Janus Korczak -- 4 augustus 1942

• Janusz Korczak (1878-1942) was een Poolse kinderarts, pedagoog en schrijver, en vader van een weeshuis voor joodse kinderen. Hij werd samen met zijn weeskinderen om het leven gebracht in Treblinka. Uit: Dagboek in het Ghetto van Warschau.

4 augustus (1942)

1
Ik heb de bloemen water gegeven, de arme planten van het weeshuis, de planten van een joods weeshuis. De verdorde aarde herademde.
Een wachtpost stond bij mijn werk toe te kijken. Zou hem mijn vreedzame bezigheid om zes uur 's morgen ergeren of ontroeren? Hij staat daar en kijkt. De benen gespreid.

2
Alle pogingen om Esterka terug te krijgen waren vergeefs. Ik was er niet zeker van of ik haar, indien het gelukt zou zijn, werkelijk een dienst zou bewijzen of haar zou schaden en kwaad zou doen. "Waar is zij in de val gelopen?", vraagt iemand. Misschien is niet zïj in de val gelopen, maar wij, omdat we blijven.

[...]

9
Onze Vader die in de hemelen zijt ...
Honger en onvrijheid hebben dit gebed gebeiteld.
Ons brood.
Brood.
Dat wat ik doormaak was echt. Was echt.
Ze verkochten huisraad en kledingstukken, voor een liter petroleum, een kilo grutten - een glaasje wodka.
Toen een kranige jonge Pool mij op het commissariaat van politie vriendelijk vroeg hoe ik door de blokkade was gekomen, vroeg ik hem of hij 'iets' kon doen voor Esterka. "Natuurlijk niet." Haastig zei ik: "Bedankt voor de goede woorden."
Deze dank is het bloedeloze kind van ellende en vernedering.

10
Ik geef de bloemen water. Mijn kale hoofd in het raam - zo'n mooi doelwit.
Hij heeft een karabijn. Waarom staat hij daar en kijkt zo rustig hierheen?
Hij heeft geen bevel.
Misschien was hij in het burgerleven onderwijzer in een dorp, misschien notaris, straatveger in Leipzig, kelner in Keulen? Wat zou hij doen als ik hem zou toeknikken?Vriendelijk met mijn hand zou groeten?
Misschien weet hij zelfs niet eens, dat het is zoals het is? Misschien is hij pas gisteren van ver gekomen ...