1975
Pasolini vermoord! Wie heeft het gedaan? Een schandknaap heeft een bekentenis afgelegd. Waarom geloof ik het niet? Ik heb ooit Pasolini's vriend ontmoet, een jezuïet, hij had een hoge dunk van Pasolini's religiositeit. En ik heb Pasolini zelf ontmoet: ik moest hem overhalen om naar een conferentie van het katholieke vormingscentrum in München te komen om over zijn films te spreken. 'Film en religie' was het thema van de conferentie. Hij kwam, hij sprak ook, en zijn film 'Teorema' werd vertoond. Ik heb lang naar zijn gezicht kunnen kijken: een getekend gezicht, verscheurd, doorploegd, gewond, doorleden, gespannen. Levend, zeer levend. Een gezicht met een brandmerk, onzichtbaar maar onmiskenbaar. Homoseksueel, pederast, communist, groot filmmaker en schrijver, ja, een groot schrijver zeg ik, nadat ik behalve 'Teorema' ook nog 'Koningsmoord' heb gelezen. En christen, iemand die uitgestotenen liefheeft en geen van de duistere plaatsen schuwt waar het 'schuim' bijeenkomt: pooiers, dieven, schandknapen. En die daar omkomt met de lugubere logica van het lot.
Gisteren tijdens het avondeten bij de F.'s werd zijn dood natuurlijk besproken. Ik wilde niets zeggen, maar ik kon het niet laten, en ik werd fel, iedereen werd plotseling fel, Pasolini zorgde voor een scheiding der geesten. Ze vielen over hem heen, Italianen en Zwitsers. Hij was homoseksueel geweest, ja, dat tolereerden ze wel, maar dat hij zoveel jongens had verleid, dat was gewoon schandelijk, en zijn hang naar de onderwereld, naar de misdadigers... Ik zeg: 'Dat is precies wat de Farizeeërs Jezus verweten. Die had ook zo n hang naar de uitgestotenen, hoeren en tollenaars.' Maar daar waren ze het niet mee eens: Jezus had geen jongens verleid en vormde geen bedreiging, hij ging naar de mensen toe om hen te redden. En Pasolini? Hij ging naar de uitgestotenen omdat hij zich met hen verbonden voelde in de nood, in het geïsoleerd zijn van het 'normale', van de burgerlijke maatschappij, van de zelfgenoegzamen, de 'Farizeeën'. Hij bekende zichzelf zijn ellende, zijn gewetensangst, zijn wanhoop. Hij zag zichzelf en de anderen naakt en bloot. Hij hield van de verachten. Zijn plaats was bij hen. Ook Dostojevski ging naar de dronkaards, de spelers, de hoeren, de moordenaars.
Alleen wie zijn eigen schaduw kent en aanvaardt, durft de schaduw van de ander te ontmoeten. Maar Jezus? Nou, had die geen schaduw? Hoe zat dat dan met de verzoeking in de woestijn? Degene die hem daar in verzoeking bracht was geen kleine seksuele of diefachtige duivel, maar iemand die overeenkwam met het grote licht. En was dat een duivel die zomaar van buitenaf kwam aansluipen? Nee, dat was iets in Jezus zelf, dat in verzoeking kon komen: het streven naar macht, het besef de allergrootste magiër aller tijden te kunnen zijn als hij zou willen; het idee dat hij van stenen brood kon maken! Wat een verzoeking voor iemand die liefheeft, om de grote broodmaker te worden, die alle voedselproblemen voorgoed uit de wereld kon helpen, de perfecte vervuiler van alle socialistische dromen, degene die door het volk tot koning der aarde zou worden gekozen... Als de duivel een van ons de kracht zou aanbieden om de hele Derde Wereld voor altijd te verzadigen, zodat er geen kind meer van honger zou sterven...? Wel, Jezus heeft dat weerstaan. Zijn rijk was niet dat van de magie. Zijn weg was die van de naakte deemoedige kruisweg. Maar daar was hij de schaduw, zeer groot en machtig.
En Pasolini, de christen, zou hij geen schaduw hebben gehad? En degenen die hem bij het avondeten veroordelen zijn allemaal christen. Ik vraag: Wat is beter, de vuile zieke voeten van de verworpenen wassen of voor de honderdste keer je eigen handen, die toch nooit schoon worden? De avond heeft mij helemaal uit mijn evenwicht gebracht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten