Johnny van Doorn • 4 december 1987

• Johnny van Doorn (1944-1991) was een Nederlandse schrijver-performer. Uit: Door de weken heen: dagboeken.

Tegen Sinterklaas, koopavond:
Mijn schoenen zijn op. Uitgelubberd, meer gat dan zool. lk behoor tot het slag mensen dat altijd tot het laatst wacht met een nieuwe aanschaf. Nagenoeg op mijn sokken dus been ik, soppend door de natte straten, of op een Italiaanse schoenenzaak. Laat ik nou meteen slagen ook! Glimmend zwart schoeisel, puntig, en met een leren zool; onontbeerlijk voor mijn optredens — als ik op de bühne sta maak ik af en toe een dansje. `Ze zitten perfect, ik hou ze maar aan,' zeg ik tegen de verkoopster. 'Pak die oudjes maar in.' Het meisje durf ik niet te vragen of ze dat afval in de vuilnisbak wil gooien. Eenmaal uit de winkel ben ik er blij om. lk houd er nog een mooie doos en een leuk tasje aan over, waarop fel gekleurd: Sophia Loren, Marcello Mastroianni, La Lola en Claudia Cardinale ... Voorzichtig glibber ik op mijn gladde zolen naar de Kalverstraat. Ik merk dat ze snel stroever worden, waag me zelfs aan een looppas, al jojoënd met 't koordje waaraan de tas bungelt. In V&D zoek ik naar een paar surprises. Ik snak naar zuurstof in die drukte. Een make-upsetje lijkt me wel wat. Maar hoe kom ik bij de toonbank? Opeens hoor ik iemand roepen: 'Opzij, opzij! Houdt de dief!' De achtervolger struikelt terwijl ik in een flits een kaalhoofdig ventje naar de uitgang zie rennen. Dan sta ik perplex omdat de achtervolger met een gezicht van 'hij is me verdorie ontsnapt' regelrecht op mij afstevent. 'Heer, ik zag dat de schurk met een scheermes de hengsels van uw tasje doorsneed! Ik had hem bijna te pakken!' Het duurt een ogenblik voor het tot mij doordringt dat ik het slachtoffer ben. Vreemd dat ik 't niet merkte ... Onthutst staar ik naar de domme eindjes touw welke ik nog steeds in mijn hand heb. `In ieder geval bedankt, meneer.' `Uitroeien dat tuig,' zegt de man. Hij neemt me nader op. 'Zie ik het goed? U bent beroofd en u moet er nog om lachen ook! Ach ja, ik snap het. Doet me aan de oorlog denken — komt van de zenuwen, is het niet?' `Het is niet zo erg,' zeg ik. 'De rakker heeft gelukkig een paar oude versleten schoenen van mij gejat die ik toch al wilde weggooien. Kijk, de nieuwe heb ik aangehouden.' 'O zit dat zo ... Aha ... Dag heer.' lk spoed me naar buiten ... Jammer, denk ik, wat had ik graag de woedende kop van de dief willen zien als hij vol verwachting in een steeg of koffiehuis de schoenendoos opent en mijn vieze bemodderde trappers aanschouwt.

's Nachts:
Sedert de jongensjaren niet zo behaaglijk geslapen. Wollig als een beertje tussen de naar lavendel geurende lakens ... Buiten reed door weer en wind de goedheiligman over de daken.

Susan Sontag • 3 december 1963

• Reborn bevat (dagboek)notities van schrijfster Susan Sontag (1933-2004) uit de periode 1947-1963.

12/3/63

The writer must be four people:

1. The nut, the obsédé
2. The moron
3. The stylist
4. The critic


1 supplies the material; 2 lets it come out; 3 is taste; 4 is intelligence.

A great writer has all 4 — but you can still be a good writer with only 1 and 2; they’re most important.

Colin Churcher • 2 december 1960

• Colin Churcher (1942) is een Britse treinfanaat. In de jaren '60 hield hij dagboeken bij van reizen en reisjes.

[DeepL-vertaling onderaan]

Friday 2 December
I have got a job delivering letters for the GPO (Post Office) for seven days for Christmas at 3/4d an hour. This will mean that I will be able to earn about £10 just before Christmas.

Saturday 3 December
I went down to Reading General station with Johnny Marsh this morning. It was vastly different from normal. The 11.31 arrival came in on platform 5 instead of platform 9 and the through from Oxford, hauled by a Hall was stopped to pick up passengers at 11.45. The 11.35 arrival (1A30, due to depart at 11.45) didn't arrive until 11.57. I don't know if the timetable has been changed or if things were messed up. The drivers were non-committal and inferred that this has been the state of affairs for weeks past which I know isn't the case. I also saw a Manor No. 7820 on an up freight and a Warship class diesel going light in the Swindon direction.
I played for the 3rd XV against Newbury. We played on the 1st XV pitch which was under about 6 inches of mud, the water in the holes was 6 inches deep. Needless to say it was a very muddy game - the mud smelt up to high heaven. It was a scrumming game entirely which we won 6-0, both scores being from tries scored from scrums close to their line.

Wednesday 7 December
I went to a performance of Handel's Messiah in the town hall this evening. It was very good once they had warmed up. The trumpeter was very good indeed and the harpsichord gave a good effect.

Saturday 10 December
I went down to Reading General station this morning as usual with Johnny. The trains were a little mixed up but most were quite good. There were great variations, e.g. the down stopping train to Cheltenham was seven minutes early (diesel hauled - normally steam) whereas the up Mayflower was at least ten minutes late as was the 11.45 departure from Taunton to Paddington.

DeepL-vertaling:

Vrijdag 2 december

Ik heb een baantje gekregen bij de GPO (Postkantoor) om zeven dagen lang brieven te bezorgen voor de kerst voor 3/4d per uur. Dit betekent dat ik ongeveer £10 kan verdienen net voor Kerstmis.

Zaterdag 3 december

Vanmorgen ging ik met Johnny Marsh naar het station van Reading General. Het was heel anders dan normaal. De aankomst om 11.31 uur kwam binnen op perron 5 in plaats van 9 en de doorgaande trein uit Oxford, getrokken door een Hall, werd gestopt om passagiers op te halen om 11.45 uur. De aankomst van 11.35 uur (1A30, die om 11.45 uur zou vertrekken) kwam pas om 11.57 uur aan. Ik weet niet of de dienstregeling is gewijzigd of dat er een rommeltje is gemaakt. De chauffeurs waren vrijblijvend en suggereerden dat dit al weken de gang van zaken is, maar ik weet dat dit niet het geval is. Ik zag ook een Manor No. 7820 op een vracht naar boven en een Warship klasse diesel die licht reed in de richting van Swindon.

Ik speelde voor de 3e XV tegen Newbury. We speelden op het 1st XV veld dat onder ongeveer 6 inches modder lag, het water in de gaten was 6 inches diep. Onnodig te zeggen dat het een erg modderige wedstrijd was - de modder stonk tot in de hemel. Het was een scrumwedstrijd die we volledig wonnen met 6-0, beide scores waren tries gescoord uit scrums dicht bij hun lijn.

Woensdag 7 december

Ik ben vanavond naar een uitvoering van Händels Messiah geweest in het gemeentehuis. Het was erg goed toen ze eenmaal opgewarmd waren. De trompettist was erg goed en het klavecimbel gaf een goed effect.

Zaterdag 10 december

Vanochtend ging ik zoals gewoonlijk met Johnny naar Reading General station. De treinen reden een beetje door elkaar, maar de meeste waren goed. Er waren grote verschillen, bijvoorbeeld de stoptrein naar Cheltenham was zeven minuten te vroeg (diesel - normaal stoom) terwijl de Mayflower minstens tien minuten te laat was, net als het vertrek om 11.45 uur van Taunton naar Paddington.

Miriam Wattenberg • 1 december 1941

• Miriam Wattenberg was een Joods meisje dat in 1940 in het getto in Warschau terechtkwam. Dankzij de Amerikaanse nationaliteit van haar moeder kon ze in 1944 naar de Verenigde Staten vertrekken, waarna ze haar naam veranderde in Mary Berg. Ze hield een dagboek bij van 1939-1944, dat na de oorlog gepubliceerd werd.

[DeepL-vertaling onderaan]

December 1, 1941
The Germans have assigned a large load of potatoes to the ghetto. At first, people were surprised at such sudden generosity. But their surprise did not last long. It turned out that this load was originally destined for the Nazi soldiers on the Russian front but had frozen en route. Then the Germans opened their Nazi hearts and sent the frozen potatoes to the Jews in the ghetto.

Now long lines are forming in front of the various food stores. People are trying to get a few frozen potatoes, for, although they cannot be cooked as such, they make excellent pancakes. Everywhere you go, the smell of fried potato pancakes assails your nostrils. For fat we use black hemp oil, the cheapest there is. Even it costs eight zlotys a pound.

Miss Sala beamed with joy when my mother gave her some of these potatoes. Laden with a few bags of the damp rotting things, she ran home to her family to quiet their hunger. Her mother died a few weeks ago, and her father is in bed with typhus.

The epidemic is still raging unabated. Several people are buried in one grave. Because of the shortage of medical personnel, a medical course has been opened at Number 3 Leszno Street to train a large number of nurses and supplement the knowledge of the former medical students.

The hygienic conditions are constantly deteriorating. Most of the sewage pipes are frozen, and in many houses the toilets cannot be used. Human excrement is often thrown out into the street together with the garbage. The carts that used regularly to remove the garbage from the courtyards now come rarely or not at all. For the time being all this filth is disinfected by the cold. But what will happen when the first spring breeze begins to blow? There is serious apprehension that a cholera epidemic will break out to fill our cup of misfortune to the brim.

