23 augustus 1941
Ik werd echter geheel door mijn werk (Ilde cantate opus 51) in beslag genomen en dat ben ik nog. Het eerste deel van een nieuw koorwerk (met soli en orkest), het zou wel de omvang van een cantate moeten overschrijden - dat is tenminste mijn plan - dit eerste deel is klaar en ook al in partituur gebracht. En ik zou je er meteen wat over willen vertellen: formeel is het iets inleidends, een recitatief! — Maar nu ligt er aan dit werk een constructie ten grondslag zoals misschien geen Nederlander* indertijd heeft bedacht; het was misschien de moeilijkste opgave die ik mij (in dit opzicht) ooit had gesteld!
Het principe ervan is namelijk een vierstemmige canon van het gecompliceerdste soort. Zoals ik die heb uitgewerkt, dat was geloof ik alleen maar mogelijk op basis van het reeksenprincipe, dat hier zeer speciaal op de voorgrond treedt, ja, waarvan de betekenis hier misschien pas zó geheel tot haar recht komt.
Bij Plato heb ik gelezen dat 'nomos' (wet) ook 'wijs' (melodie) betekende. - De wijs die de sopraansolo in mijn werk als inleiding zingt (recitatief), moge de 'wet' zijn voor alles wat nog volgt! In de zin van Goethes 'oerplant': 'Met dit model en de sleutel ertoe kan men vervolgens planten formeren tot in het oneindige... Dezelfde wet zal op al wat er verder leeft van toepassing zijn.' Is dat niet de meest vérstrekkende zin van ons reeksenprincipe?
* De schrijver doelt hier op de componisten der zogenaamde Nederlandse School in de 15de en 16de eeuw, het in de zuidelijke Nederlanden vallende bloeitijdperk der muziek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten