geschoten door een soort dof gestommel dat ik niet direct kon thuis brengen. In de buurt hoor ik de vensters openrukken en iemand schreeuwt: oorlog!
Madeleine en ik staren elkaar verstomd aan. Ze wipt het bed uit naar het raam en blijft sprakeloos en zonder beweging staan kijken. Als ik naast haar sta zie ik honderden kleine brandstapels in de weide. Brandbommen! Dan eerst horen we een gegons in de lucht en zien we tientallen zwarte stippen die boven het vliegplein van Deurne moeten hangen. Plots een lange reeks van ontploffingen. De vloer davert onder onze blote voeten. Boy rent waanzinnig blaffend door het ganse huis. De lafaards! Zij die ons gisteren nog verzekerden...!
Ik schrijf dit thans in mijn bureau van mijn fabriekje in Hoboken. Wij hebben het veiliger gevonden uit de nabijheid van het vliegveld te blijven. Wij hebben het hoogstnodige in mijn wagen geladen. We zullen hier voorlopig blijven. Voor niet lang hopelijk, want wij zijn overtuigd dat de Duitsers hier over enkele dagen zullen staan.
De ganse dag bij M. naar de radio geluisterd. Land verdedigen! Eer! Vorst! Totterdood!
Ik ken dat, van 1914!
Iedereen is gek van schrik en woede!

11 Mei
We hebben niet gehamsterd. We trekken er op uit en kunnen nog enkele conserveblikken bemachtigen. En kaarsen. Ook benzine voor de wagen; je kunt nooit weten. Madeleine heeft plots weer last van haar jarenoude nierkwaal.
Naar Bl. getelefoneerd. Haar man houdt eraan dat ze met haar dochtertje zo spoedig mogelijk naar Frankrijk vertrekt. Ik raad het haar af, maar voel onmiddellijk dat ik aan een voor 't ogenblik ongepast egoïsme toegeef.
Het volk wordt nog gekker, maar thans van schrik alleen. Overal worden vijandelijke parachutisten gesignaleerd. Iedereen ziet in iedereen een spion.

Willem Verwer • 9 mei 1573

• Willem Janszoon Verwer (ca. 1533-ca. 1595) was advocaat en regent van het Weeshuis en van het Leprozenhuis te Haarlem. Van 1572-1581 hield hij een 'Memoriaelbouck' bij van gebeurtenissen te Haarlem, onder meer van het beleg van de stad door de Spanjaarden in 1572-1573.

[9 Mei 1573]
Pinster avont. Den 9e hebben die van buijten een capiteijnshooft met een brieffcken daeran met een spijcker of nagel in sijn hooft ghesmeeten: Dit is capiteijns Olivvers hooft*. Ende worpen dat over het blockhuijs ende rijepen seggende: Sus sullen wij se alleijnckens crijghen ende uutpijcken.
Ock isser doen Aantonis van Berckenro zijn zoen gevangen, die in die mijne onder die aerde mende doer te loopen nae die van buijten, soe men zeijden, ende daer worden enich verraet uut gesuspiceert ende door die sacke worden Mr. Lambert, Mr. Crijn burgemeesters gevangen ende daerdoer quam oock groot rumoer. Een tijt daernae worden die jongen uuijt gelaten. Thuschen den 9 ende 10 snachs zijn dese personen naegescreven gevangen ende uut haer bedden ghehaelt, want zij siecke waeren ende te voeren van stats waeckers bewaert gheweest hadden in haer eighen huijsen op haer eijghen costen, zijn in stats kelder geleijt in die Barteliorrisstraet, ende zij worden daer noch en boven bewaert in die kelder:
Mr. Lambrecht (oude burgemeester ende pensenarius) alias Rosevelt genaempt
Mr. Quierijn alias Thalesius burgemeester
Ursel Quijriens zijn dochter, een baghijn
ende Adriaen van Groen, dus lang bewaert in die kelder, ondert het Stathuijs. Zijn tesamen als boven in die dievenkelder geleijt.

* Wikipedia: De wreedheid en barbarij van beide partijen blijkt uit acties zoals een afgehakt hoofd naar de verdedigers te gooien, waarop de verdedigers weer reageerden door elf gevangenen (die trouw aan de Spaanse kroon hadden gezworen), naar de aanvallers terug te gooien met de opmerking: Haarlem betaalt Alva niet om de oorlog te betalen.

J.A. Borst • 8 mei 1990

• Verslag van boeken- en prentenveiling bij het veilinghuis van Bubb Kuyper, door J.A. Borst in Boekenwereld.

Bubb Kuyper 8 en 9 mei
Wel een gedoe in het Hofje van Staats: een broeierige sfeer, t.v.-camera's op scherp, felle volgspots; ieder moment kan het show-orkest invallen en kunnen bij het crescendo van de muziek de lang-benige meisjes van het ballet het pand binnentrippelen... maar dat pakt wel even anders uit: op dat moment verschijnt Bubb Kuyper, andere benen, ander motoriek, andere bedoelingen.
De televisie wil er getuige van zijn hoe de collectie Stakenburg, een verzameling van manuscripten van de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962), geveild zal worden. Veertig seconden later kunnen ze hun spullen weer inpakken, want de klus is geklaard: voor f 116.000,- is het ‘King medicinale pepermuntdoosje’ met de 300 blaadjes met 210 gedichten in handen van het Letterkundig Museum gekomen; en daar hoort het ook.

Geen gek begin voor een veiling die nog tot nummer 2366 zal duren (voor het gemak sla ik de 415 nrs. van de middagzitting maar over). Na deze openingsknal komt de collectie Hans Roest onder de hamer, moderne literatuur, veelal met opdrachten aan de verzamelaar. De prijzen zijn redelijk met enkele uitschieters: het handgeschreven gedicht Kus van G. Achterberg, f 800,- (dat betekent f 50,- per regel); van dezelfde dichter En Jezus schreef in 't zand, 1947, 1ste druk met een toegevoegd gedicht Avondmaal in handschrift f 1100,- (350-450), Gedichten van Hans Andreus, 1958, met uitvoerige opdracht, f 600,- (100), een handgeschreven brief van Bloem, f 600,- (200), idem van Bordewijk, f 600,- (200-300); relatief goedkoop leek mij Passé Défini van C. Buddingh, 24 blz. handschrift, waarvan in de oorlog een drukje in 20 ex. verscheen, f 850,-. Apart, maar niet echt goedkoop was het boekje van P. Kemp Garden 36, 22, 36 inches uit 1959, met uitvoerige opdracht, dat voor f 800,- (200) bij Reflex in goede handen is. Uit andere inzendingen valt een bijna complete set van uitgeverij AMO op; 84 delen in een zeer beperkte oplage blijven voor f 30.000,- onverkocht; eenzelfde lot treft een collectie eerste drukken van S. Vestdijk met veel extra's: niemand is bereid de bodemprijs van f 7000,- te betalen. De woensdagmiddag met zeer diverse rubrieken laat niet veel uitschieters zien, hoewel... drie boekjes over vioolbouw geschat op f 70-90,- brengen f 750,- op (catalogusnummer 1233) en ook de boeken van M. Hirschfeld over verschillende seksuele onderwerpen vinden belangstelling, met als opvallendste Die Transvestiten, f 500,- (200).

De Nederlandsche Boomgaard van S. Berghuis, 1868, 2 dln. met 124 afbeeldingen, komt voor f 2200,- bij de Nederlandse handel. Moeizamer gaan de boeken over Haarlem, vele nummers gaan retour (die boeken kun je natuurlijk beter in Haarlem verkopen... maar wacht eens, waar zit ik hier eigenlijk?). Opmerkelijk mag ook de prijs voor een zestigtal foto's uit Ned. Indië omstreeks 1870 genoemd worden, bijna alle voorzien van het Woodbury & Page-stempel, f 5250,- (2000-2500).

De avondzitting kende weer de bekende drukte. Prenten stonden er op het programma. De grote pakken gingen zoals gewoonlijk voor goede prijzen weg, maar opvallend waren de prijzen voor de kleine lotjes planten (wie is toch die commissie 56?), die meestal voor het dubbele van de schatting naar dezelfde commissiegever gingen. Het topografisch werk werd meestal dicht bij de schatting verkocht. Devotionalia wordt een rubriek om te onthouden, terwijl het met de posters op deze veiling sukkelen was. Welaan, tijd voor de echte boeken.

Ook bij dit onderdeel bleek Bubb weer mediagevoelig; dit keer geen televisie, maar nu de telefoon duidelijk in beeld. Als ik het allemaal goed heb begrepen, kunnen wij kopers binnenkort rustig thuis blijven en worden wij gebeld als de veilinghouder denkt dat het wel iets voor ons is! Hoe dan ook iemand/iets in Frankrijk moest telefonisch over de streep getrokken worden om een negentiende-eeuws manuscript dat er middeleeuws uitzag, maar het uiteraard niet was, voor f 38000,- te kopen; dit lukte.
Het uit het Engels vertaalde boekje van W. Bligh Verhaal van de muitery (...) Bounty, 1790, ging voor f 1100,- (200-300) naar Forum. Voor f 8000,- (3000-5000) verhuisde een zeer zeldzaam werkje van Calvijn Traitté des scandales, qui empeschent aujourd'huy etc. 1565, naar Dordrecht. Met f 800,- kwam een volksuitgave van Claes Compaan uit 1781, goed weg. Relatief goedkoop gingen de twee Coornhert-vertalingen in één band; een matig ex. van de Officia Ciceronis, 1561, en de zo mogelijk nog zeldzamere Deerste twaelf boecken Odyssee, dat is de dolinghe van Ulysse 1561; geen topexemplaren, maar dat is voor boeken van deze zeldzaamheid geen argument meer, nee, ik vond de te betalen f 4000,- zeer redelijk. Ook zeer smakelijk was van J. Fischart Binenkorb Des heyl. Röm. Imenschwarms, 1586!!, een zeer vroege vertaling van Marnix' Biencorf; de prijs? f 2700,- (700-900). Kwalitatief smullen was het met Deliciae naturae selectae, of uitgeleezen kabinet van natuurlyke zeldzaamheden, 1771, folio, fraaie band, schitterend geïllustreerd, maar wel f 16000,-.

Veel belangstelling gold A. Montanus' Gedenkwaerdige Gesantschappen der Oost-Indische Maetschappy in 't Vereenigde Nederland, aen de Kaisaren van Japan enz. 1669, incompleet, maar toch voor f 6000,- (1000-1500) naar het oosten van het land en waarschijnlijk daarna nog oostelijker. Klein leed: de verzamelaar van kinderboeken die het tegen de U.B. Nijmegen moet afleggen als het boekje Philosophie der tollen en ballen, 1768, van J. Newbery aan bod komt; de winnaar betaalt f 900,- (200-300). Eigen leed: het aardige boek van Plinius Secundus over oude filosofen en hun opvattingen over de natuur ± 1628, kwam voor f 1500,- (500-700) in verkeerde handen, bedoeld wordt: niet de mijne. C. Ripa's Iconologia, of uytbeeldingen des verstands, de eerste Ned. vertaling van 1644 met 196 houtsneden ging voor f 1700,- naar een commissie, terwijl dit keer de Zinne-poppen van Roemer Visscher onverkocht bleven; het kan niet altijd feest zijn.

Aardig vond ik het feit dat de rechterhand van Bubb, Jeffrey, de eerste golf betalingen regelde; heerlijk lijkt me dat: eventjes op de troon zitten; zo gaat dat bij kroonprinsen.

Walther Schwieger • 7 mei 1915

• Op 7 mei 1915 werd het passagiersschip 'Lusitania' tot zinken gebracht door een Duitse onderzeeër. De U-bootkapitein, Walther Schwieger (1885-1917), beschrijft het zinken van het schip in zijn logboek.

2 pm • Straight ahead the 4 funnels and 3 masts of a steamer with a course at right angles to ours. . . Ship is made out to be a large passenger liner.

3:05 pm • Went to 11m and ran at high speed on a course converging with that of the steamer, in hopes that it would change course to starboard along the Irish Coast. The steamer turned to starboard, headed for Queenstown and thus made it possible to approach for a shot. Ran at high speed till 3 pm in order to secure an advantageous position.

3:10 pm • Clear bow shot at 700 m... angle of intersection 90 [degrees] estimated speed 22 nautical miles.
Shot struck starboard side close behind the bridge. An extraordinary heavy detonation followed, with a very large cloud of smoke (far above the front funnel). A second explosion must have followed that of the torpedo (boiler or coal or powder?).
The superstructure above the point of impact and the bridge were torn apart; fire broke out; light smoke veiled the high bridge. The ship stopped immediately and quickly listed sharply to starboard, sinking deeper by the head at the same time.

Great confusion arose on the ship; some of the boats were swung clear and lowered into the water. Many people must have lost their heads; several boats loaded with people rushed downward, struck the water bow or stern first and filled at once.
On the port side, because of the sloping position, fewer boats were swung clear than on the starboard side.
The ship blew off steam; at the bow the name “Lusitania” in golden letters was visible. It was running 20 nautical miles.

3:25 pm • Since it seemed as if the steamer could only remain above water for a short time, went to 24m. and ran toward the Sea. Nor could I have fired a second torpedo into this swarm of people who were trying to save themselves.

4:15 pm • Went to 11m and took a look around. In the distance straight ahead a number of life-boats were moving; nothing more was to be seen of the Lusitania. The wreck must lie 14 nautical miles from the Old Head of Kinsale light-house, at an angle of 358 degrees to the right of it, in 90m of water (27 nautical miles from Queenstown) 51 degrees 22’ 6” N and 8 degrees 31’ W. The land and the lighthouse could be seen very plainly.

4:20 pm When taking a look around, a large steamer was in sight ahead on the port side, with course laid for Fastnet Rock. Tried to get ahead at high speed, so as to get a stern shot...

5:08 pm • Conditions for shot very favorable: no possibility of missing if torpedo kept its course. Torpedo did not strike. Since the telescope was cut off for some time after this shot the cause of failure could not be determined. . . The steamer or freighter was of the Cunard Line.

6:15 pm • . . . It is remarkable that there is so much traffic on this particular day, although two large steamers were sunk the day before south of George’s Channel. It is also inexplicable that the Lusitania was not sent through the North Channel.

Bergman • 6 mei 1985

• Schrijver Bergman (Aart Kok, 1921-2009) hield enige maanden een dagboek bij waarin hij herinneringen aan het Kralingen uit zijn jeugd neerschreef. Uit: Leve Kralingen en omstreken/Dagwerknotities.

'85-6/5
Een bijzondere vorm van bokspringen die wij in Kralingen druk beoefenden heet spoor-reet-afzakker. Het aantal deelnemers was onbeperkt. Tegen de trottoirband stond de bok. Men sprong vrij vlug achter elkaar en werkte in serie vijf verschillende sprongen af. Tijdens de eerste sprong moest men met de achterkant van de schoen de bok een por tegen het zitvlak geven (spoor). Bij de tweede sprong werd de trap vervangen door een duidelijke klap met de vlakke hand op dezelfde plaats (reet). De derde sprong vereiste iets meer behendigheid. Aan het eind van de sprong moest men zich in een vloeiende beweging met het achterwerk van het lichaam van de bok laten glijden (afzakker). Landde men verkeerd, boven op de bok bijvoorbeeld, dan kon men een lelijke smak maken. Volgden nog twee combinatiesprongen waarbij men tegelijkertijd twee (spoor-reet) en ten slotte drie (spoor-reet-afzakker) handelingen moest verrichten. De laatste sprong was de moeilijkste maar op den duur kreeg men zoveel handigheid dat ieder moeiteloos de eerste ronde passeerde. De bok ging nu één voet van het trottoir staan en hetzelfde ritueel herhaalde zich. Bokstaan was geen sinecure, er werd soms ferm getrapt en geslagen en met een ploegje geoefende springers kon het lang duren eer men werd verlost. Sadisten die wij waren lieten we steevast een paar zwakke springers meedoen. Bij het groter worden van de afstand tussen bok en trottoir begonnen de fouten. Als bok moest je goed opletten, anders stond je van eeuwigheid tot amen. Miste iemand een onderdeel, dan zorgde je als de bliksem als eerste het trottoir op te springen. Lukte dit, dan was je verlost. De verliezer stond bok en het martelfeest begon opnieuw.