Anneke Bosman • 6 november 1944

• De Nederlandse Anneke Bosman zat in de oorlog in een interneringskamp in Indonesië. Ze hield in die periode (en daarna) een dagboek bij.

5-11-1944
Zondag. Vanmorgen heeft mevrouw Hakkenberg hier nog een preek voorgelezen.
Zou het de laatste zijn? Daarna zijn we naar het Oranjeplein gegaan. Juffrouw Wessels was erg zenuwachtig, maar Dieneke Merkelbach vatte alles moedig op. Iedereen was zwaar bepakt en bezakt met regenjassen, rugzakken, tassen, mandjes, enzovoort.
Eén mevrouw had zelfs haar witte kakatoe op haar schouder. Een klein babytje werd in een slendang [draagdoek] meegenomen. Veel vrouwen huilden. Na een hele poos ging de stoet eindelijk de poort uit. Telkens kon je Moeroewi [kampcommandant?] horen blaffen en brullen, als hij verboden bagage ontdekt had. Aan beide kanten van de weg werd er een ketting van vrouwen gevormd om de toeschouwers wat tegen te houden. Buiten de poort moesten ze nog een hele poos aan de kant van de weg in de felle zon wachten. Door allerlei gaten in het gedèk [bamboe-kampomheining] konden we hen zien en wat water geven. Het was toch zo’n allertreurigst gezicht. Wat is het toch wreed al die mensen weg te halen van het beetje, dat ze nog hadden en ze zo weg te slepen. Die rotjappen!

6-11-1944
Vandaag vertrok de tweede groep en dus ook de Woortmannen. Maar deze keer moesten de mensen alles wat ze hadden aan de kant van de weg leggen. Later werden al die rugzakken, regenjassen, etenstassen en dekens door vrachtauto’s opgehaald. Moeroewi stond er als een dikke dictator bij te kijken. Wat had ik graag eens een harde klap in dat papgezicht gegeven.
Hij verbood de mensen rantangs mee te nemen. Die moesten achterblijven. Er gaan geruchten, dat deze mensen naar Mangarai of Tjitjoeroeg zijn gegaan en ondergebracht zijn in de schoenenfabriek van Bata.
Dat ligt allemaal in de buurt van Batavia.
Er gaan ook geruchten, dat eerst de jongens opgepikt zullen worden, daarna zou het ziekentransport gaan en dan de andere mensen pas. Niemand weet er het rechte van.

8-11-1944
We zijn allemaal in spanning, want vanmiddag moest Han 20 [kampafdeling] opeens 12 teilen inleveren. Wij hadden er twee, dus konden we er wel één geven. Toen ik vanmiddag brood haalde, ging de gong. We holden allemaal naar het straathoofd en lazen, dat dit hele kamp binnen korte tijd geliquideerd moest worden. Dus hebben we zekerheid.