Judith Herzberg -- 6 maart 1980

• Judith Herzberg (1934) is een Nederlands dichteres en toneelschrijfster. In 1980 hield ze tijdens de draaidagen van de film Charlotte, waarvoor zij het scenario geschreven had, een dagboek bij, dat is gepubliceerd als Charlotte.

donderdag 6 maart
Afscheidseten in Berlijn, januari 1939, een paar dagen voor Charlottes vertrek. Als de acteurs aan de grote tafel gaan zitten, bevangt me weer dat idiote gevoel alsof het opeens echt 1939 is, en dit de laatste keer is dat deze mensen bij elkaar zijn, en dat wij dat weten, maar zij nog niet. Shireen blijkt dat ook zo te hebben, maar, zegt ze, hoewel we moeten spelen dat we het niet weten, moeten we toch ergens tussen weten en niet-weten in zijn. Waarom is er geen Nederlands woord voor hindsight, wel voor voorgevoel?
Ik herinner me dat voorgevoel van toen, die vermoedende vrolijkheid, en werd er als kind al extra bang door. Hier komt de produktieleider binnen, vraagt of ik aan m'n dagboek werk. Zegt dat ik erin moet proberen te voorspellen met een 'futuristic look' hoe de produktie af zal lopen.
Het is een moeilijke scène, met zoveel mensen. Charlotte heeft het over een ganzenstal. Het lijkt ons, die zitten te kijken, iets te netjes, te weinig levend. 'Mit Animosität,' zegt Frans. 'Animation,' verbetert Maria, (Animosität betekent vijandigheid). Hij hoort het niet, roept het nog eens. Zal het in de film overkomen, zullen jonge mensen' begrijpen wat er in deze scène aan dc hand is? Ik vrees van niet, als ik alleen al kijk naar de etensschalen die de rekwisiteur heeft menen te moeten bestellen. Als hij een representatief jong mens' is, dan denkt hij blijkbaar dat-ik weet niet wat hij denkt, maar over januari 1939 kan hij zich kennelijk geen voorstelling maken. De schalen die hij bij de KaDeWe (Kaufhaus des Westens) besteld heeft, konden zo uit een naoorlogs Amerikaans tijdschrift als Good Housekeeping zijn, met al die ananas en andere oranje zoetigheid bij het vlees, en met die plastic prikkertjes.
Vandaag voor het eerst na 6.30 doorgegaan. Gisteren bleek dat drie minuten over tijd als halfuur berekend werd.
Grote scène, om de tafel Albert, Paulinka, Charlotte, Daberlohn, Mukki, zijn verloofde en Fritz Blech, de vriend van Daberlohn.
Dan nog twee andere echtparen. Mukki en Fritz Blech worden gespeeld door Shireen Strooker en Peter Faber, Lous Hensen speelt mevrouw Deutscher. Er is een speciaal cameragevaarte aangerukt dat Jonathan-jip heet. Lijkt op een grote rijbare draaibare wip met één kant, namelijk alleen de kant die omhoog gaat. Van daaruit wordt de tafel opgenomen. De spanning tussen Frans en de cameraman wordt steeds groter, het wantrouwen is gebaseerd op de onscherpe rushes en de vreemde cadrering van de beelden. Door de nieuwe camera-assistent (Pim) blijken die dieptescherpteproblemen toch oplosbaar.
's Avonds komt Ferenc, een van de Nederlandse producenten. Hij is cameraman van beroep en bekijkt het materiaal. De problemen met de cameramen zijn voorlopig niet opgelost. Frans komt de hele avond niet uit zijn hotelkamer te voorschijn. In zijn dagboek zal zijn wanhoop zijn uitgedrukt, ik kan er alleen de diepte van gissen.