DeepL-vertaling:

1 december 1941

De Duitsers hebben een grote lading aardappelen toegewezen aan het getto. In eerste instantie waren de mensen verbaasd over deze plotselinge gulheid. Maar hun verbazing duurde niet lang. Het bleek dat deze lading oorspronkelijk bestemd was voor de nazisoldaten aan het Russische front, maar onderweg was bevroren. Toen openden de Duitsers hun nazi-hart en stuurden de bevroren aardappelen naar de Joden in het getto.

Nu vormen zich lange rijen voor de verschillende levensmiddelenwinkels. Mensen proberen een paar diepgevroren aardappelen te bemachtigen, want hoewel ze niet als zodanig gekookt kunnen worden, zijn het uitstekende pannenkoeken. Overal waar je komt, komt de geur van gebakken aardappelpannenkoeken je neusgaten binnen. Als vet gebruiken we zwarte hennepolie, de goedkoopste die er is. Zelfs die kost acht zloty per pond.

Mevrouw Sala straalde van vreugde toen mijn moeder haar een paar van deze aardappelen gaf. Beladen met een paar zakken van de vochtige rottende dingen rende ze naar huis om de honger van haar familie te stillen. Haar moeder stierf een paar weken geleden en haar vader ligt in bed met tyfus.

De epidemie woedt nog steeds onverminderd voort. Meerdere mensen liggen begraven in één graf. Vanwege het tekort aan medisch personeel is er een medische opleiding geopend op Leszno Street 3 om een groot aantal verpleegsters op te leiden en de kennis van de voormalige medische studenten aan te vullen.

De hygiënische omstandigheden verslechteren voortdurend. De meeste rioolbuizen zijn bevroren en in veel huizen kunnen de toiletten niet gebruikt worden. Menselijke uitwerpselen worden vaak samen met het huisvuil op straat gegooid. De karren die vroeger regelmatig het vuilnis van de binnenplaatsen haalden, komen nu niet of nauwelijks. Voorlopig wordt al deze vuiligheid gedesinfecteerd door de kou. Maar wat gebeurt er als de eerste lentebries gaat waaien? Er heerst grote vrees dat er een cholera-epidemie zal uitbreken die onze beker van ellende tot de rand zal vullen.

Wim Brands en A.L. Snijders • 30 november 2010

• Wim Brands (1959-2016) had in november 2010 een mailwisseling met A.L. Snijders (1937-2021), die is gepubliceerd in het jaarboek van de Jan Campert Stichting.


30 november 2010
W: Het valt me op dat je herinneringen ‘scherp’ zijn. Tegelijkertijd beweer je voortdurend dat je niet meer weet wat je vroeger hebt geschreven. Dat je bij herlezing de toon en ondergrond herkent maar niet de toevallige vorm, de zinnen en de aankleding.
Dat klinkt zo koket. En welke toon herken je, wat is je muziekje, om Céline te citeren?

Na deze mail hoor ik een tijd niets van Snijders. Ik herlees in die tijd zijn eerste columns.
Ooit - in het internetloze tijdperk toen de mail nog niet voor hem was bedacht — schreef hij veel brieven. Journalist/filmer Vrijman las een paar van die brieven en herkende de latere schrijver van zkv's. Snijders kreeg een column in Het Parool. Het valt op hoe trouw hij aan zichzelf is gebleven. Verschillende verhalen verschenen in een andere vorm later nog een keer.
Snijders citeert niet alleen graag andere schrijvers, hij is ook voortdurend bezig zichzelf te citeren. Wat dat betreft lijkt zijn werk op zijn boerderij, een gebouw dat uit verschillende delen bestaat en permanent onderhoud behoeft. Regelmatig verhuist er een zwaluwstaart van het ene naar het andere deel. Dan komt de laatste mail.

15 december 2010
A. Ik wacht zo lang met het antwoord, omdat ik voortdurend denk aan het muziekje van Céline. Ik zou niet weten wat mijn muziekje is. Het valt me wel op dat ik het meest denk aan de tijd rond mijn twintigste, van mijn zeventiende tot mijn twee-entwintigste. Daar ligt het anker waar ik aan vast zit. De tijd waarin ik het meeste ontdekte. De toekomst begon en ik wilde niets met die toekomst te maken hebben. Ik herinner me mijn misprijzen en afkeer als iemand zijn leven uitstippelde en plannen maakte. Ik wilde weerstandloos verder leven, zoals het altijd gegaan was, ik wilde geen verantwoordelijkheid, geen baan, geen huwelijk, geen kinderen. Maar ik was niet sterk genoeg om een zwerver, een drop out te worden. Dus ik ging halfslachtig verder, met mijn hakken een beetje in het zand. Stel je voor, een beetje, dat is toch een verschrikkelijke bekentenis. Ik geloof wel dat ik nu bij de kern van de zaak beland ben.