Lidija Tsjoekovskaja -- 11 maart 1940

• Lidija Tsjoekovskaja (1907-1996) was een Russisch schrijfster en dichteres (op de foto ook haar dochter). Ze was bevriend met de beroemde dichteres Anna Achmatova, en beschreef hun ontmoetingen in haar dagboek: Ontmoetingen met Anna Achmatova 1938-1962. Na Achmatova’s dood bezorgde Tsjoekovskaja haar werk.

11 maart 1940
Vanmiddag heeft Anna Andrejevna [Achmatova] gevraagd of ik kon komen. Ik ben gegaan. […]
Ik herinner me niet hoe, maar het gesprek bracht ons op haar scheiding van Nïkolaj Stepanovitsj [Goemiljov].
’Drie jaren van honger. Ik ben bij de Goemiljovs weggegaan zonder iets mee te nemen. Vladimir Kazimirovitsj [Sjilejko] was ziek. Hij kon overal buiten, behalve thee en tabak. Eten kookten we zelden, er was niets te eten en niets om in te koken. Voor ieder pannetje moesten we naar de buren: ik had geen vork, geen lepel en geen pan.’
Ik vertelde haar dat ik in de jaren van hongersnood schoenen, of liever het gebrek aan schoenen, het meest vernederend vond. Toen ik een jaar of twaalf was, moest ik ’s winters om naar buiten te gaan de enorme overschoenen van Kornej Ivanovitsj [Tsjoekovski] over mijn pantoffels aantrekken. Zo liep ik dan over straat, sloffend op overschoenen die van mijn voeten vielen.
’Ik vond lucifers het meest vernederend. Die waren niet te krijgen, en ik rende ’s ochtends de straat op om aan iemand een vuurtje te vragen.’
Ze bleek van Gontsjarov te houden, van Oblomov maar niet van Het ravijn. ‘In Oblomov schuilt een onophoudelijke, diepe, krachtige stroom van leven, zoals bij Toergenjev niet voorkomt. Bij Toergenjev is er altijd de oppervlakte, het feuilleton. Maar Het ravijn is een mislukking; die roman is veel te dicht op de huid van de tijd geschreven. Het is evident dat zoiets in de kunst onmogelijk is.’